De Italiaanse auteur Bianca Pitzorno is vooral bekend voor haar kinder- en jeugdliteratuur. Haar boeken werden al in verschillende talen vertaald, maar nog niet naar het Nederlands. Daar kwam met haar roman Il sogno della macchina da cucire terecht verandering in. Saskia Peterzon-Kotte vertaalde dit uniek boek zonder afbreuk te doen aan het delicate taalgebruik. De stof in haar handen is hierdoor zowel qua inhoud als qua vorm een plezier om te lezen.
De stof in haar handen is een historische roman die zich afspeelt in een Italiaanse stad aan het einde van de 19de en het begin van de 20ste eeuw. Dat was een tijd waarin de prët-a-porter nog niet ingeburgerd was en veel huishoudens hun linnen en kledij door een naaister lieten maken. De rijkere gezinnen voorzagen zelfs in een naaikamer zodat de naaister de stof ter plekke kon bewerken. De ik-verteller van Pitzorno’s verhaal is zo’n naaister. Zij groeide op bij haar grootmoeder die haar de ambacht leerde.
De droom naar vrijheid
Op een enthousiaste toon vertelt ze aan de lezer – die ze ook rechtstreeks aanspreekt – over het enorme cadeau dat haar grootmoeder haar zo gaf. Het naaien zorgde er namelijk voor dat ze onafhankelijk was, dat ze zelf kon kiezen waar ze woonde en voor wie ze werkte. Wanneer ze het heeft over haar kinderjaren waarin ze eerst kleren voor haar pop maakt, en nadien haar grootmoeder gaandeweg steeds meer mag helpen met het echte naaiwerk, sluipt er een ontroerende melancholie in het verhaal. Maar er zijn ook momenten dat ze de wanhoop nabij is, en dan blijkt dat een sterke wil en hard werken niet genoeg is. Als vrouw uit de lagere klasse blijft ze afhankelijk van rijken die haar in dienst willen nemen.
Gelukkig kan ze altijd terecht bij Ester, een markiezin die haar onder haar vleugels neemt. Naarmate haar klantenkring groter wordt, komt ze met erg verschillende soorten mensen in contact. Op een grappige manier voert ze de lezer anekdotes over de gesprekken die ze opvangt en de dingen die ze meemaakt. Zo is er de Amerikaanse journaliste die broekrokken draagt en schaamteloos rondfietst, en het gezin Provena, waarbij ze een eed van geheimhouding moet zweren voor ze er aan de slag mag gaan.
Ontroerende ontwikkeling
Die verhalen brengen de tijdsgeest helemaal tot leven, maar tonen ook aan dat sommige gevoelens en ervaringen nooit veranderen. Zo verlangen de personages naar liefde en vrijheid, en botsen ze tegen alledaagse hindernissen bij het nastreven van hun dromen. Het universele wordt nog versterkt door het anonieme hoofdpersonage en door de plaatsnamen die enkel met een hoofdletter worden weergegeven.
Bianca Pitzorno schreef een ontroerende en hartverwarmende historische roman. De stof in haar handen is tegelijk een intiem portret en een universeel verhaal. De vloeiende schrijfstijl past bij het naïeve enthousiasme van de hoofdpersoon, met wie je vanzelf gaat meeleven.
