Verruim je geest met Michael Pollan

Lsd, paddo’s of een ayahuasca ceremonie in plaats van antidepressiva of een kuur in een afkickkliniek? “Psychedelica kunnen een oplossing zijn voor wereldwijde maatschappelijke ziekten zoals depressies en verslavingen”, stelt de Amerikaanse journalist Michael Pollan in zijn nieuwe boek Verruim je geest, een #1 New York Times bestseller. “Maar ook de gewone mens, die vastgeroeste patronen wil doorbreken, kan ermee gebaat zijn.”

Patronen doorbreken

“Stel je brein voor als een heuvel, bedekt met sneeuw. Je gedachten zijn als sleetjes die naar beneden glijden. Hoe meer je bepaalde gedachten hebt, hoe dieper de groeven in de sneeuw zijn. Naarmate je ouder wordt, kun je op een gegeven moment alleen nog maar via de geijkte paden naar beneden gaan. Psychedelica is als een frisse sneeuwval in je brein. Het vult alle groeven met sneeuw en je ziet weer tal van mogelijke paden.”

The trip treatment

Na zijn bestseller Een pleidooi voor echt eten, schrijft de onderzoeksjournalist een artikel voor The New Yorker genaamd The trip treatment. Voor dit artikel interviewt hij terminale kankerpatiënten, die voordat ze sterven psilocybine (de werkzame stof in paddo’s) toegediend krijgen. Het artikel vormt, met op de achtergrond het sterven van zijn eigen vader, de aanleiding voor zijn nieuwe boek: Verruim je geest. Michael: “De psychedelische ervaringen die ze erdoor kregen, waren opmerkelijk. Het hielp hen de angst voor de dood te overwinnen.”

Renaissance van psychedelica

Het boek begint met de geschiedenis van psychedelica in de VS, die rond 1950 een bloeiperiode kende. Michael: “In de beginfase werden ze door wetenschappers gezien als een wondermiddel om de geestelijke gezondheidszorg te revolutioneren.” Halverwege de jaren 60 ontsnapt de drugs echter de muren van de laboratoria, waardoor er veel media-aandacht komt rondom mensen die bad trips hebben. Kabinet-Nixon - die een link legt tussen psychedelische middelen en jongeren die niet willen vechten in de Vietnamoorlog - verbant ze naar het illegale circuit, waarna ze grotendeels uit het blikveld van wetenschappers verdwijnen. Tegenwoordig maken we een ware renaissance van de psychedelica mee. “Laatst interviewde ik een psychiater. Die noemde het ‘een archeologische vondst in zijn vakgebied’,” vertelt Michael.

Geen dodelijke dosis

Voor zijn boek stelde Michael zichzelf op als proefkonijn. “Het artikel voor The New Yorker was journalistiek en wetenschappelijk geschreven vanuit de derde persoon. Ik realiseerde me dat als ik een boek over dit onderwerp zou schrijven, er niet alleen informatie maar ook een persoonlijk element in moest komen. Schrijven vanuit de eerste persoon is een goede manier om mensen in werelden te laten komen, waar ze misschien zelf niet in zouden geraken. Ik moest dus zelf psychedelica gebruiken.”

“De sprong in het diepe ging niet zonder slag of stoot. Michael: “Mijn verstand was me voortdurend aan het overhalen om het niet te doen. Naast dat er psychische risico’s zijn – zoals het ophalen van traumatische herinneringen uit mijn jeugd of een bad trip – was ik bang voor mijn gezondheid.” Uit voorzorg belde hij daarom zijn cardioloog. “Die was er verrassend relaxed over: psychedelica zijn niet giftig voor je lichaam. Er is geen dodelijke dosis, wat vrij opmerkelijk is, aangezien veel pillen in je medicijnkast thuis dat wel zijn. Bovendien zijn ze niet verslavend.”

Methode

Belangrijk bij psychedelica is de set en setting. De set is de verwachting waarmee je aan de ervaring begint. De setting is de omgeving waarin deze plaatsvindt. De ervaring zelf bestaat uit drie onderdelen. Michael: “Ten eerste bereidt een gids je voor door uit te leggen wat je kunt verwachten, en wat je moet doen als het mis gaat. Je moet nooit vechten tegen wat je overkomt; je moet je overgeven. ‘Turn off your mind, relax and float downstream’, zoals John Lennon het zou zeggen. Tijdens de trip is de gids de hele tijd bij je en draait hij vaak muziek. Vaak heb je een lapje voor je ogen en oordoppen in, om de innerlijke trip aan te moedigen. Na de ervaring kun je bij je gids terugkoppelen en kan hij je helpen betekenis uit je ervaring te halen.”

