Interview met Mario Sorrenti over KATE

De Italiaanse fotograaf Mario Sorrenti viel begin jaren ’90 als een blok voor het toen zeer jonge, nog niet ontdekte model Kate Moss. Ze werd zijn muze en voor ruim twee jaar reisden en werkten ze samen. Sorrenti fotografeerde haar op intieme momenten zoals tijdens uitstapjes naar het strand of thuis in Londen. De foto’s die Sorrenti destijds van Moss maakte, werden in 1993 opgemerkt door Calvin Klein en als referentie gebruikt voor de legendarische parfumcampagne Obsession. Sorrenti’s foto’s geven de prille kalverliefde weer tussen twee personen, beiden aan het begin van hun carrière, maar inmiddels wereldberoemd. Dit jaar is het precies vijfentwintig jaar geleden dat Sorrenti en Moss elkaar ontmoetten. Ter gelegenheid daarvan verschijnt deze herfst bij uitgeverij Phaidon de prachtige uitgave KATE met daarin vijftig niet eerder gepubliceerde foto's.

Het is dinsdag, 14:00. We ontmoeten elkaar in Thuis aan de Amstel. Mario komt rechtstreeks van het vliegveld voor enkele interviews om vervolgens door te reizen naar Rotterdam voor de boeklancering van KATE. Het was vroeg in de ochtend. Hij heeft honger. Besteld een biertje, koffie en scrambled eggs. Het liefst zou hij in de zon gaan zitten, bij zijn vrouw, beneden in de tuin. Om te kijken naar de schittering in het water. Om te kijken en niet te praten. Niet uit onwil, niet uit hooghartigheid. Maar omdat hij beelden het liefst voor zichzelf wil laten bestaan: “Foto’s zouden niet uitgelegd moeten worden. Iedereen mag er zelf een invulling aan geven. Het enige wat ik hoop, is dat mensen even stilstaan bij mijn foto’s. Dat ze iemand raken, aanzetten tot nadenken. Vragen opwerpen. Ja, zoals kunst dat doet.”

Je staat niet voor niets liever achter de camera.
De interviews… het kost mij veel energie. Het hangt van de vragen af. Sommige vragen zetten mij aan het denken en dat is goed. You know? Soms zou ik willen dat ik niet over mijn werk hoef te praten. Dat de foto’s zonder mijn uitleg worden gewaardeerd. Iedereen mag mijn foto’s interpreteren met zijn of haar eigen ervaringen.

Net zoals iedereen een boek op zijn eigen manier interpreteert.
Ja. Precies zo.

Het moment dat je een foto neemt, is het moment weg. Stemt je dat droevig? Melancholiek?
Nee, ik ben niet melancholiek. Ik ben geïnteresseerd in het kunstwerk dat voortvloeit uit het moment, meer dan dat ik bezig ben met het moment zelf. Het uiteindelijke resultaat is waar het omgaat. Fotografie is mijn manier om me uit te drukken. Daarom houd ik er zo van. Daarom doe ik het.

Kun je het onderwerp los zien van het uiteindelijke kunstwerk?
Ze zijn onlosmakelijk met elkaar verbonden… Dat is eigenlijk een hele interessante vraag… Ben jij fotograaf? Maak jij foto’s? Het is iets wonderlijks. Op het juiste moment komt alles bij elkaar; het onderwerp, de omgeving, jouw ideeën, jouw leven, jouw ervaringen. Er is een juist moment om een foto te maken of er wordt een foto geënsceneerd. De meeste van mijn foto’s zijn geënsceneerd. Het zijn geen toevallig vastgelegde ogenblikken. Het zijn bedachte momenten.

En dat zijn de foto’s in KATE nou juist niet. Dat maakt dit boek zo bijzonder en intiem. Bijna té intiem op sommige momenten. Alsof ik een voyeur ben in jullie jonge liefdesleven.
Het is geen reportagefotografie en geen documentaire fotografie. Maar de overeenkomst is dat er bij deze foto’s een beslissend moment is geweest. En er is de onvermijdelijke realiteit, net als bij reportage en documentaire fotografie. Je staat toe dat er onverwachte dingen kunnen gebeuren. Er is geen script. Je hebt niet overal controle over. Over emoties bijvoorbeeld. En dan kan het gebeuren dat er iets magisch ontstaat. Iets wat je op voorhand niet had kunnen bedenken. Dan komt alles samen… Weet je, soms gaat het niet om de objectieve waarheid van een foto, maar om de poëtische waarheid.

Je hebt acht jaar gewerkt aan dit boek. Dan moet je toch een beetje geduldig zijn.
Ja, misschien ben ik geduldiger dan ik denk.

Hoe was het om na al die tijd deze foto’s te zien?
Geweldig. Heel bijzonder. Het merendeel ervan was ik volledig vergeten. Sommige heb ik ooit afgedrukt, die kende ik natuurlijk nog wel, maar het merendeel was verloren gegaan in mijn herinneringen. Het is ook 25 jaar geleden dat ik ze maakte. We hadden geen geld om de foto’s af te drukken, dus ik maakte er contactsheets van. Mijn vrouw begon ruim tien jaar geleden met het archiveren en digitaliseren van al mijn werk en kwam deze contactsheets weer tegen. Zo is het begonnen.

