Interview met Pimm van Hest over Actie Op de vlucht

Auteur Pimm van Hest en illustrator Aron Dijkstra proberen met hun prentenboek Op de vlucht en bijbehorende scholenactie vluchtelingen een hart onder de riem te steken. Wat zou jíj willen zeggen tegen een kind dat op de vlucht is? Dat vragen Pimm en Aron aan alle kinderen in Nederland en België. Een steunbetuiging, een wens, een vraag? Giet jouw boodschap in een gedicht, poster, brief of lied - individueel, met de klas of met de hele school. De mooiste inzendingen worden door Clavis Uitgeverij gebundeld en alle originele werken worden verspreid onder asielzoekerscentra en nieuwkomersscholen.

Op de vlucht

Hoe kwam je op het idee voor dit boek?
De directe aanleiding om deze tekst te schrijven en er later een kinderboek van te maken, was het verschrikkelijke en ingrijpende beeld van het dode jongetje Aylan Kurdi op het strand van het Turkse Bodrum. Hét beeld dat de wereld intens schokte en eigenlijk meteen én voor altijd het bepalende beeld is geworden voor de hedendaagse vluchtelingencrisis en alle pijn, verdriet, hoop en wanhoop, diepmenselijk leed en al het andere wat ermee is verbonden. Aylan Kurdi zal voor altijd een soort hedendaags symboolbeeld zijn voor de tragiek waar we middenin zitten.

Het boek ontstond zogezegd met de dood van Aylan Kurdi en tijdens de afronding (het maken van de zetproef voor de drukkerij) werd ik geconfronteerd met het (helaas) bijna vergelijkbare beeld van het jongetje Mohammed Shohayet: ook een vluchtelingenkind, dat met zijn familie op weg was naar Bangladesh uit angst voor het leger van Myanmar.
Eens te meer bleek maar hoe belangrijk het was dat dit boek er móest komen.
Aylan Kurdi en Mohammed Shohayet hebben dus het begin en het eind van dit boek gemarkeerd en staan daarom vernoemd in de opdracht van dit boek, samen met alle, alle, alle anderen.

Het beeld van Aylan Kurdi liet mij zogezegd niet los en als iets me bezighoudt dan vind ik een uitlaatklep middels tekst en woorden.
Zo ook nu. Ik ben gaan zitten en, anders dan dat ik anders schrijf (qua stijl), lag er aan het einde van een dag een tekst die mijn gevoel, verdriet, vragen, wanhoop maar zéker ook hoop verwoordde.
Deze tekst heb ik al mijn uitgever voorgelegd en samen waren we het over eens dat het niet per se een traditionele tekst was, maar vanuit de poëzie en symboliek geschikt om een grote groep kinderen aan te moeten kunnen spreken. Eigenlijk zo breed als van de jongsten op de basisschool tot de oudsten en zelfs middelbare schoolkinderen gaan ermee aan de slag.

Vanuit dit gevoel zijn we ook op zoek gegaan naar een illustrator en het leek ons dat Aron Dijkstra dat binnen zijn bijzondere stijl prachtig vorm zou kunnen gaan geven, en ook de symboliek illustratief en beeldend zou kunnen versterken.

We zijn allemaal mensen op deze aarde

Waarom grijpt dit onderwerp je zo aan en had je nog een bepaald doel voor ogen met dit boek?
Het is een onderwerp dat iedereen aan zou moeten spreken. Het is bijna onbegrijpelijk als het dat niet doet. Ik heb in mijn opdracht een citaat opgenomen van Dr. F.M. Wibaut:

Er is maar één land: de aarde
Er is maar één volk: de mensheid
Er is maar één geloof: de liefde

Dit verwoordt precies zoals ik het voel: we zijn allemaal mensen op deze aarde. Allemaal gelijk aan elkaar. Het (specifieke) verschil in landsgrenzen hebben we bedacht door met een soort van liniaal grenzen te bepalen door stukken land te gaan verdelen. Nu zeggen mensen daardoor 'dit land is van mij en jij mag daar niet in'. Ik vind dat onbegrijpelijk. Niets is van iemand en alles is van iedereen. Natuurlijk is het tegenwoordig een utopie en illusie om te denken dat 'alles zomaar van iedereen is' en dat we met een knip van een vinger alles even kunnen veranderen, maar een flinke dosis intermenselijkheid zou menigeen sieren en ik denk dat we met alle neuzen dezelfde kant op meer kunnen bereiken dan het polariseren waar veel mensen nu mee bezig zijn. Samen staan we sterker dan allemaal apart.

