Justin Cronin: “In boeken zijn het juist de details die belangrijk zijn"

November 2016 – Justin Cronin is een veelgeprezen auteur met romans als The Summer Guest en Mary and O’Neil, waarvoor hij onder andere de PEN/Hemingway Award ontving. Maar Cronin is met name bekend van zijn Oversteek-trilogie. Zijn lezers bevinden zich over de hele wereld en laten zich meeslepen in een wereld van vampiers, verraad, vriendschap en mysterie. De drie boeken vormen een schitterend verhaal waarin sciencefiction wordt afgewisseld met wetenschap, liefde met overleven en waarbij de lezer ook nog eens wordt meegenomen op een weergaloze reis. Cronin schreef tien jaar aan de Oversteek-trilogie. De Stad van Spiegels is hiervan het laatste deel. In opnieuw een weergaloos avontuur laat de auteur alle lijntjes bij elkaar komen, waarna de lezer met een zucht en enige weemoed het boek kan dichtslaan.

Terugkeren naar de echte wereld

Justin, we spraken elkaar in 2010 toen in Nederland het eerste deel van de Oversteek-trilogie uitkwam. Nu zes jaar later is het laatste deel gepubliceerd. Hoe voelde je jezelf toen je het manuscript inleverde en klaar was?

Het afronden van een boek, en zeker zo’n epos als de Oversteek-trilogie, geeft me altijd een leeg gevoel. Ik voel me depressief. Je moet afscheid nemen van een wereld die je zelf hebt gecreëerd. Een wereld die interessant is, met personages die interessant zijn en waar je van gaat houden. Op het moment dat het laatste deel geschreven was, voelde het alsof ik moest terugkeren naar een wereld die vele malen saaier was.

Dus je schrijft om te ontsnappen uit de echte wereld?

In zekere zin is dat waar. In de wereld die ik creëer kan ik de dingen laten gebeuren zoals ik dat wil en wanneer ik dat wil. Ik kan mijn personages alle karaktereigenschappen geven die ze nodig hebben om interessant te zijn. Niemand is overbodig, zelfs niet de karakters met een relatief kleine, of ondersteunende rol.

Zoals de mannen?

De mannen in mijn boeken hebben inderdaad een ondersteunende en bijna dienstverlenende rol in mijn boeken. Ze zijn de tassendragers van de vrouwen waar ik over schrijf. Maar ze zijn zeker niet minder interessant. Ze hebben ieder hun eigen geheimen en hun eigen innerlijke kracht. Zonder de mannen zou er geen dynamiek zijn.

Alleen en zoekende

Omdat jouw boeken in essentie gaan over de relaties tussen de verschillende mensen in een wereld die beheerst wordt door een dodelijk vampier-virus?

Inderdaad. Uiteindelijk gaat het om de relaties tussen mensen die proberen te overleven in een schijnbaar hopeloze situatie. Het zijn de relaties die niet alleen het leven, maar ook overleven de moeite waard maken.

Maar in het begin van De Stad van Spiegels zijn alle belangrijke personages alleen en eenzaam. Met het verslaan van de Twaalf (red. zie deel 2 De Twaalf) lijkt de leegte te zijn toegeslagen. Er is geen doel meer.

Ja, dat klopt. Amy is verdwenen, Lore is alleen en zoekende, Michael is alleen en zoekende, Alice is alleen en zoekende en ook Peter is ook alleen en zoekende. Er is een soort van vacuüm ontstaan.

Een gemeenschappelijke vijand verbindt?

In zekere zin is dat waar. Wat blijft er over na ‘het redden van de wereld’? Wie ben je echt? Alleen, zonder anderen. Ik denk dat het zeker zo is dat mensen in vreselijke situaties naar elkaar toe trekken. Zeker als ze elkaar hebben leren kennen in zo’n situatie. Wat er daarna overblijft is afwachten. Het vergt een nieuwe manier van overleven.

We hadden het net al even over de mannen en hun rol naar de vrouwen. De trilogie is doordrenkt met sterke vrouwen.

Ik hou ervan om vrouwelijke karakters in mijn verhalen te gebruiken. Vrouwen zijn fantastisch om over te schrijven. Ze hebben emotie, kracht, warmte, sensualiteit. Deze vier aspecten behelzen voor mij waar een vrouw voor staat.

Is het niet zo dat je deze vier aspecten hebt laten terugkomen in vier vrouwelijke personages?

Inderdaad. Amy is de emotionele en sensitieve kant van de vrouw. Sara vertegenwoordigt de verzorgende kant. Alice is het resultaat van de vrouwelijk kracht en Lore is één en al sensualiteit.

Dus Amy, Sara, Lore en Alice vormen samen de perfecte vrouw?

Haha, ik ben getrouwd met de perfecte vrouw. (lacht) Mijn vrouw zie ik het meest terug in Sara. Zij is net zo verzorgend en lief. Daarom zou ik Sara ook nooit kunnen laten doodgaan. Dat zou niet goed voelen. Maar ook Alice zie ik deels terug in mijn vrouw. Toen zij beviel van onze dochter was ik onder de indruk van de kracht die vrouwen hierbij laten zien. Een man zou dat nooit kunnen. In zekere zin heb ik die kracht laten terugkomen in Alice.

De basis voor een nieuwe religie

Maar toch, wie van de vrouwen is je favoriet?

