Yuval Abramovitz: "Waarom leven als je geen dromen hebt?"

In Israël verkocht hij meer dan 250.000 exemplaren van zijn boek De Lijst. In Israël, waar hij vandaan komt, publiceerde hij 11 boeken. Op 15 september 2017 kwam hij naar het Happinez festival in Nederland: Yuval Abramovitz. Yuval raakte op zijn zestiende verlamd na een ongeluk en belandde in een rolstoel. Dit weerhield hem er niet van om te dromen over zijn toekomst en hij begon lijsten te maken. Nu inspireert hij mensen om hetzelfde te doen. Kelly, redacteur van het online Lees Magazine van bol.com, sprak Yuval over zijn dromen.

Je noemt de periode dat je verlamd was het grootste cadeau in je leven, kun je dit uitleggen?
Toen ik 16 jaar oud was en verlamd, lag ik in bed en verveelde ik me. Ik pakte een oud notitieboek en begon lijsten te schrijven met dingen die ik wilde bereiken in mijn leven, tot mijn veertigste. Dat klonk toen erg ver weg. Nu ben ik 40 en heb ik de meeste van mijn doelen bereikt. Als jongen had ik ineens de tijd om mijn toekomst voor te bereiden. Vandaag nog hoorde ik op de radio over een bomaanslag in Londen. Niet alleen in Israël, maar ook in Europa zien we terrorisme. Op jonge leeftijd begreep ik al hoe het leven zomaar kan veranderen en hoe het plotseling afgelopen kan zijn. Ik noem het een cadeau, want wie neemt er tegenwoordig nog de tijd om na te denken over wat je wil wanneer je ouder bent. Normaal gesproken leven we van dag tot dag.

Toen je nog maar net het ongeluk had gehad wist je niet of je ooit nog zou kunnen lopen. En toch maakte je plannen voor de toekomst…
Dat wist ik inderdaad niet, maar ik was 16 jaar oud en naïef. Op die leeftijd begrijp je nog niet alles in het leven. Maar ik dat ik zo positief dacht, heeft me wel geholpen. Ik geloofde echt dat ik weer zou kunnen lopen. Dat ik zo optimistisch bleef, is een van de redenen dat ik nu weer loop.

Denk je dat als je voor langere tijd verlamd zou zijn, je nog steeds de moed zou hebben om lijsten te maken? En wat denk je dat je gedaan zou hebben als je voor de rest van je leven in een rolstoel zou zitten?
Ik denk dat ik nog steeds lijsten zou maken. Mensen met een handicap bereiken de grootste dingen. Ook als je in een rolstoel zit, kun je dromen hebben. Kijk maar naar de Paralympische Spelen. Ik houd niet van sport, maar misschien had ik er wel iets mee gedaan. Of ik zou politiek betrokken zijn of andere verlamde mensen helpen. En ik had misschien alsnog boeken uitgebracht, want vanuit een rolstoel kun je natuurlijk wel schrijven. Mijn persoonlijkheid zou hetzelfde zijn, dus ook in een rolstoel zou ik mijn doelen opstellen en ze waarmaken.

In je boek las ik dat je de doelen op je lijsten aanpast aan de hand van wat je al hebt bereikt en dingen die je misschien niet kunt bereiken. Wat doe je als er een obstakel tussen jou en je droom instaat?
Op mijn lijst stond bijvoorbeeld dat ik lid wilde worden van een sportschool. Ik deed dit, maar ging nooit sporten. Nog steeds niet, maar ik ben wel gaan zwemmen, dit vind ik heerlijk, en ik eet gezonder. Zo kom ik toch goed in de buurt van mijn doel. Momenteel werk ik aan een nieuw boek, welke eerst alleen in Israël uitgegeven zal worden. Het heet ‘De kans’. Het gaat om de mogelijkheid die je hebt om te doen wat je wil. Ik wilde het boek eerst ‘De spijt’ noemen, omdat veel mensen spijt hebben van de dingen in het leven die ze niet hebben gedaan. Als ik iets probeer te bereiken en het lukt niet, kan ik wel zeggen dat ik het heb geprobeerd. We kunnen nou eenmaal niet alles in het leven bereiken, dat moet je begrijpen. De meeste dromen kan ik waarmaken, meer dan ik durfde dromen zelfs. Ik had nooit gedacht dat mijn boek in 20 landen wereldwijd gepubliceerd zou worden en dat ik nu in Nederland door jou word geïnterviewd. Ik heb ontzettend veel kopieën van mijn boek naar uitgevers gestuurd en werd vaak afgewezen, maar ik had slechts één ‘ja’ nodig. Als je hard werkt, kun je veel bereiken. En als het dan niet lukt, is het ook prima. Het gaat erom dat je het probeert.

