Wij weten hoe belangrijk en leuk lezen is. Toch blijkt uit onderzoek dat jongeren en steeds slechter in worden en het ook steeds minder leuk vinden. Nou en? Waarom zou je tegenwoordig nog een boek lezen als de catalogus van Netflix zich met de dag uitbreidt? Waarom is het zo belangrijk dat we onze jongeren weer aan het lezen krijgen?
In 2018 werd er een groot onderzoek gedaan naar de leesvaardigheden van 4765 vijftienjarigen. Het PISA-onderzoek, wordt afgenomen in vijftien Europese landen. Iedere drie jaar wordt er een ‘hoofddomein’ getoetst. Dit zijn wiskunde, leesvaardigheid of natuurwetenschappen. In 2018 was het hoofddomein leesvaardigheid, en de resultaten zijn verontrustend: Nederlandse jongeren lezen het slechtst van allemaal. De noodklok werd geluid, want een kwart van de jongeren is onvoldoende geletterd. Een gedeelte van de andere leerlingen zit ook niet op het juiste niveau.
Lezen is belangrijk, dat hoor je overal. Maar wat doet lezen nou precies voor jou of je tiener? Overal om je heen zijn letters, woorden, zinnen en taal. Dagelijks lezen we duizenden woorden die onze vrienden naar ons versturen en sturen we ze net zoveel terug. We lezen ondertiteling van onze favoriete series en we lezen teksten voor school of voor werk. Ons hele dagelijks leven bestaat uit taal en daarom is het van groot belang dat wij voldoende geletterd zijn. Daan Beeke van Stichting Lezen: “Het is heel zorgelijk dat de jongeren nu onvoldoende kunnen lezen, ze missen zoveel.”
Het is enorm belangrijk dat je goed kunt lezen om mee te kunnen draaien in de maatschappij. Je hebt het nodig om een partijprogramma te lezen, die ene brief van de gemeente te begrijpen of om een omleiding in het verkeer te kunnen volgen. Als je laaggeletterd bent, betekent dat niet dat je helemaal niet kunnen lezen maar wel dat je vatbaarder bent voor nepnieuws, omdat je de kwaliteit van een tekst niet goed kunnen beoordelen. Het is dus heel erg belangrijk dat je goed kunt lezen.
Nut van lezen
Het is dus belangrijk dat we goed kunnen lezen maar wat héb je nou aan lezen? Door lezen ontwikkel je je woordenschat en gevoel voor taal. Dat is belangrijk, want daardoor kun je teksten beter begrijpen. Kortom hoe meer je leest, hoe beter je kan lezen. Ook helpt een goede leesvaardigheid om je te concentreren. Het kost heel veel concentratie om een gelezen tekst om te zetten in informatie. Dus merk je dat je concentratie afneemt? Pak er dan een boek bij! Wist je trouwens dat uit onderzoek van Oxford University blijkt dat zestienjarigen die vaak en veel lezen meer kans hebben op een baan vinden met meer verantwoordelijkheden? Het vergroot dus ook carrièrekansen.
“Lezen verruimt ons denken, leert ons om anderen beter te begrijpen en het vergroot ons welzijn,” vertelt Daan. Het is zelfs bewezen dat je slimmer wordt van lezen. “Maar bovenal is lezen vooral heel erg leuk! Het ontspant je en je hebt even geen besef meer van tijd. Daarnaast kan het je hersenen ook voor de gek houden. Door een film te kijken, kun je leuke en spannende dingen meemaken, maar een boek kan je laten geloven dat je in een andere wereld bent en dat jij de hoofdpersoon bent. Het komt harder aan.”
Leren met lezen
Jezelf verliezen in een verhaal is fantastisch. Totaal opgaan in een personage en een verhaallijn is niet alleen heel leuk, maar ook heel nuttig. Op deze manier kun je je grenzen verkennen. Schrijfster Danielle Bakhuizen vatte het in haar interview met ons zo samen: “Ik zeg zelf altijd: een boek heeft ramen en spiegels. Dat betekent dat je door een boek naar buiten wil kijken en dingen ontdekken die je nog nooit hebt gezien of hebt gehoord. Je wil nieuwe avonturen beleven. Je wil echter ook spiegels, dus ook een hoofdpersoon waarin je jezelf herkent.” In een verhaal kun je jezelf ontdekken en ontwikkelen en kun je er op een veilige manier achter komen waar je grenzen liggen. Dit is voor tieners heel belangrijk, omdat zij juist in die fase zitten van aftasten.
