Tjeerd Langstraat: “Het lastigste aan selfpubben is je boek in de winkels krijgen”

Rotterdammer Tjeerd Langstraat is freelance (reis)journalist en schrijver. Zijn debuut, de thriller Villa Gladiola werd zeer goed ontvangen: hij won er de Schaduwprijs 2014 mee. Zijn tweede thriller Eeuwig Donker besloot hij zelf uit te geven. Langstraat geeft nu zijn eigen boeken uit onder de uitgeversnaam Jalapeño Books en mag zich daarom met trots "selfpubber" noemen.

Villa Gladiola was je debuut als thrillerschrijver en viel meteen in de prijzen. Bij welke uitgever kwam dat boek uit?
Bij uitgeverij Logikos in Nijmegen. De eigenaar is een groot fan van thrillers. Hij had een idee voor een thriller rondom de Nijmeegse Vierdaagse en zocht daar een auteur voor, zo kwam ik in beeld. In het begin was ik daar heel blij mee, maar tijdens de nominaties merkte ik dat er niet al te veel aandacht was voor pr en marketing. Toen ik met Villa Gladiola genomineerd werd voor de Schaduwprijs voor het beste debuut in het spannende genre (dat is in thriller-land de grootste prijs voor debutanten, red.) kreeg ik het persbericht eerst zelf maar hoorde ik het pas een dag later van mijn uitgever. Met zo’n nominatie zit je, als je het pr-technisch goed aanpakt, bij wijze van spreken de volgende dag al in de studio van Koffietijd. Maar de uitgever had alleen contact opgenomen met een lokaal krantje. Toen dacht ik: joh, dat moet je wel iets groter aanpakken. Ik heb toen de meeste publiciteit en interviews zelf geregeld.

Dacht je toen al meteen aan de mogelijkheid om je volgende boek zelf te gaan uitgeven?
Het liep anders. Ik was op het thriller-festival omdat ik ook genomineerd was voor de Hebban Debuutprijs en daar liepen veel uitgevers rond. Een week later kreeg ik een berichtje van iemand van uitgeverij The House of Books die graag mijn volgende boek wilde uitgeven. Ik kreeg een contract en een voorschot, en Eeuwig Donker stond vermeld in de najaarsaanbiedingsfolder voor januari 2016, dus dat was prima. Maar het liep niet zo prima af. Er waren bij deze uitgever wat personele wisselingen en opeens kreeg ik uit het niets een mailtje dat ze Eeuwig Donker niet meer wilden uitgeven. Na wat vruchteloos zoeken naar een andere uitgever besloot ik het zelf te gaan doen, daarom is dit boek ook pas in april 2017 verschenen.

Is je eerste thriller Villa Gladiola goed verkocht?
De eerste druk was bijna uitverkocht maar daarbij liep ik ook tegen die uitgever aan want hij wilde, ondanks alle nominaties en de Schaduwprijs, niet voor een tweede druk gaan. Ik was dus niet erg tevreden over de situatie. Als je geen bestsellerauteur bent, gaan ze niet erg subtiel met je om.

Waar liep je tegenaan toen je begon met het uitgeven van je eigen boek?
Het manuscript was af dus dat was fijn, maar ik heb bij het schrijven geen hulp gehad van een redacteur. Ik moest dus een redacteur zoeken die ook de tekst zou controleren op schrijffouten. In diezelfde periode ging ik ging op reis voor een reportage en zag op Schiphol een tijdschrift liggen met als thema ‘Zelf uitgeven’, een leuk toeval. Daar stonden interviews in en veel praktische tips. Maar ook namen van bedrijven die selfpubbers kunnen helpen bij het hele proces. Ik heb toen uitgezocht wat ik zelf kon doen, hoeveel geld ik had om te investeren en wat ik zou kunnen gaan uitbesteden. Mijn keuze viel op pumbo.nl, mede omdat zij een niet al te duur abonnement aanboden bij het Centraal Boekhuis. Je huurt daar ruimte op een plank waar je boeken op komen te liggen en vandaaruit wordt je boek gedistribueerd. De website van pumbo.nl bevat heel veel informatie waarmee je goed op weg geholpen wordt en ik vond de site ook prettig om mee te werken. Je kunt je manuscript daar uploaden dan doen zij de vormgeving zodat de tekst op een goede manier in het boek past. Wat ik bijvoorbeeld niet wist is dat je het totaal aantal pagina’s door acht moet kunnen delen, anders houd je aan het eind witte bladzijden over. Verder hebben we veel overlegd over de vormgeving tot ik helemaal tevreden was.

Uit hoeveel exemplaren bestaat je eerste druk?
Ik heb er 500 laten drukken, het kost ook gewoon veel geld. Daarnaast bied ik printing on demand aan, dan kun je als je vooruit betaalt direct een exemplaar bestellen van de drukpers.

Welk onderdeel van het selfpubben is het lastigs?
De verkoop via bol.com loopt prima maar de vraag is hoe je als selfpubber je boek in de boekwinkels krijgt. Dat vind ik echt heel lastig. In mijn woonplaats Rotterdam was het wat makkelijker omdat het verhaal zich ook grotendeels in Rotterdam afspeelt. Maar ik kan in mijn eentje niet 2500 boekwinkels bezoeken. Ook heb ik geen duizend euro voor een stand op de boekenbeurs. Ik heb wel Bruna en AKO benaderd, maar ze kopen daar al maanden van te voren in en maken natuurlijk ook een keuze uit alle boeken die er per jaar verschijnen. Dit is het lastigste onderdeel van het selfpubben. Daarnaast vind ik de pr voor mijn eigen boek doen ook niet makkelijk, dat is echt een vak apart. De lezersrecensies zijn heel goed wat een grote opsteker is. Als ik een uitnodiging voor bijvoorbeeld een optreden in Koffietijd zou krijgen, zou dat de verkoop nog meer stimuleren.

Je hoofdpersoon rechercheur Jan Vos was ook al de speurder van dienst in Villa Gladiola, wat is hij voor iemand?
Hij lijkt op mij. Hij is wat nors, charmant en wispelturig. Het kost hem moeite om relaties met vrouwen in stand te houden. Rotterdammers die het boek hebben gelezen, herkennen veel locaties. Jan Vos zit bijvoorbeeld vaak in stamcafé De oude sluis waar Danny achter de bar staat, hij is daar ook echt de barman. In dit boek raakt Jan Vos verzeild in een lugubere zaak die met mensenhandel te maken heeft: twee loverboys zijn op gruwelijke wijze vermoord en Vos komt twee meisjes op het spoor die door deze jongens werden uitgebuit.

Komt er een volgend boek met rechercheur Jan Vos?
Ik kan zeker nog verder met dit personage en ga sowieso meer boeken schrijven met Vos in de hoofdrol. Het mooiste zou natuurlijk zijn als er een tv-serie van gemaakt wordt. Maar ook als dat niet lukt, maak ik er zelf gewoon een reeks van die ik zelf blijf uitgeven.

Foto Tjeerd Langstraat © Ilse Wolf