In jouw speech bij TED vertelde je dat je Oprah graag wil ontmoeten en haar honderden brieven schreef. Is dit nog steeds een droom van je?
Klopt, ik heb heel veel brieven geschreven naar Oprah en haar misschien een beetje gestalkt. Ik ben twee keer naar haar kantoor in New York geweest en ik reisde af naar Berlijn om Oprah daar op het Berlin festival te zien, maar ik heb haar tot op de dag van vandaag nog niet ontmoet. Het lukt me uiteindelijk wel. Misschien belt ze me over zes jaar wel als ik wereldberoemd ben en dan hoeft het van mij niet meer…

Hoe vaak maak je nog nieuwe lijsten?
Heel vaak. Tenminste een keer in de maand. Wanneer ik op reis ben, maak ik lijsten voor de volgende dag en de dag daarna. Thuis heb ik eens per maand een ‘List dinner’. We zitten dan met 14 vreemden rond de tafel en praten over onze doelen. Mijn lijst is de laatste tijd ook veranderd, omdat ik al veel bereikt heb. Een van mijn doelen is om de balans in mijn leven te vinden. Om niet te veel te werken en bij mijn familie te kunnen zijn en tijd met hen en mijn vrienden door te brengen. Toen ik jong was wilde ik erg graag dat men wist wie ik was, maar nu ik beroemd ben, in ieder geval in Israël, ben ik veel relaxter.

Je sprak eens met een vrouw die kanker had. Zij zag haarzelf als pechvogel omdat ze twee keer kanker kreeg, maar jij vertelde haar dat ze juist blij moest zijn dat ze twee keer kanker overleefd had. Hoe blijf je zo optimistisch?
Deze vrouw klaagt nog steeds. Ik blijf haar vertellen dat ze moet genieten van het leven en boft dat ze deze ziekte twee keer kon verslaan. Ik heb zelf ook lastige tijden gehad in mijn leven. Er was een periode dat ik geen werk had en al mijn geld verloor, maar het is zo makkelijk om te klagen over het leven. Zelfs de vele beroemde en rijke mensen die ik ontmoet heb klagen. Iedereen wil uiteindelijk thuis zijn, bij familie. Als je geld hebt, en het maakt niet uit of je 10.000 of 250.000 euro per maand verdient, kun je mooie spullen kopen en reizen. Maar je moet niet vergeten te genieten van de kleine dingen in het leven.

Je vertelde dat je oudste dochter, Shira, eens een ster zag vallen. Ze maakte een stille wens en jij vertelde haar de wens hardop te zeggen. Maakt ze nu ook lijsten met haar wensen?
Ja, ze heeft hele lange lijsten. Ik houd van dit verhaal. Als ik Shira vraag wat haar droom is, wil ze dit niet hardop zeggen. Ze is bang dat haar wens dan niet uitkomt. Ook wanneer we kaarsjes uitblazen op onze verjaardag, spreken we onze wensen niet uit. Maar waarom zou je wensen stilhouden? Wie kan je dan helpen om je wens uit te laten komen? Op een dag in de zomervakantie vertelde Shira dat ze zich verveelde. Ik stelde voor om een lijst te maken met dingen die ze kan doen wanneer ze alleen is en zich verveelt. Als Shira zich nu verveelt, zoekt ze op die lijst naar dingen om te doen. En dus is het nu heel stil in huis. Thuis houd ik ook lezingen voor jonge kinderen. In Israël werd ook De Lijst voor kinderen gepubliceerd. Er staan 20 pagina’s in met lijsten voor kinderen, zoals plekken die ze willen zien of talen die ze willen leren. Ik krijg ook veel brieven en foto’s van kinderen, dat is echt geweldig. Mijn boek is veelgebruikt lesmateriaal in Israël.