Dan zou dat Lore zijn. Zij is verreweg mijn meest favoriete vrouwelijke karakter. Ze is sensueel, maar ook gevoelig. Lore is denk ik de droom van elke man.

Maar niet direct trouwmateriaal?

Nee, dat niet. (lacht)

En wie is in dit boek je meest favoriete, mannelijke karakter?

Zonder twijfel Michael. Hij is sterk, onderzoekend en is niet bang om op ontdekking te gaan. Hij kan lange tijd alleen op zee verblijven, zonder zich compleet verloren te voelen. Ook durft hij het aan om uit te zoeken hoe het buiten Amerika is. Hij is bereidt dat risico te nemen. Het leven uit de dagen in al zijn facetten. Michael heeft veel overeenkomsten met Alice en op een gegeven moment erkennen ze dat ook naar elkaar als ze samen op zijn boot zitten. Dat is een van mijn favoriete scenes.

Je start het boek met een terugblik op het vorige boek. Dit doe je op een Bijbelse manier.

Ja, dat klopt. Wat ik interessant vind is dat deze groep mensen uiteindelijk de basis vormen voor een nieuwe religie. En wat je dan ziet is dat alle gevoelens, alle avonturen, alle dingen die ze ervaren en die hen maken tot de mensen die ze zijn, wegvallen. In mijn boeken vertel ik die verhalen. Laat ik die ‘Bijbelse’ figuren zien zoals ze echt waren.

Het verhaal en de gebeurtenissen roepen de sfeer op van de serie The Walking Dead.

Sommige aspecten van de serie hebben zeker overeenkomsten. Andere weer minder. Zo vind ik het jammer dat de serie zichzelf aan het herhalen is. Sommige gebeurtenissen presenteren zich opnieuw. In een andere vorm, maar het is veel van hetzelfde.

Als jij een aflevering van The Walking Dead mocht schrijven, hoe zou die er dan uitzien?

Ik zou er allereerst voor zorgen dat er wat logica in zou komen. Waarom vertrekt niemand naar een gebied waar weinig mensen wonen? Ohio bijvoorbeeld? Je kunt je daar snel ontdoen van de weinige zombies die er zullen zijn en hupsakee, je bent koning van Ohio. Of stap op een boot en vaar naar een eiland. Zombies kunnen het water niet op. Ik zou ook bepaalde vragen willen beantwoorden. Niemand heeft zich ooit afgevraagd hoe lang zombies blijven leven. In de serie zie je ze langzaam vergaan, maar echt sterven? En wat houdt ze eigenlijk in leven? En waarom wordt er geen gebruik gemaakt van een korte golf radio? Daarmee kun je de hele wereld bereiken. Er zijn zoveel vragen die nooit worden gesteld en dus ook niet worden beantwoord. Dat verbaast me soms.

Juist details zijn belangrijk

Komt dat niet omdat je schrijver van boeken bent? In zo’n serie zijn al die details waarschijnlijk minder hard nodig.

Ik denk dat je daarin gelijk hebt. Voor mij als schrijver moet alles kloppen. Elk lijntje, elk karakter, elke handeling en uiteraard ook het einde. Onlogische zaken maken het ongeloofwaardig in een boek. Zelfs in een verhaal als de Oversteek-trilogie waarin vampiers voorkomen moet dat wat gebeurt geloofwaardig zijn. Voor een televisieserie ligt dit waarschijnlijk anders, maar voor schrijvers niet. In boeken zijn het juist de details die belangrijk zijn.

Waarin ben je als schrijver beter geworden sinds het schrijven van het eerste deel?

Ik ben absoluut beter geworden in het schrijven van de kleine details. Er is meer diepgang gekomen. Ook zijn de karakters natuurlijk ouder geworden in de loop van het verhaal, wat ervoor zorgde dat ik ook anders moest gaan schrijven. ‘De Oversteek’ was inhoudelijk meer als een western geschreven, terwijl ‘De Twaalf’ meer een spionage boek was. ‘De Stad van Spiegels’ is aan de andere kant meer een emotionele reis.

En nu?

Tja. Goeie vraag. Eerlijk gezegd heb ik nog geen tijd gehad om daar over na te denken. Het is nu een jaar geleden dat ik de oorspronkelijke versie van De Stad van Spiegels heb afgerond. Sinds die tijd ben ik bezig met lezingen, interviews, boektours, ik heb nog niet de rust gehad om over een nieuw idee na te denken. Voor mij is het heel belangrijk dat ik dat zonder bijkomende drukte kan doen. Daarvoor heb ik stilte nodig in mijn hoofd.

Maar toch niet stiekem een volgend deel?

Nee, dat zeker niet. Ik heb vanaf het begin gezegd dat ik drie delen zou schrijven en daar hou ik het bij. Wel zijn er bepaalde verhalen aangestipt in de boeken die zeker interessant zijn om verder te onderzoeken of uit te diepen. Wie weet.

En Michael?

Haha. Dat vragen veel mensen. Wie weet. Op dit moment ben ik dat zeker niet van plan. Maar misschien over een aantal jaar. Je weet het maar nooit. We zullen het wel zien. Eerst maar eens wat rust vinden, dan zien we daarna wel verder.

Zijn nieuwe boek Stad van spiegels komt 12 januari 2017 uit.