Interview met Yvon Jaspers: “Ik denk niet dat ik ooit in mijn leven iets gemaakt heb wat zo van mezelf is”

In De keukentafel van het Noorden toont Yvon Jaspers haar passie voor de Scandinavische keuken. Een kookboek waar je dagelijks leven enorm van opknapt, vol maakbaar, betaalbaar, puur en vooral heerlijk eten. Tess Hakvoort van online magazine Lees van bol.com interviewde Yvon tijdens haar boekpresentatie.

Ik las in je voorwoord dat je weleens denkt dat een hele verre voorouder eigenlijk een ruige Viking was. Vertel, waarom denk je dat?
Dat is natuurlijk ook een beetje een grap. Sommige mensen hebben bij een bepaald land: daar voel ik me echt thuis. Dat is een onverklaarbaar gevoel. Ik heb dat met meerdere landen, maar vooral met Scandinavië. De houten huizen, de fjorden, de natuur, maar ook de manier van leven; Scandinaviërs leven heel erg met de natuur, ze zijn één met de natuur.

Hun klimaat lijkt heel erg op dat van ons, maar het gekke is dat wij veel meer gericht zijn op Italië, Spanje, Frankrijk en Azië als het gaat om eten. Terwijl wat wij verbouwen, en hoe wij leven, veel meer lijkt op Scandinavië. We zeggen nooit: “Zullen we eens lekker samen Zweeds gaan eten?” Wat eigenlijk best gek is, want het lijkt er zoveel meer op.

En Scandinaviërs zijn eigenlijk zieliger dan wij, want zij hebben meer donker, somber, regen, en véél langer winter dan wij. Maar ze doen een aantal dingen écht beter, waar wij wel wat aan kunnen hebben.

Zoals welke dingen?
Fika bijvoorbeeld. Zo’n 2 keer per dag gun je jezelf, al is het maar een kwartier, even rust; je computer weg, je telefoon weg, lekker een kop koffie, thee of Chai, en daar een lekker baksel bij. Dat staat daar in contracten bij mensen die in een groot bedrijf gaan werken.

Als jij op een werkdag, die je in het donker begint en in het donker eindigt, weet dat je om 10.00 uur en om 15.00 uur even gaat zitten, dan word je toch veel productiever? Als je je dat voorstelt, hoe heerlijk is dat? Ik denk dat wij dat heel goed kunnen gebruiken in Nederland. Laten we dat importeren.

Zo zijn er meer dingen, zoals hygge. Hygge komt het dichtst bij ons woord gezelligheid; het samenzijn met vrienden of familie, naar het strand gaan, je komt thuis en je doet de vuurkorf of openhaard aan. We hoeven er niet mooi uit te zien, niet hip te zijn, je doet aan waar je je lekker in voelt. En hygge is ook gratis, dat is de sfeer; wat je zelf kunt doen om het samen goed te hebben. Ik hou daar heel erg van.

Komt daar ook jouw passie voor de Scandinavische keuken vandaan?
Dat heeft daar zeker mee te maken. Ik ben zo’n Nederlander die zijn stemming af laat hangen van het weer. Ik kan mijn humeur daar enorm door laten bederven. En dat vind ik ook stom van mezelf, dan denk ik: wat een onzin! Waarom ben je nou iedere keer zo bezig met dat weer? En dit zijn dingen waarvan ik denk: oké, wat kan ik zelf doen om dat te veranderen? Fika en hygge zijn echt onderdelen daarvan waardoor je die lange winter doorkomt. Ik vind dat we meer hebben aan de Zweden en de Noren dan aan de Italianen die bij wijze van spreken tot ver in onze winter buiten zitten.

Waarop is de keuze voor de recepten gebaseerd?
Ze zijn gebaseerd op wat ik lekker en leuk vind. Want bij sommige recepten heb je ook meer een belevenis. Je kan thuis pannenkoeken bakken, maar je kan ook besluiten om samen met je kinderen, of misschien niet eens met je kinderen, buiten te zitten, een vuurtje te maken en pannenkoeken te bakken. Ik heb dat in Scandinavië in de sneeuw gedaan, dan smaken die pannenkoeken zoveel lekkerder! Je hoeft er geen grote tuin voor te hebben… vuurkorf, pannetje erop, beslag en je bent er al. Gewoon niets geven om de elementen, sterker nog: je geniet ervan en je eten wordt er lekkerder door. Soms is dat ook een reden geweest om het daarom in het boek te zetten. Eigenlijk is het in die zin een heel persoonlijk boek, want wat ik lekker vind staat erin.