Als je kinderen in je lezingen vertelt dat ze lijsten kunnen maken om hun wensen te bereiken, hoe voorkom je dan dat ze hebberig worden?
Eerst praat ik altijd met de kinderen over realistisch en onrealistisch. Tegenwoordig willen veel kinderen bijvoorbeeld beroemd worden. Dan vraag ik ze waarom. Als ze goed zijn in wat ze doen en hard werken, kunnen ze beroemd worden. Als je een astronaut wil worden, kan dat. Als je een acteur wil worden, kan dat. Je kunt dan drama volgen naast school en veel oefenen. Ik bestudeerde bijvoorbeeld als kind elke dag hoe ik beter kon schrijven. Ik begon hier al mee toen ik 8 was. Ook al ben je jong, je moet werken voor je dromen, zolang er maar geen druk op de kinderen wordt gelegd. Mijn advies aan ouders is dan ook om niet de dromen van hun kinderen te af te kappen. Help je kinderen om te doen wat ze willen.

Je geeft veel adviezen in je boek. Wat is het beste advies dat jij in je leven hebt gekregen?
Mijn moeder is mijn inspiratie. Mijn ouders gingen scheiden toen ik 7 was en mijn moeder voedde mij alleen op. We hadden niet veel geld, maar ze gaf me alles wat ik wilde en moedigde me aan om te schrijven. Ze leerde me om te proberen en pushte me om mijn doelen te behalen. Drie jaar geleden was mijn Engels heel slecht. Maar ik heb er erg hard aan gewerkt met twee leraren, twee keer per week. Mijn moeder is 60 jaar oud en laatst had ze een droom: ze wilde model worden. Ik zei tegen haar dat ze dit op Facebook moest delen. Dat deed ze en wat denk je? Haar bericht werd 50.000 keer gedeeld en tussen de vele designers en fotografen was er één bedrijf dat haar als model wilde. Ze deed haar eerste catalogus voor sieraden en ze werd uitgenodigd om op televisie over haar verhaal te vertellen. Mijn moeder was dus een inspiratiebron voor mij en nu inspireer ik haar.

Je zegt dat iedereen dromen heeft, hoe oud iemand ook is. Denk jij dat je de rest van je leven lijsten zal blijven maken of zal er een moment komen waarop je alles bereikt hebt?
Nee, ik denk niet dat zo’n moment er ooit komt. Ik schrijf aldoor nieuwe dromen op. Dromen zijn als apps op je telefoon; ze hebben altijd updates. Ook al ben je 80, je kunt nog steeds dromen hebben. Wanneer was de laatste keer dat je aan je oma of opa vroeg wat hun droom is? Ouderen staan niet alleen op om thee te drinken en weer te gaan slapen, ze hebben dromen. Van een 70-jarige vrouw in Amerika kreeg ik eens een e-mail waarin ze vertelde dat ze, sinds ze met pension was, alleen maar thuis zat en depressief was. Toen ze mijn boek las, besloot ze meer uit het leven te gaan halen. Ze maakte een lijst. De doelen op je lijst hoeven niet groot te zijn. Het kunnen dingen zijn zoals een hond of kat nemen, een mooie tuin bijhouden of een andere taal leren. Mijn droom is nu om de tijd te vinden om de foto’s van mijn dochters uit te printen en deze in te plakken. Waarom leven als je geen dromen hebt?