Jeroen Aalbers: "Zo veel kinderen hebben te maken met dementerende opa’s en oma’s."

Op donderdag 21 september is het Wereld Alzheimerdag. In het teken hiervan verschijnt donderdag ook het kinderboek Borre en de sokken van oma. Wij spraken met de auteur, Jeroen Aalbers, over het onderwerp Alzheimer.

Op 21 september verschijnt het boekje Borre en de sokken van oma. Je hebt al ruim honderd verhalen over Borre geschreven. Waarom besloot je een boekje te maken over het onderwerp Alzheimer?
Eigenlijk werd ik daar voor gevraagd. De lieve mensen van het Alzheimerlab (samenwerking tussen het VUmc Alzheimercentrum en diverse bedrijven om geld op te halen voor wetenschappelijk onderzoek en de bekendheid van de ziekte van Alzheimer en dementie te vergroten, redactie) doen dat ding met die sokken, daar had ik al weleens van gehoord. Die sokken zijn dan aan de ene voet anders dan aan de andere voet. Het idee daarachter is dat mensen die dement zijn nog al eens verkeerde sokken aantrekken. Inmiddels heb je die sokken ook voor kinderen en de opbrengst hiervan gaat naar het VUmc Alheimercentrum. De mensen van het Alzheimerlab vroegen of ik daar samen met mijn illustrator een boekje bij wilde maken om het onderwerp dementie op een lichte, voor kinderen begrijpelijke manier over te brengen. Alzheimer is natuurlijk geen pretje, wat een understatement is, maar voor kinderen ook lastig te begrijpen, en voor ouders misschien moeilijk uit te leggen.

Is Alzheimer iets waar jij in jouw omgeving ervaring mee hebt?
Je maakt het natuurlijk altijd wel mee dat mensen in je omgeving wat vergeetachtiger worden en namen door elkaar gaan halen, maar het echte dementie is mijn familie tot op heden gespaard gebleven. Het lijkt mij zo lastig omdat je dan jezelf niet meer bent. Een lichamelijke ziekte hebben is natuurlijk ook verschrikkelijk, dat onderschat ik zeker niet, maar ik denk dat iedereen zich ook kan voorstellen hoe verschrikkelijk de angst is om jezelf te verliezen.

Vond je het lastig om het verhaal op een voor kinderen begrijpelijke manier toe te lichten?
Dat viel wel mee. Ik had een vriendin met een oma met dementie en dat was natuurlijk ontzettend sneu, maar je krijgt wel de meest fantastische verhalen waar je stiekem toch ook wel een beetje om moet lachen. Dan was er weer een hond met een handtas die ’s nachts aan haar bed was geweest. Dat is zo absurd. Daar heb ik het een beetje in gezocht. De oma van Borre lijdt aan een lichte vorm van dementie, het moet wel een leuk verhaaltje blijven. Om zoiets begrijpelijk te maken, zal er wel iets vrolijks in het verhaaltje moeten zitten. Als ze samen de verkeerde sokken aantrekken is het leuk.

Hoe wordt een punkrocker eigenlijk kinderboekenschrijver?
De illustrator van Borre was net als ik een punkrocker. Ik was gitarist in de band The Apers en hij is de platenbaas van Stardumb Records, het label waar The Apers op zaten. Stefan verhuurde een kamer aan mij bij hem thuis. Op een gegeven moment kon ik de huur niet meer betalen, zeker niet toen ik eenmaal gestopt was met The Apers. Hij was bezig met die kinderboekenserie en vroeg of ik mee wilde schrijven.

Waarom ben je niet bij de lokale supermarkt gaan werken maar greep je deze kans aan?
Het is natuurlijk heel fijn dat er mensen bij de supermarkt werken, want ik ben heel slecht in zelf scannen. Maar: werken bij een lokale supermarkt of kinderboeken schrijven? Wat zou jij kiezen? Ik denk dat de meeste kassameisjes mensen liever kinderboeken schrijven. Je moet het wel maar net kunnen en daar heb ik enigszins geluk mee gehad.