De hele vluchtelingencrisis en de manier hoe we hiermee omgaan weerspiegelt de tijd waarin we nu leven en juist daarom is het belangrijk om hierover met elkaar in gesprek te blijven. Daarom ook ons boek: om met elkaar in gesprek te gaan, te blijven en begrip te krijgen voor de situatie waar we allemaal met elkaar in zitten: kinderen met kinderen, ouders met kinderen, leerkrachten met kinderen: wij allemaal met elkaar!

Hoe is de samenwerking met Aron Dijkstra verlopen, het moet bijzonder geweest zijn, want tekst en beeld lopen zo mooi in elkaar over…?
Het was een fijne, organische en uitermate aanvullende manier van samenwerken. Ik had de tekst al geschreven en voordat Aron met de eerste beelden zou komen hebben we met elkaar gesproken over de inhoud van de tekst, waar ik als schrijver naartoe wilde en wat hij als illustrator aan zou kunnen vullen om het geheel een samenspel van beiden te maken en niet 2 aparte disciplines naast elkaar. We kozen ervoor, op voorhand al, om het zoveel mogelijk vanuit een bepaalde symboliek vorm te geven. De tekst én de beelden geven hopelijk ruimte aan kinderen (die het zelf mee hebben gemaakt én die het nooit mee hebben hoeven maken) om hun eigen gevoel erin verwoord en verbeeld te zien. Aron heeft er voor gekozen, mede door te tekst, om in te zoomen op één kind, zodat het een soort van intiem en tegelijkertijd ingrijpend klein/persoonlijk verhaal zou worden: een verhaal waar je niet omheen zou kunnen. Bij grotere, bredere verhalen die 'veel' beslaan ligt op de loer dat je je als lezer verloren en niet begrepen kunt voelen in de grootsheid van situaties; in dit boek hebben we het tegenovergestelde proberen te bereiken.

Kleinheid is eigenlijk heel groot

Je hebt samen met de filmproducers van de documentaire De kinderen van Juf Kiet en onderwijsprojectenmakers Kennisland een scholenactie opgezet. Wat wil je daarmee bereiken?
Wat we willen bereiken is in al zijn kleinheid eigenlijk heel groots en tegelijkertijd in al zijn grootsheid meteen ook heel klein en intiem: kinderen die nooit in een vluchtelingensituatie hebben gezeten iets laten betekenen voor kinderen die uit zo'n situatie komen. Door een tekst, gedachte, verhaal, vraag of tekening op een A4'tje iets willen doen voor vluchtelingenkinderen: ze een hart onder de riem steken. Ze laten weten dat er ook aan hun gedacht wordt. Ze laten voelen dat we aan ze denken.

Grote mensen (en de politiek) zijn altijd bezig om dingen te regelen en voor kinderen is het vaak moeilijk om (ook) iets te doen, terwijl zij vaak met een klein gebaar een groot verschil kunnen maken.
Nu is het de kans aan deze kinderen om iets voor andere kinderen te kunnen betekenen: het ene kind voor het andere kind! Hoe mooi is dat.

Het is natuurlijk prachtig dat Juf Kiet en Kennisland samen met ons voor deze actie willen gaan staan: als we samen met elkaar schouder aan schouder staan, kunnen we hopelijk mooie dingen bereiken. Dat spreekt al uit de samenwerking en hopelijk ook uit het resultaat wat we ermee kunnen behalen, voor alle kinderen.

Hoe kan je meedoen aan het project voor de vluchtelingenkinderen? Je mag je tekening, brief, gedicht of lied opsturen naar:

Clavis Uitgeverij t.a.v. Op de vlucht
Meeuwenlaan 100
1021 JL Amsterdam

Of naar: pers@clavisbooks.com