Daarnaast word je van lezen ook aantoonbaar beter op school. “Kinderen die in hun vrije tijd lezen doen het beter op school,” vertelt Daan. Groep 8-leerlingen die regelmatig een boek lezen, behalen hogere scores op het Cito-toetsonderdeel taal. Hiernaast boeken ze ook betere Cito-resultaten op wiskunde, studievaardigheden en wereldoriëntatie blijkt uit onderzoek van Stichting Lezen. “Veel lezen zorgt er ook voor dat je beter kunt lezen.”
Leesplezier
Uit hetzelfde PISA-onderzoek blijkt dat de leesmotivatie en het leesplezier van jongeren al jaren daalt. Leesplezier is, de naam verraadt het misschien al, het plezier dat iemand heeft in het lezen van een boek. Het plezier kan je niet worden opgelegd en is echt iets wat je uit jezelf moet voelen. In 2009 werd hetzelfde onderzoek uitgevoerd bij vijftienjarigen. In dat onderzoek was het leesplezier al laag, maar dat is in tien jaar alleen maar gedaald. Nederlandse jongeren bungelen helemaal onderaan in vergelijking met leeftijdsgenoten in de andere landen. Leesvaardigheid en leesplezier gaan hand in hand. Daalt het leesplezier, dan daalt de leesvaardigheid automatisch mee. Dat is niet heel raar, want als je lezen leuk vindt doe je het ook meer.
Het leesplezier daalt doordat er steeds meer concurrentie komt voor boeken. Social media, games, films, noem maar op. Ook jongeren die graag lezen, hebben te weinig tijd om te lezen. Die concurrentie zet ook een bepaalde standaard voor wat jongeren verwachten van verhalen. In games en films worden verhalen in een hoog tempo en spannender neergezet. Een boek voelt dan al snel ouderwets aan. Daarnaast is er ook nog zoiets als de ‘groep zes-crisis’. In groep zes gaat de focus van ‘leren lezen’ naar ‘lezen om te leren’. Kinderen in groep 6 moeten steeds vaker teksten lezen om iets te leren, in plaats van omdat het leuk is. Daardoor kan de leesmotivatie dalen. Kinderen en jongeren kunnen daardoor het gevoel hebben dat lezen niet leuk is.
Hoe krijgen we jongeren aan het lezen?
Nu we hebben vastgesteld dat lezen enorm belangrijk is, is het tijd om te kijken hoe wij kunnen helpen om jongeren weer aan het lezen te krijgen.
De eerste en beste manier om jongeren aan het lezen te krijgen is door boeken te laten zien. Jongeren vergeten dat boeken ook heel leuk kunnen zijn doordat ze nu zoveel aanbod hebben. Zoals Daniëlle Bakhuis, schrijfster van Young Adult boeken: “Wakker het vlammetje weer aan! Laat zien hoe leuk lezen was en nog steeds is.” Biedde jongeren een boek aan en geef een boek cadeau. Zo komen ze ermee in aanraking. Het vinden van een boek dat past bij de interesses van een tiener kan lastig zijn en daarom hebben wij ook een lijstje samengesteld met nieuwe leuke boeken voor 15-plussers.
Daarnaast is het belangrijk dat lezen weer wordt gezien als iets dat leuk mag zijn. Het lezen voor school wordt vaak als gezien als een ‘moetje’ en daarom is het belangrijk dat er boeken worden aangeboden die dat niet zijn. Een boek dat past bij de leeftijd van de lezer helpt hier heel erg in. Kijk daarom eens naar Young Adult boeken. Dit zijn vaak vlotte, fijne en herkenbare boeken voor tieners. Door leeskilometers te maken ontwikkelt de taalvaardigheid enorm. Hoe makkelijker je het vindt om te lezen, hoe leuker je het vaak ook gaat vinden. Hierdoor ontstaat een positieve leesspiraal. Dat moeten we hebben!
Als laatste is het belangrijk dat lezen wordt gezien als iets normaals. Lees zelf een boek in het bijzijn van je kind of loop eens met hem of haar naar de bibliotheek. “Het hebben van boeken in huis is belangrijk. Zorg dat ze in de omgeving zijn. Als boeken kopen niet mogelijk is, kun je altijd een abonnement nemen bij de bibliotheek. Dat is tot achttien jaar gratis,” zegt Daan.
Lezen heeft nu een stigma van saai zijn. Maak lezen cool en niet suf. Zorg dat boeken een onderdeel worden van de wereld van tieners. Probeer te praten over je favoriete boek of het boek dat je tiener voor school moet lezen. Normaliseren is key.