Gidsen

Het belangrijkste voor Michael was om goede gidsen te vinden; individuele therapeuten die hem door de ervaring konden leiden. De journalist vertelt: “Ik heb verschillende ondergrondse gidsen geïnterviewd, voordat ik er een vond waarbij ik me op mijn gemak voelde.” In totaal heeft hij verschillende ervaringen gehad, met zowel paddenstoelen en lsd als toad en ayahuasca. Michael: “Ik ben er meer open door geworden en zit erdoor minder in mijn hoofd, en meer in mijn hart.”

Onderzoek

Het blijft moeilijk om conclusies te trekken over wat psychedelica precies doen met je brein, aangezien er nog veel onderzoek loopt. Maar een recent onderzoek heeft met behulp van FMRI-scans ontdekt dat één breinnetwerk in het bijzonder, het Default Mode Network (DMN), daalt tijdens het nemen van psychedelica. Dit zorgt voor ontbinding van het ego, wat het gevoel geeft dat je ‘zelf’ verdwijnt en je deel uitmaakt van een groter geheel, zoals de natuur of het universum. Daarnaast oefent het DMN normaal gesproken een hiërarchische structuur op de hersenen uit. Als het buiten gebruik is, gaan andere delen van de hersenen met elkaar communiceren. Hierdoor kun je bijvoorbeeld tijdens een trip een geur of muzieknoot zien, terwijl je die normaal gesproken ruikt of hoort.

CTRL-Alt-Delete

Michael gniffelt: “Misschien is de sneeuwbol-metafoor (afgeleid van een quote van onderzoeker Mendal Kaelen over psychedelica) met de heuvels hier in Nederland niet helemaal op zijn plaats. Wat er met je brein gebeurt als je psychedelica gebruikt, kun je ook vergelijken met het opnieuw opstarten van je computer, wanneer hij vastloopt. Het is vergelijkbaar met de control-alt-delete knop. Het is een soort schoktherapie. Mensen die vastzitten in bepaalde mentale gewoontes – zoals depressie, verslaving of angst – kunnen daardoor uit vastgeroeste patronen raken. Maar eigenlijk zit ieder mens bijna wel vast in slechte gewoontes, die zeker naarmate ze ouder worden heel moeilijk te doorbreken zijn.”

Oplossing milieucrisis en tribalisme

Volgens de auteur kan het gebruik van psychedelica voor de mensheid voordelen bieden. “Het heeft de potentie om problemen aan te pakken waarmee we als beschaving geconfronteerd worden, zoals de milieucrisis en tribalisme – twee maatschappelijke problemen die veel op elkaar lijken. Beide hebben betrekking op egoïstisch denken, op zowel individueel als op groepsniveau. Ze omvatten het objectiveren van de ander en het jezelf er boven plaatsen. Ze bouwen muren. Psychedelica kan die muren afbreken, doordat je ego verdwijnt. Je voelt weer een allesomvattende liefde voor de natuur en voor anderen in het algemeen.”

Toekomst

Over de toekomst van psychedelica durft de journalist nog geen harde uitspraken te doen. “Ik denk wel dat er over 3 tot 5 jaar genoeg bewijs gaat zijn dat artsen het recht hebben om psychedelica toe te dienen aan patiënten. Het zal een uitdaging zijn, omdat het een ongewone behandeling is die rechtstreeks tegen de huidige psychotherapie en psychofarmacologie indruist – die uitgaan van een wekelijks doorlopende afspraak en dagelijks pilletjes voorschrijven. Beide industrieën zullen een nieuwe manier moeten bedenken om de krachten te bundelen voor deze intense interventie.”

Mentale spa’s

Het is daarnaast ook een uitdaging om de ervaring beschikbaar te maken voor mensen die geen chronische ziekte hebben. Voorzichtig speculeert hij: “Misschien krijgen we in de toekomst wel, net zoals we nu naar de sportschool gaan om gezonder te worden, mentale spa’s waar je na een uitgebreide screening onder begeleiding van een arts een geleide psychedelische ervaring kunt hebben.” Hij waarschuwt: “Het zal wel heel voorzichtig moeten worden aangepakt. Het is alles behalve wenselijk dat mensen in de sector er roekeloos mee om gaan. Het laatste wat we willen is een flashback naar de mid-jaren ‘60.”

Een samenvatting

Verruim je geest van Michael Pollan bevat in totaal 430 bladzijden, die inzicht geven over de geschiedenis van psychedelica, visies van wetenschappers, psychedelische ervaringen en inzicht in wat het doet met het brein. Hoe hij het zelf zou samenvatten? Michael: “Psychedelisch psychiater Stanislov Groff voorspelde ooit dat de psychedelica voor de studie van de geest zou zijn, wat de telescoop is voor astronomie en de microscoop voor biologie. Dit boek is op een bepaalde manier een poging om dat idee te testen. Om te zien wat we kunnen leren over de geest als we door deze nieuwe lens kijken.”