Interview met Ousman Gambo uit Homage to Humanity

Tijdens de laatste avond van het festival, verzamelt zich een groep van jongeren rondom het brandende vuur, waarbij de mannen en vrouwen gescheiden gaan zitten. Ousman voert een lang en intens gesprek, ondertussen maakt hij tekeningen in het zand en wijst hij af en toe met een fakkel naar de vrouwen.

Kan je me iets meer vertellen over het gesprek dat je gisteravond, rond het kampvuur, voerde?

“Dit festival is de enige gelegenheid in het jaar waarbij alle stammen bijeen komen. Dat betekent dat dit het enige moment is waarop we kunnen evalueren welke ontwikkelingen er hebben plaats gevonden, voordat onze wegen weer scheiden. We hadden een discussie over hoe we het festival vonden gaan, zodat we op juiste wijze de traditie kunnen voortzetten. Daarnaast waren sommige van ons het niet eens met de manier van doen van de meisjes. Ze gaven aan dat ze te dicht bij kwamen, terwijl de mannen aan het dansen waren. Anderen stonden weer te ver weg, bijvoorbeeld. We evalueren hoe het is gegaan, en bedenken hoe we het in het vervolg beter kunnen doen.”

Ik zie dat je een aantal notities hebt gemaakt, mag ik vragen waarvoor je die gaat gebruiken?

“We nemen elke ochtend en avond de tijd om bij te praten en dit zijn de notities van gisteravond. Het is een samenvatting: we hebben het aantal mannelijke dansers geteld en het zijn er meer dan honderd. Dit kunnen we vergelijken met andere stammen om na te gaan hoeveel dansers er kunnen meedoen met Gerewol (Het festival van de Wodaabe nomaden ter viering van het einde van de regentijd). We hebben het ook gehad over onze plannen voor het komende jaar. Voordat we afscheid van elkaar nemen bespreken we de routes die we moeten afleggen, waarmee het vee gezond en goed gevoed blijft. En we hebben nagedacht over waar we onze volgende ontmoeting willen organiseren.”

Wat zou jij graag nog bereiken in dit leven?

“Ik heb erg veel wensen. Ik heb evenveel wensen als de hoeveelheid haren die er op mijn hoofd groeien. Ik zou graag bijdragen aan de vrede binnen de stam. Er zijn een aantal problemen, omdat er twee stamhoofden zijn. Dit zorgt soms voor spanningen. Harmonie zorgt voor rust in de geest en samenwerking. Ik zou graag enorm veel koeien willen bezitten, voor het welzijn van mijn gezin. Bij ons geldt hoe meer koeien je hebt, hoe rijker je bent en ik wil een goed leven voor mijn gezin. En met familie bedoel ik de hele stam, niet alleen mijn vrouw en kinderen.”

Zijn er belangrijke gebeurtenissen die een grote invloed hebben gehad op jouw leven?

“Mijn vrouw is een tijdje geleden overleden. Ze was in verwachting van ons tweede kind. Ze was ziek, maar we weten niet precies wat er is gebeurd. Ik ben van mening dat de Goden ze hebben meegenomen. Ik droom nog steeds over ze. Ze dwalen constant in mijn gedachten. Mijn enige dochter is met de familie van mijn vrouw, in een andere stam. Ik ben op zoek naar een andere vrouw. Wanneer ik er een heb gevonden, vraag ik toestemming aan mijn vader om met haar te trouwen. Wanneer hij dit goedkeurt, gaat hij naar haar vader om ook zijn toestemming te vragen. Ik rouw nog steeds om mijn overleden vrouw. Het is nu nog niet het juiste moment, maar dat komt wel.”

Wanneer je hertrouwd bent, zal jouw dochter weer bij jou komen wonen?

“Er zijn meerdere opties, en wanneer de tijd daar is kiezen wij de optie die de minste problemen veroorzaakt voor alle betrokken families; dat van mij, mijn vrouw en mijn toekomstige vrouw. Wanneer mijn schoonmoeder mijn dochter niet wil verlaten, moet ik dat respecteren. Als mijn moeder graag kinderen wil dan moet ik mijn schoonmoeder vragen of ze mijn dochter wil afstaan. De reactie van de twee grootmoeders is bepalend. Zij hebben het uiteindelijk voor het zeggen.”

Heb je veel mensen van andere culturen leren kennen?

“Toen ik jong was, had ik een fascinatie voor de wereld buiten mijn eigen stam. Ik heb mijn ouders gevraagd of ik mocht gaan reizen. Ik wou zien wat er gaande was in de wereld. Ik heb in meerdere grote steden gewoond, waarbij ik mijn Engels in Nigeria heb geleerd. Ik heb meerdere ervaringen gehad die mijn ogen hebben geopend; ik begrijp nu meer van de wereld en het leven. De kans om dit te kunnen doen is erg belangrijk voor mij geweest. Maar uiteindelijk hebben mijn ervaringen mij ervan overtuigd om terug te keren en een nomadisch bestaan te leiden. Hier ligt mijn hart.”

Hoe heb je het leven buiten de stam ervaren?

“Het was pas toen ik de stam had verlaten dat ik erachter kwam hoe moeilijk het is om te overleven. Gelukkig heb ik in Nigeria iemand ontmoet die mij kon helpen, een blanke missionaris die een kleine school runde waar ze Engelse les gaven. Ik ben daar voor best een lange tijd gebleven. Het was een veilige plek, en de enige gelegenheid die ik had om op reguliere basis te eten en te slapen. Ik weet dat ik geluk heb gehad. Hierdoor heb ik voor langere tijd weg kunnen blijven. Ik was uiteindelijk twee jaar op reis.”

Hoe reageerde anderen op jouw thuiskomst?

“Al mijn leeftijdsgenoten waren erg benieuwd naar mijn reis. Ik ben lang bezig geweest met het navertellen van alles wat ik heb meegemaakt, de goede en de minder goede ervaringen. Vooral de jongens vroegen zich af of ik ze zou adviseren om te gaan reizen en meer van de wereld te zien. Ik was van mening dat ze beter konden blijven, deels vanwege de gevaren, maar voornamelijk omdat wij hier thuis horen. Hier hebben we alles wat we nodig hebben.”

Wat aan het bestaan hier heeft jou ervan overtuigd om terug te keren?

“Liefde, familie en traditie zijn de meest belangrijke dingen in het leven. Niks in de wereld buiten mijn stam zal dat overtreffen. Toen ik weg was, wist niemand of ik ooit nog terug zou keren en tijdens mijn reis kon ik met niemand van de stam communiceren. Ik wist dat als ik voor altijd weg zou blijven, ik mijn gezin erg veel verdriet zou brengen. Mijn moeder zou de andere jongemannen zien en aan mij denken. Ik weet nu hoe somber zij elke dag was, terwijl ze nadacht over waar ik op dat moment was en of ik ooit nog terug zou komen. Mijn ouders hebben mij beschermd en liefde geschonken vanaf mijn geboorte.”