Naast de Borre-reeks heb je ook een verhalenbundel voor volwassenen uitgebracht: Het is maar bloed. Was het lastig om ineens voor volwassenen te schrijven?
Voor kinderen schrijven heeft zo zijn moeilijke dingen en voor volwassenen schrijven heeft ook zijn moeilijke dingen. Voor mij is het niet zo heel makkelijk, ik ben een puzzelaar. Voor kinderboeken moet je korte, directe zinnen hebben en dus ben je vooral veel aan het schrappen om je verhaal helder en lopend te krijgen. En meestal krijg je iets helder door het alsmaar in te korten totdat er alleen maar overblijft wat je echt nodig hebt. En dat doe ik met mijn verhalen voor volwassenen ook. Dus daar zit veel overeenkomst in. Ik heb tien jaar lang kinderboeken geschreven en doordat ik pas later voor volwassenen ben gaan schrijven is mijn stijl vast en zeker zeer beïnvloed.

Ben je van plan om nog meer boeken voor volwassenen uit te brengen?
Ja. Op dit moment ben ik bezig met een roman, maar die is voorlopig nog niet af. Ik kan er nu nog weinig over zeggen.

Voor kinderen van welke leeftijd is het verhaaltje over Alzheimer bedoeld?
Van vier tot tien jaar ongeveer. Een vierjarige kan het ook begrijpen, dat houd ik in gedachten als ik het schrijf, maar kinderen van een jaar of acht kunnen er ook nog lol aan beleven.

Waarom vind je het zo belangrijk dat Alzheimer bespreekbaar wordt gemaakt onder kinderen?
Omdat heel veel kinderen ermee te maken hebben. Ik stond ervan te kijken toen ik met de mensen van het Alzheimerlab praatte, want dit wist ik niet, maar van de meest voorkomende doodsoorzaken is dementie de snelst groeiende. Je overlijdt ook daadwerkelijk aan de gevolgen van de ziekte van Alzheimer. Eerst begeven de cognitieve functies het, maar op een gegeven moment vallen ook andere functies uit die je nodig hebt om te overleven. Ik was er verbaasd over dat het zoveel voorkomt en dat geeft wel aspect. Heel veel kinderen krijgen dus te maken met dementerende opa’s en oma’s en soms zelfs vaders en moeders. Als ik dat met zo’n boekje dementie wat begrijpelijker kan maken, is dat heel fijn. Ik geloof niet dat ik hiermee alle begrip voor dementie bij kinderen kan kweken, maar misschien dat ouders of verzorgers het als opstapje zien om er meer over te vertellen. Ik schrijf de tekst en wat de lezer ermee doet, daar heb ik geen grip op. Ik hoop dat mensen plezier aan het boekje hebben, dat blijft toch wel belangrijk.

Hoe denk jij dat men er nog meer voor kan zorgen kinderen begrijpen wat Alzheimer inhoudt?
Ik denk dat er in ieder geval geen taboe van gemaakt moet worden, maar dat is aan de mensen zelf. Heel veel ziektes zitten toch in de taboesfeer. Ik kan me ook voorstellen dat het verschrikkelijk moeilijk is om met je kinderen te praten over een opa of oma die kanker heeft. Het is nog niet zo lang geleden dat men sprak over ‘K’ en niet over kanker. Zelfs het uitspreken van de ziekte was al een taboe. Alzheimer zit, in tegenstelling tot kanker, nog wel in die taboesfeer. De tijden zijn nu sowieso al veranderd, maar dat taboe moeten mensen zelf doorbreken. Het blijft lastig om over dit soort onderwerpen te praten, zeker als het in je familie zit. Emoties maken het niet makkelijk om dingen luchtig bespreekbaar te maken voor kinderen.

Op 21 september is het Wereld Alzheimerdag, ga je zelf nog wat doen?
Het Alzheimerlab kijkt samen met de uitgeverij Borre Educatief wat ze kunnen doen en ik zal het zelf uiteraard onder de aandacht brengen op mijn social media kanalen. Ik ben geen promotiemedewerker, maar alles wat er langs komt zoals interviews zal ik met plezier doen.