Benjamin Moser over het schrijven van een biografie

Benjamin Moser

Sinds 2002 woont Benjamin Moser (1976) samen met Arthur Japin en Lex Jansen, afwisselend in Utrecht en Frankrijk, waar zij een tweede huis hebben. Moser schrijft onder andere voor The New York Times Book Review en Harper’s Magazine. Op dit moment werkt hij aan de geautoriseerde biografie van de Amerikaanse schrijfster Susan Sontag. In 2009 ontving hij de National Books Critics Circle Award voor zijn biografie Open domein - Clarice Lispector. Het boek maakte hem op slag beroemd in Brazilië.

Clarice Lispector - een mysterie

Weet je het moment nog waarop je besloot om een biografie te schrijven van Clarice Lispector?
Dat was in Utrecht. Voor het eerst sinds mijn studententijd, las ik een boek van haar omdat ik benieuwd was of het net zo goed was als in mijn herinnering: het was nog beter. Ik heb daar een hele nacht van wakker gelegen. Het toeval wil dat de dag daarop een belangrijk literair festival zou beginnen in Brazilië: Festa Literária Internacional de Paraty. Om 11.00 uur de volgende dag zat ik op Schiphol.

Je hebt in 2015 een groot deel van haar werk vertaald (The Complete Stories). Waarom heb je dat gedaan nadat de biografie verscheen?
Haar reeds in het Engels vertaalde werk was verschrikkelijk armoedig. Als een schilderij van Rembrandt die in geen twee eeuwen is schoongemaakt. Bijna niemand kende haar daardoor in Amerika. Toen heb ik een biografie geschreven over een schrijfster waar nog nooit iemand over gehoord had, in de hoop dat het boek interesse in haar op zou wekken. Dat heeft gelukkig gewerkt, maar het was wel een gok.

Beroemd in Brazilië

Hoe was het om mensen te spreken die in de directe omgeving van Clarice hebben geleefd?
Het was heel magisch om bijvoorbeeld haar zus te leren kennen, maar ik vond het vooral interessant om te zien hoe iemand als Clarice voortleeft. Zij is al bijna veertig jaar dood, maar iedereen die haar ooit heeft ontmoet weet nog precies waar dat was en hoe dat ging. Zij was een mythe van grote omvang in Brazilië. In het begin van het boek schrijf ik: ‘iedereen in Brazilië is bij haar begrafenis geweest’. Dat is typerend voor het mysterie om haar persoon.

In Brazilië bent je een ware bekendheid. Je kreeg dit jaar de grote staatsprijs voor culturele diplomatie. Hoe kan het dat een Amerikaan die in Utrecht woont zo geliefd is in het grootste land van Zuid-Amerika?
Dat komt omdat ik over hun grootste volksheld heb geschreven en ervoor heb gezorgd dat veel mensen in andere delen van de wereld haar hebben leren kennen. Brazilië is een land met veel problemen en ze willen graag serieus genomen worden, niet alleen met voetbal. Als iemand het land in een positief daglicht stelt, zijn de Brazilianen daar ontzettend dankbaar voor.

Biografie

Was het een moeilijk boek om te schrijven?
Een biografie schrijven vraagt heel veel van je. Het is veel werk. Voor de biografie van Sontag, werk ik met een nieuw programma waarin alle informatie systematisch weergegeven wordt. Dat helpt, want toen ik in het begin de hoeveelheid informatie voor me zag die ik voor Clarice Lispector had verzameld, werd ik bijna niet goed.

Waarom ben je toch doorgegaan met het boek toen je fysiek beroerd raakte van de berg informatie?
Omdat ik niet misselijk word van de berg informatie, maar van alles wat ik weg moet laten. Het boek zou tien keer langer kunnen zijn met alle informatie die ik heb verzameld. Ik heb thuis een biografie van George Washington die bestaat uit veertien delen. Dat had ik bij wijze van spreken ook voor Clarice Lispector kunnen doen, maar ik wil dat het gelezen wordt.