Recensie Tsjaikovskistraat 40: “Een heerlijk boek vol tegenstrijdigheden”

Tsjaikovskistraat 40 is het elfde boek van Pieter Waterdrinker. Het is een grootse roman geworden die inzicht geeft in de aanloop naar de Russische Revolutie van 1917 en de maatschappelijke veranderingen nadien, maar die tevens Waterdrinkers leven en schrijverschap centraal stelt. En dat allemaal op de voor hem typerende manier: cynisch, snel en voortreffelijk opgebouwd.

Tsjaikovskistraat 40 is een heerlijk boek vol tegenstrijdigheden, die al beginnen bij de kaft van het boek. Daarop is onder te titel te lezen dat het om een autobiografische vertelling uit Rusland gaat. Op de achterflap wordt verduidelijkt dat het boek zowel over het leven van de auteur zal gaan als over de Russische geschiedenis. Een autobiografie dus, of toch eerder historische non-fictie? En wat moet de lezer met het label ‘roman’ dat boven de titel prijkt? Pieter Waterdrinker wisselt vlot tussen verschillende genres en schreef een intrigerend, scherp boek dat moeiteloos die aparte genres overstijgt.

Waarom schrijft Pieter Waterdrinker?

Waterdrinker heeft steeds zijn ervaringen met Rusland in zijn romans verwerkt en lijkt dan ook de uitgelezen persoon om een boek te schrijven over de Russische Revolutie. 100 jaar na datum zullen er veel herdenkingsboeken gepubliceerd worden. Zijn uitgever maant hem dan ook aan om het boek dun te houden, en vooral persoonlijk, persoonlijk, persoonlijk. Waterdrinker heeft echter net het schrijverschap de rug toegekeerd; walgend van het Nederlandse literaire wereldje denkt hij er niet aan om opnieuw in dat circus mee te draaien.

Bovendien schreef hij al eerder een boek over Lenin. Dat boek vanonder het stof halen zou dé oplossing zijn: het boek wordt opnieuw verkocht én hij hoeft niet meer te schrijven. Enig probleem is de absurd hoge afkoopsom die na een ruzie met zijn vorige uitgever aan het boek hangt. Wanneer zijn schoonbroer een grote som geld nodig heeft, staat hij met zijn rug tegen de muur. Hij moet en zal een nieuw boek over Rusland schrijven. Dat hij dat niet van harte doet komt voortdurend ter sprake en biedt zo een weliswaar cynische, maar ook interessante inkijk in zijn schrijverschap.

Waterdrinkers kennis van de Russische geschiedenis en cultuur is indrukwekkend en komt door de persoonlijke invalshoek helemaal tot leven. Zijn research brengt hem steeds bij zijn eigen leven terug; naar het moment waarop hij zijn vrouw leerde kennen, naar zijn ouders die in Nederland achterbleven, naar zijn dromen die niet uitkwamen. Van bijbelsmokkelaar over reisleider tot dubieus zakenman, in zijn wisselende rollen maakt hij de maatschappelijke veranderingen in Rusland vanop de eerste rij mee. Saai is het nooit: de drank vloeit rijkelijk, vrouwen vallen in bosjes voor hem in zwijm en de meest vreemde figuren stappen zijn leven binnen en buiten.

Waterdrinker hanteert een exuberant taalgebruik vol overdrijvingen, maar weet tegelijk een snel ritme aan te houden. Hij schakelt vlot tussen zijn eigen geschiedenis en die van het Russische volk, tussen verleden en heden, tussen grootse maatschappelijke omwentelingen en de effecten daarvan op individuen. De lezer wordt niet enkel uitgedaagd om na te denken over verleden en toekomst, maar wordt tegelijk voortdurend geëntertaind.

Een allesomvattende roman

Hoewel hij zich geen echte schrijver wil noemen, bewijst Pieter Waterdrinker met Tsjaikovskistraat 40 opnieuw het tegendeel. Het boek is tragisch, hilarisch, grotesk en gedetailleerd. Het is persoonlijk en universeel, kritisch en romantisch, realistisch en fictief. De turbulente geschiedenis van Rusland en van zijn eigen leven worden op zo’n manier verteld dat de lezer zich graag door de auteur op sleeptouw laat nemen. Hopelijk niet voor het laatst.

Wil je altijd op de hoogte zijn van de boeken binnen jouw favoriete genre? Stel je voorkeur in en ontvang updates.