Enkele jaren geleden kwam men plots tot het inzicht dat Nederland en Vlaanderen achterop hinken wanneer het aankomt op ‘cli-fi’, oftewel climate fiction. Het ontbreken van deze klimaatliteratuur met kenmerken van sciencefiction is verwonderlijk in een regio waar de stijgende zeespiegel een alledaagse bedreiging lijkt te worden. Hoewel er wel degelijk Nederlandstalige cli-fi bestaat, is het aanbod eerder gering. Adriaan van Dis brengt daar met KliFi deels verandering in.
In tijden van acute klimaatproblemen kreunt de heruitgevonden Republiek Nederland onder wateroverlast. Intussen predikt de Trumpiaanse president er klimaatoptimisme. Wanneer het noodlot toeslaat, spoelt het verder totaal onbekende dorp De Kuil weg. Gelukkig zijn er ook overlevenden. KliFi is hun verhaal.
Vele stemmen
Je zou KliFi in zekere zin een experimentele roman kunnen noemen. De schrijver speelt een spel met typografie dat je in traditionele fictie niet tegenkomt: verschillende lettertypes, kleuren, doorhalingen, etc. zorgen voor een wat bevreemdende leeservaring. Die vormelijke chaos weerspiegelt de inhoudelijke chaos uit dit (nabije) toekomstverhaal dat veel weg heeft van dystopische of zelfs postapocalyptische literatuur. Toch is de chaos niet compleet omdat het typografisch spel een functie heeft. Personages krijgen bijvoorbeeld een eigen stem met behulp van een lettertype. Zo is deze roman best letterlijk ‘meerstemmig’ te noemen en net omdat de personages zo’n uiteenlopende figuren zijn, weerspiegelt dat de diversiteit van onze huidige (en toekomstige) maatschappij.
Cli-fi heeft doorgaans veel aandacht voor ‘multiperspectivisme’, het vermogen om vanuit verschillende oogpunten naar een verhaal te kijken. Dat kan een thema zijn, zoals we in deze roman de klimaatslachtoffers tegenover de klimaatontkenners krijgen, of een effect. Van Dis wil inderdaad een effect teweeg te brengen bij de lezer. Deze zou namelijk een beter inzicht in de mogelijke gevolgen van milieuproblemen moeten krijgen. Dit bereikt de auteur door de lezer de bril van verschillende personages op te zetten. Door die glazen worden we geconfronteerd met verschillende blikken op het probleem. KliFi is dus bijzonder ambitieus. Het is geen kunst om de kunst, maar wil een verandering in de werkelijkheid realiseren.
