Welk boek verdient volgens jou zeker een plaats in de Tip100?

Verleden en heden
Tijd is en blijft een raar fenomeen; je weet dat het voortschrijdt en toch kun je soms zomaar reizen tussen verleden en heden. Dat heb ik bijvoorbeeld met de muziek van the Doors. Wanneer de eerste noten mijn oren vullen, ben ik weer 18 jaar oud en smoorverliefd op die mooie - enigszins afstandelijke - eerste liefde. Maar ook boeken zijn hier meester in. Je leeft mee, voelt , lacht en huilt mee en wanneer het boek uit is, vult het vacuüm zich weer met de tijd van alledag. Zo las ik De donkere kamer van Damocles van W.F. Hermans als verplicht boek voor mijn examen en raakte ik in de ban van het verhaal. De eerste interesse in literatuur was ontstaan om nooit meer te verdwijnen.

De lijst
Nu, als moeder van een 17-jarige examenkandidaat, las ik het weer. Helaas is taal niet zijn ding, dus moest hij zich door de verplichte kost heen bijten. Letters lezen, maar niet beleven wat de schrijver je nu echt duidelijk wilt maken. Dus werd de wekker vroeg gezet om toch nog even samen de lijst door te werken en voilà, het wonder geschiedde: heel langzaam viel het kwartje en spraken we over plot en thema.

Favoriet
Het mondeling was spannend (de onvoldoende hing als zwaard boven het hoofd). Hij haalde een 7,5 en zei: "de leraar zei dat je een topmoeder bent om zo vroeg eruit te gaan om nog te helpen" en ik dacht alleen maar: dit moment had ik nooit willen missen! Daarom staat De donkere kamer van Damocles bij mij met stip op één als favoriet boek.

Nominaties
Het was in 2015 dat ik kennismaakte met Annelies Verbeke. Eerst via haar boek Dertig dagen, daarna met haar persoonlijk in de schouwburg van Den Haag. Dertig dagen werd genomineerd voor de ECI Literatuurprijs, die voor haar neus werd weggekaapt door Jeroen Brouwers.

Scherp
Met Dertig dagen schreef Verbeke een buitengewoon accurate weerspiegeling van de teloorgang van de maatschappij. Het is haar goed gelukt haar scherpe observaties van omgevingen en maatschappelijke ontwikkelingen te verwerken in een meeslepend verhaal. Ik voorspelde zelfs een prijzenregen! Hoewel de prijzen uitbleven, regende het nominaties – en die zijn eigenlijk ook al een prachtige beloning voor gedane arbeid.

Uniek
Wat mij het meeste is bijgebleven van dit boek, is hoe Verbeke allerlei maatschappijkritieken in haar verhaal heeft verwerkt zonder het belerend en beklemmend te laten aanvoelen. Hoe ze speelt met vorm is formidabel. Het is een gedurfd en uniek boek van een auteur van wie we waarschijnlijk nog veel gaan horen

Oorlog
De hoofdpersoon in Van binnen is alles stuk is een kind van de tweede generatie oorlogsslachtoffers. Hij beleeft een zware jeugd doordat hij te kampen heeft met zwaar getraumatiseerde ouders. Zijn enige veilige haven is de ‘Zionistische jeugdbeweging, waar lotgenoten bij elkaar komen.

Reis
Eenmaal volwassen ontmoet hij Daisy die hem overrompelt met haar hartelijkheid en openheid; hij trouwt met haar. Wanneer Daisy op vrij jonge leeftijd, door een noodlottig auto-ongeluk, om het leven komt besluit de hoofdpersoon een reis te maken. Gedurende zijn reis ontmoet hij oude bekenden. Dit leidt tot gesprekken die een goed beeld schetsen van de vervolging van de Joden, het leven in de concentratiekampen, de hoop op een nieuw bestaan in Israël en de eenzaamheid in het naoorlogse Europa dat het te druk had met de wederopbouw.

Schrijfstijl
Hammelberg zet situaties, gebeurtenissen en dialogen meesterlijk in de tijd. Zijn schrijfstijl is vlot en meeslepend. Voelbaar is de schade die de Holocaust heeft aangericht bij hen die verder moeten leven. Met name in de onmacht om emoties te tonen, komt deze schade aan de oppervlakte. Hammelberg weet dit, zonder enige overdrijving, over te brengen.