Was je aanvankelijk niet terughoudend in het wereldkundig maken en daarmee kapitaliseren van deze intieme, persoonlijke foto’s?
Daarom heeft het ook acht jaar geduurd. Ik heb dit boek ook niet alleen gemaakt, dus het was niet enkel aan mij om dit te doen. Nadat mijn vrouw ze aan mij had laten zien, toonde ik ze aan Dennis (Freedman, founding creative director of W Magazine) en hij drukte me op het hart dat ik een boek moest maken met deze foto’s. Ik twijfelde. Vanwege de reden die jij net oppert en ook omdat er al boeken over Kate op de markt verschenen zijn. Wat zou ik toevoegen? Dus ik had bedacht dat ik eerst alle foto’s zou bewerken en zou kijken wat we dan hadden. Ik wou eerst kijken hoe het complete plaatje er uit zou komen te zien. Als het vanuit fotografisch standpunt een goed verhaal was en als het als boek een toegevoegde waarde zou hebben, dan konden we weer verder kijken. Toen alles klaar was en we het geheel bekeken, waren we daar allemaal van overtuigd. Ik heb gedurende dit proces met Kate overlegd en zij vond het prachtig. Zonder haar toestemming had ik het uiteraard nooit gedaan.

De foto’s gaan als het ware voorbij aan Kate. Zijn ze daarom goed?
Exact. Dat is inderdaad hoe ik het zie. En dat is hopelijk wat het publiek zal zien.

Wat voelde je toen je Kate voor het eerst zag?
Dat is moeilijk te omschrijven. Ik was zo jong. Het was zo persoonlijk. En tegelijkertijd universeel. Ik voelde iets wat iedereen – hopelijk – weleens heeft gevoeld. Verliefdheid. Onze levens toen waren van een soort vanzelfsprekendheid. We waren niet bezig met het feit dat zij model was of ik fotograaf. We waren met elkaar bezig. Ik was de hele tijd foto’s van haar aan het maken. Zo vaak dat ze zei: “Fuck off! Stop taking pictures of me.” Net zoals je kinderen dat op een gegeven moment tegen je zullen zeggen. “Mam, hou op met die foto’s.” We waren jong. Naïef. Het was een hele andere tijd, begin jaren ’90. Geen social media. Geen mobiele telefoons…

Mis je die tijd?
Hoe digitaler onze levens worden, hoe meer het ons wegtrekt van onze oorsprong, van echt samenzijn en echt aanwezig zijn. Ik mis dat heel erg ja.

Is er een foto in het boek waarin voor jou het hele verhaal verscholen ligt?
Om heel eerlijk te zijn… ik wil geen verhaal vertellen. De foto’s zijn niet op chronologische wijze geplaatst. Er is een foto waarop Kate op een Gameboy aan het spelen is. Klassiek qua compositie en toch hedendaags. Er is een waarop ze op haar zij ligt, naakt, als een klassieke schoonheid uit de renaissance. De welving van haar rug tegen een drukke achtergrond, namelijk een muur vol lijnen. Ik hou van die contrasten in foto’s. Er zitten ook snapshots in. En onscherpe foto’s.

Waarom staat deze specifieke foto op de cover? Van Kate op bed onder een klamboe waarbij ze recht in de camera kijkt.
We wilden dat ze herkenbaar was. Deze foto klopte het meest voor op de cover.

Hoe zou jij de perfecte foto definiëren?
Soms worden we gedwongen vragen te stellen door wat we zien. Vragen over onszelf, onze gevoelens, onze ideeën. Soms daagt een foto ons uit. Dát is een goede foto. Ik heb geen voorkeur voor een bepaalde stijl. Dat doet er niet toe. Het gaat er om dat een foto vragen oproept. Dat is kunst.

Kate was 17 op het moment dat je haar fotografeerde. Je hebt zelf ook een dochter van 17. Kijk je daardoor anders naar de foto’s?
Klopt. Nu je het zegt. En ik heb een zoon. Zij was 17… ik was zelf ook nog maar 19. Vergeet dat niet. Ik ben zeer beschermend richting mijn dochter. Ze is nu zelf ook aan het fotograferen, al ruim drie jaar, en dat doet ze fantastisch. Ik ben trots op haar, zoals iedere ouder dat zou moeten zijn op hun kind.

Het werk als fotograaf zal veranderd zijn in de tijd tussen nu en toen je voor het eerst een camera vasthield. Niet in de minste plaats door de #metoo beweging. Hoe heeft dit jouw werk in het bijzonder beïnvloed?
Ik vind het verschrikkelijk wanneer mensen hun macht misbruiken. Dat mag nooit! En ik merk dat in mijn omgeving mensen voorzichtiger zijn geworden, bang om van iets beticht te worden. Maar ik behandel iedereen met respect, ongeacht met wie ik werk. In die zin heeft het mijn werk dan ook niet veranderd, want ik doe het niet anders dan normaal.

In een ander interview zeg je: “I think there is a little bit of a fashion bubble that needs to be burst. One of luxury that doesn’t seem relevant anymore.”
Oh ja, soms vergeet ik wat allemaal zeg. Ik bedenk het ook nooit op voorhand. Alles wat ik zeg, meen ik op dat moment. Dit meen ik trouwens nog steeds. Dit heb ik inderdaad gezegd. En het is iets waar ik mee blijf worstelen. Er heerst soms een dunne lijn tussen fine art en commerciële modefotografie. We consumeren veel te veel. Dat vind ik echt en dat vind ik verschrikkelijk. Het feit dat ik met mijn fotografie bijdraag aan het voeden van die consumptiedrang, vind ik oprecht lastig. Tegelijkertijd mag ik werken met fantastische mensen, op bijzondere plekken en zorgt het ervoor dat ik mijn gezin kan onderhouden. Dat ik kan leven. Ik compenseer het door ook voor goede doelen te werken. Een organisatie die zich inzet voor een schone oceaan, zonder plastic soep, die zich inzet voor een schone planeet. De fashion industrie is de meest vervuilende industrie ter wereld. Het is misschien klein wat ik doe, maar het geeft een goed gevoel dat ik iets kan bijdragen aan de bewustwording bij mensen om me heen.