In hoeverre heb jij de recepten een persoonlijke touch gegeven?
Volledig. Echt volledig. Ik denk niet dat ik ooit in mijn leven iets gemaakt heb wat zo van mezelf is. Er ging geen visagist mee, geen stylist, niemand die mij vertelde wat we gingen doen, er ging alleen een fotograaf mee. Ik ben in de winter en in de zomer naar Scandinavië geweest en het was gewoon zoals het was. Het is niet mooier of lelijker of anders gemaakt dan wat het echt was.

Wat zijn jouw persoonlijke favorieten uit het boek?
Dat zijn er heel veel. Ik heb wel een paar aanraders, maar dat ligt ook aan hoe goed en ambitieus je als kok bent. Als je echt indruk wil maken met weinig inspanning, raad ik je enorm de Kladdkaka aan; een heerlijk chocoladetaartje. Die kan iedereen maken en heb je binnen 20 minuten op tafel. Als je iets meer ambitie hebt, moet je de pastinaaktaart maken. Het is een soort carrotcake, maar dan de carrotcake 2.0. Er zit geen boter in en geen suiker, maar hij is wel lekker romig. Daarnaast vind ik de kool ook heel lekker. Maar wat moet je er mee? Nou, gewoon heel ruig in vieren delen en koken of in de oven leggen. Simpel, maar echt indrukwekkend.

Je moet het letterlijk ook allemaal met een korreltje zout nemen. Het is inspiratie, maar een beetje meer of minder van iets mag ook. Je hoeft vooral niet exact te doen wat er allemaal in het boek staat. Het is in die zin een heel vrij boek. Het bakken is natuurlijk iets preciezer dan bij de rest, anders verbrandt het misschien of wordt het zacht, maar verder kun je doen wat je wil.

En wat ik heel leuk vind is dat je met het boek ook een beetje de tradities van het Noorden naar ons haalt. Bijvoorbeeld met Santa Lucia, daar heb ik een heel gerecht van uitgewerkt. En dat verhaal vind ik heel mooi. Op 13 december vieren veel Noorse buren Santa Lucia; het lichtfeest, dat is de donkerste nacht van het jaar. Op die dag wordt één meisje verkozen tot Lucia. Zij krijgt een lange witte jurk aan en een krans op haar hoofd met brandende kaarsen erin. Alle andere meisjes gaan ook in het wit gekleed. De meiden gaan dan naar de kerk of een gemeentehuis met de broodjes die zij gebakken hebben, saffraanbroodjes. En die delen zij uit aan de oudere mensen van het dorp. Die traditie van de hele dag bij elkaar vieren, dat het daarna weer licht gaat worden, vind ik iets heel moois. En wat ik dan leuk vind is op zo’n dag zo’n menu maken. Als je Santa Lucia googelt, komt er hele mooie muziek. Als je dan op 13 december wakker wordt, die muziek aanzet en dit gaat maken… dat is zó sfeervol en gezellig, gewoon het ultieme wintergevoel. Dat vind ik ook echt een aanrader om te zeggen: “Ik ga dat die dag doen.”

In je boek vertel je ook over bijzondere ontmoetingen die je hebt gehad tijdens het maken van De keukentafel van het Noorden. Wat is een van de meest bijzondere ontmoetingen geweest?
Wat heel leuk was, was bij een stel met 78 husky’s. Meer Scandinavië dan dat gaan we niet meemaken. Dat stel had ook helemaal geen tijd om te koken. Het leven dat zij hebben… het zijn een soort Eskimo’s; dikke pakken aan, altijd buiten en een hele ruige huid. Met hen heb ik daar platte broodjes gemaakt. Lekker buiten eten op een sleetje, tussen al die honden. Je bent heel erg in hun wereld, dat is fantastisch leuk.

Het zijn echt de lokale mensen waar het het leukst mee is. Ik wil graag weten: wat staat er bij jou op de keukentafel? Dat vind ik leuk. En door eten leer je mensen heel goed kennen, eten zegt zoveel over wie je bent. Dat vond ik er heel leuk aan.

