Laurent Binet schetst in Beschavingen een alternatieve wereldgeschiedenis die niet abnormaal aanvoelt

De Franse auteur Laurent Binet stond al bekend om zijn romans HhhH en De zevende functie van taal. Sinds kort heeft Binet een nieuwe roman, genaamd Beschavingen. In Beschavingen word je ondergedompeld in een alternatieve wereldgeschiedenis waarin de laatste Inca niet sterft door toedoen van de Spanjaarden, maar voet aan land zet in Europa. Binet vraagt zich daarbij af: hoe zou de geschiedenis anders gelopen kunnen zijn?

Vier delen

Beschavingen is in vier verschillende delen opgedeeld. Het eerste deel volgt een familie uit Groenland, voor de tijd van Columbus, die de wereld over reizen. Ze settelen zich in verschillende nederzettingen, maar daar blijkt al snel dat de bevolking ziek wordt naarmate ze er lang verblijven. Het tweede deel van het boek bestaat uit fragmenten van het dagboek van de wereldberoemde ontdekkingsreiziger Christopher Columbus. Hij komt terecht in de Caraïben, maar komt er samen met zijn bemanning niet goed vanaf. In tegenstelling tot de werkelijke geschiedenis, keert Columbus niet meer terug naar Europa. Hij en zijn bemanning worden overmeesterd door de bevolking op Cuba. De originele bevolking sterft daardoor niet uit en de mysterieuze verschijning van de witte mannen blijft onder de bevolking voortleven.

Het derde deel beslaat het grootste gedeelte van het boek en volgt de Inca Atawalpa die door de oorlog met zijn broer naar Cuba vlucht. De Cubaanse prinses die Columbus als klein kind heeft meegemaakt, stelt voor om te vluchten via de route van de witte mannen. Er moet toch ergens iets zijn achter die horizon? Het schip van Columbus ligt na al die jaren te vergaan op het strand, maar dat houdt ze niet tegen. Op naar het Vijfe Kwartier, zoals zij dat noemen. Het laatste deel in het boek is een korte afsluiting.

Andere wereld

Binet laat een wereld zien die anders zou zijn geweest dan de geschiedenisboeken ons nu vertellen, allemaal door de komst van de vreemdelingen uit de Caraïben. Ze zetten voet aan land in Lissabon na een lange reis over zee. Vanaf dat moment zijn ze een buitenstaander in een vreemd land met vreemde mensen. De Europese gewoonten, het geloof en de taal voelen voor hen allemaal abnormaal aan. Zo zijn ze voor het eerst getuige van een priester die een handel heeft in aflaten. Hij verkoopt gelovigen oorkonden om zo hun ziel te redden, maar in feite troggelt hij geld af. Dit is de eerste les voor de vreemden volgens Binet: zo werkt deze wereld. Alles draait om macht en geld en niet altijd om het geloof, zoals dat wel het geval is bij de Inca's die de Zonnegod als het belangrijkste in de wereld zien. Handelen met goud kennen ze niet eens.

De vreemdelingen kijken hun ogen uit en zijn verbaasd als ze zien wat het katholieke geloof behelst. Ze noemen het zelfs het geloof van de vastgespijkerde god. De Inca zet al helemaal zijn vraagtekens bij het geloof wanneer ze zien dat de mensen een mysterieus zwart brouwsel drinken en net doen of dat het bloed is van hun god. Uiteraard kijken de Europeanen ook hun ogen uit wanneer ze de gewoonten en de klededracht van de vreemdelingen opmerken. Vooral de naakte Cubaanse prinses trekt veel bekijks. Maar hoe langer de vreemdelingen aanwezig zijn in Europa, hoe meer ze beginnen te begrijpen hoe deze nieuwe wereld werkt en daar handelen ze steeds meer naar. Langzamerhand proberen ze erbij te horen en tegelijkertijd voeren ze ook hun eigen gewoonten in, wat zorgt voor oorlogen, politieke intriges en veroveringen.

Soms lastig te volgen

Het was in het begin best lastig om in het verhaal te komen. Dit komt onder andere doordat je aan het begin van elk nieuw deel jezelf weer even moet oriënteren in welke tijd je terecht bent gekomen en wie je volgt. Daarnaast zit er niet altijd veel vaart in de vertelwijze, want Binet schrijft af en toe best gedetailleerd. Daardoor raak je soms even de rode draad van het verhaal kwijt. Verder was het in het begin ook lastig om sommige personages uit elkaar te houden. De personages uit de Caraïben hebben best ingewikkelde namen als je ze voor het eerst leest, waardoor je soms even twee keer moet nadenken voordat je weer weet over wie het gaat. Maar als je eenmaal voorbij dit stadium bent dan is het echt een erg boeiend verhaal om te lezen.

Herkenbaar

Het is leuk dat er verschillende links in het verhaal gemaakt worden met belangrijke personages en momenten uit de geschiedenis. Dat zorgt ervoor dat het boek niet als volledig verzonnen aanvoelt en daardoor lijkt deze alternatieve wereldgeschiedenis niet eens zo heel abnormaal. Zo komt Atawalpa in contact met Karel V en andere belangrijke heersers in het rijk van Karel V. Atawalpa ervaart daarnaast de problemen en tweesplitsing die Luther veroorzaakt binnen de kerk en het rijk van Karel V. Je hoeft gelukkig geen geschiedenisexpert te zijn, om te genieten van deze alternatieve geschiedenis. Maar naar mijn idee is het wel handig om enige globale voorkennis te hebben van de geschiedenis, vooral van de bekende figuren en van Europa in die tijd. Aangezien Binet niet altijd alles uitgebreid uitlegt. Uiteraard is Google natuurlijk ook een uitkomst.