Centraal in het boek staat Paul Polman. Deze voormalige baas van Unilever redde het bedrijf uit moeilijke tijden door het radicaal de weg van duurzaamheid op te sturen. Het grote gevecht geeft een unieke kijk in het gedoe tussen topmanagers, zoals Jeroen Smit ook al deed in zijn boeken over spannende tijden bij ABN Amro en Ahold. Het grote gevecht is onthullend, en is bijzonder leerzaam voor iedereen die bezig is met het leiderschap van de toekomst.
Hard en veel
Max ging het als nieuwe voorzitter van de grootste studentenvereniging helemaal anders doen. De alcoholinname zou gehalveerd moeten worden en de winst verdubbeld. Andere verenigingen zouden dit voorbeeld moeten gaan volgen. Max vond dat het studentenleven weer om ‘purpose’ moet draaien. Het bestuursteam had Max meteen opgeheven, iedereen moest rechtstreeks aan hem rapporteren. Wie anders naar de visie keek of volgens Max niet hard genoeg werkte, werd er door hem uitgewerkt, omdat hij geen geduld had met mensen die bewezen zijn waarden niet te delen. Leden die gewoon door bleven drinken vond hij onbegrijpelijk dom en dat liet hij ook vaak weten. De relatie met de drankleverancier werd ondanks Max’ verwoede pogingen nooit goed. Die wilde nou eenmaal liever geen geld verdienen aan thee en smoothies, maar het gewoon houden bij het af en toe voorrijden van een tankauto met bier. De ingezette verandering werd ook niet gevolgd door andere studentenverenigingen. Max (die beestachtig hard en veel gewerkt had) was zijn tijd ver vooruit, zei hij zelf. En al waren de universiteit en ngo’s wel helemaal fan van Max, zijn eigen gelijk was altijd erg eenzaam gebleven. Zonder dat de doelstellingen echt behaald waren, was onder Max’ leiding veel vooruitgang geboekt.
Unilever
Zou deze fictieve Max vandaag de dag bij Unilever worden aangenomen omdat ze een toekomstig topmanager in hem zien? Ik denk zeker dat ze deze kopie van Paul Polman een aanbod zouden doen. Ze zouden verliefd zijn op Max zijn passie en durf, èn weten dat flinke coaching en training zijn stijl van leiderschap naar de moderne tijd zou kunnen tillen. Als welkomstcadeau zouden ze hem meteen het boek Focus AAN/UIT toesturen. Want als iets het huidige leiderschap aan de top van grote organisaties nog bepaalt, dan is het wel de mores om een workaholic te zijn, met alle gevolgen van dien.
Apenrots
Het grote gevecht van Jeroen Smit geeft een fascinerende inkijk in het onderlinge gedrag tussen mensen die het op de carrièreladder tot de top gemaakt hebben. Hun relaties gaan over invloed en macht. Dat is logisch. Maar apenkenner, Frans de Waal, zou er van opkijken hoe veel minder sociaal intelligent dan chimpansees, mensen zijn die bovenin de hiërarchie het onderlinge spel spelen. Volgens mij komt dit doordat wij organisaties hebben gemaakt waar toppers persoonlijke ballast mee naar boven torsen. Dit type zwaargewichten staat op gespannen voet met modern leiderschap. Steeds meer wordt ingezien dat de mix van persoonlijke gedingsdrang en chronische vermoeidheid leidt tot een verkokerd bewustzijn wat hele slimme mensen tot soms hele domme besluiten brengt.
Menselijk
De coaching en training van potentiële eindbazen van grote bedrijven gaat daarom tegenwoordig over het eerst zelf oplossen van persoonlijke blokkades, in plaats van het in agressie om te zetten. Onze jonge Max zou geleerd worden naar zijn gebreken en kwetsuren te kijken. Hij zal ontdekken dat hij mag stoppen overtuigd te zijn dat hij een supermens moet zijn. En dat hij juist al zijn bijzondere talenten mag inzetten om anderen te laten groeien als professional, als leider, als teamspeler. Max zal ervan genieten dat niet hij in zijn eentje de wereld hoeft te redden. Zijn mensen zullen in hun eigen ontwikkeling als mens ook het bedrijf maatschappelijk waardevol willen gaan maken. Dat Smit hier niet over schrijft, is begrijpelijk. Zijn boek is gewoon een ander genre. Maar een voor -of nawoord met reflectie had als leeswijzer nog wel wat toegevoegd aan het verder indrukwekkende boek.