Je hebt dit boek samen met je man en kinderen gemaakt, terwijl je ze eerst liever buiten de schijnwerpers hield. Vanwaar de keuze om het nu wel te doen?
Omdat het zo persoonlijk is. Ik vind koken en eten iets heel intiems. Toen dacht ik: ik kan wel een kookboek maken in mijn eentje, maar ik ben helemaal geen chef of kok. Ik ben juist degene die zich heel graag door anderen laat inspireren en van anderen wil leren hoe zij het doen. Het voelde raar om het niet met mijn gezin te doen. Ik dacht: dan zit ik daar in mijn eentje met een kookboek, dat is ook zielig.

Had je het anders niet gedaan?
Het was voor mij heel vanzelfsprekend dat zij mee zouden doen. Mijn kinderen zijn nu ook wat ouder, ze zijn 10 en 12. Dan kan ik wel vragen: vind je het leuk? En het is niet zoals bij Boer zoekt Vrouw waar 4 miljoen mensen naar kijken. Dit boek is een veel kleinere wereld. Het is ook veiliger; het zijn maar plaatjes, en over een jaar zien mijn kinderen er alweer heel anders uit.

Hoe vond je tussen het presenteren, acteren en moeder zijn nog tijd om dit kookboek te maken?
Er zit altijd zo’n beetje anderhalf jaar tussen bij Boer zoekt Vrouw. Je maakt zomer- en winterseries. Als je van winter naar zomer gaat, zit er iets korter tussen, en van zomer naar winter iets langer, dat was nu het geval. Dan is er een paar maanden een ‘boerloze zone’ en daar heb ik dat in gedaan. En het is ook iets wat je heel erg tussendoor doet, zoals de illustraties maken en tekstjes schrijven. Het is letterlijk tussen de bedrijven door. Maar ik vind het ook ontzettend leuk om te doen, het voelt niet als werk.

Noorwegen is volgens het World Happiness Report het gelukkigste land van 2017. Hoe verklaar je dit?
Dat is best moeilijk te begrijpen, want je kan daar sip worden van dat hele donkere weer. Ik denk toch dat het met de ruimte te maken heeft, en dat je heel erg met de natuur bent. Je leeft met de seizoenen, je staat letterlijk met beide benen op de grond. Ik denk dat dat mensen gelukkig maakt. Dat vind ik ook heel mooi aan de Scandinavische keuken, die ís met de natuur. Scandinaviërs eten van wat er is, en ik denk dat dat heel gezond is. Dat is heel ouderwets misschien, maar ook heel gezond denk ik.

Wat zouden wij van onze bovenburen kunnen leren?
De korte zomer die zij hebben, die koesteren ze echt. Dus al het fruit en alles wat dan groeit maken ze in, dat conserveren ze. Dus dat komt ook elke maaltijd in de winter weer op tafel. Dan staat niet iedereen in zijn eigen keukentje, maar ze doen het samen en delen het uit. Bij elk lapje suddervlees, of bij elk stoofpotje komt er een lekkere klieder van letterlijk de zomer op je bord. Je neemt eigenlijk de zomer mee de winter in, dat zouden wij wat meer kunnen doen.

Zou je ooit overwegen om te emigreren?
Ik ben nu met deel 2 bezig: De keukentafel onder de zon. Ik hou van nature heel erg van Scandinavië, maar daarvóór ben ik naar Griekenland geweest. Dat is ook fantastisch. Het gaat om het zien met hoeveel passie mensen koken, en dat delen. En waar je ook komt, dat mensen door eten verbroederen. Dat is eigenlijk wat mij het meest aantrekt.

Je hebt inmiddels al heel veel gedaan in je leven. Waar droom je nog van?
Ik heb zoveel dromen! Ik wil hier een serie van maken. Dit is dan Scandinavië, maar het kan ook over het Zuiden gaan of over het Oosten. Ik heb hier letterlijk de smaak van te pakken, dus ik ga er nog even mee door. Maar wat eigenlijk de hoofdlijn is, is dat ik meer met het agrarische wil doen: Waar komt je eten vandaan? En wat is gezond? Die kant wil ik echt op. Zowel met programma’s als met boeken, en met van alles wat er nog komen gaat.