Anita Drost: ‘Waar begrip ontstaat, verbleekt het oordeel’

De titel is een motto die afkomstig is van Anita Drost. Zij is een auteur die graag schrijft over maatschappelijk relevante thema’s. In dit interview vertelt zij over Verbroken contact tussen ouder en kind (Uitgeverij Stili Novi, USN) en het eind november verschenen moderne sprookje Welkom, Sneeuwwitje. Haar vlucht van huis en haard.

Wilde je als kind al iets met boeken gaan doen?
Zodra ik een pen kon vasthouden, ben ik begonnen met schrijven. Als kind schreef ik verhaaltjes, alleen of samen met vriendinnen, en toneelstukjes die we vervolgens in de klas opvoerden. Schrijven heb ik altijd leuk gevonden. Na de middelbare school koos ik een beroep waarin schrijven niet erg naar voren kwam, maar het bleef wel kriebelen. In 2009 begon ik een tekstbureau, vanuit de gedachte ‘ik leef maar een keer, als ik wil schrijven moet ik er nu werk van maken’. In diezelfde periode heb ik ook Schrijfbende opgericht. Zo kon ik mij steeds meer richten op het schrijverschap.

Je gaf net al kort aan dat je Schrijfbende hebt opgericht, wat houdt dit precies in?
Schrijfbende organiseert activiteiten op het gebied van creatief schrijven voor kinderen en jongeren. Het draait hierbij vooral om plezier en verwondering, als startpunt voor het hele creatieve proces. In al onze workshops en cursussen is het motto: in je hoofd kan alles.

Merk je dan ook het verschil in de aanpak voor jongeren en kinderen?
We hebben in onze samenleving nogal wat creativity killers. Dat begint al als kinderen nog heel jong zijn. Creativiteit stimuleren is zeker bij jonge kinderen meer een kwestie van ‘laten’ dan van ‘doen’; van ruimte geven voor spelen, proberen, ontdekken. Als kinderen wat ouder worden en ze hebben belangstelling voor het schrijven, dan kan je soms wat verder gaan en schrijftechnieken oefenen.

Creativiteit en inspiratie

Vind je het zelf moeilijk om de creativiteit op te zoeken?
Nee, maar dat heb ik wel moeten leren. Toen ik pas begon als tekstschrijver en een artikel moest schrijven, maakte ik de fout om meteen bezig te zijn met hoe het eindresultaat eruit moest zien. Inmiddels weet ik dat aan het schrijven een heel leuke en belangrijke fase vooraf gaat: die van het verkennen, experimenteren en ‘helicopteren’. Nog niet bezig zijn met tekstopbouw en dergelijke, maar vanaf een afstandje kijken naar je onderwerp, de tijd nemen voor associaties en ideeën en kijken wat je daar allemaal mee kunt.

Waar haal jij je inspiratie vandaan?
Waar haal ik het niet vandaan? Maar als het gaat over inspiratie voor mijn boeken: zowel ‘Verbroken contact tussen ouder en kind’ als ‘Welkom, Sneeuwwitje. Haar vlucht van huis en haard’ gaan over een maatschappelijk relevant thema. Thema’s die veel mensen raken, daar heb ik iets mee. Het motto van mijn uitgever, Stili Novi, is: schrijvers met een missie. Daar kan ik mij in vinden, dat past bij mij. Het moet voor mij wel ergens over gaan.

Kun je kort vertellen waar je boek Verbroken contact tussen ouder en kind over gaat?
Het boek gaat over hoe een breuk tussen ouder en kind kan ontstaan en wat de gevolgen van zo’n breuk kunnen zijn. Je zou denken dat deze band een oerband is die haast niet kapot kan. De vraag is dan: hoe kan het gebeuren dat ouders en kinderen met elkaar breken? Wat gaat aan zo’n breuk vooraf? Wat zijn de onderliggende redenen? Vervolgens bespreek ik wat de consequenties ervan zijn, voor de betrokkenen zelf en voor hun omgeving. Bij die gevolgen moet je denken aan emotionele gevolgen, want velen maken een rouwproces door als eenmaal het contact verbroken is. Maar het heeft ook veel praktische consequenties. Zo komen andere familieleden gemakkelijk tussen twee vuren te staan. Bezoek rondom kleinkinderen kan een issue worden en ook bij ziekte en overlijden kan een heel gespannen situatie ontstaan.

Herkenning en toekomst

Waarom heb je besloten om geen roman te schrijven, maar een feitelijk en informatief boek?
Anita: Ik wilde een boek dat het individuele verhaal overstijgt en gemeenschappelijke thema’s behandelt. Vanuit mijn eigen ervaring was ik nieuwsgierig naar het verhaal en de ervaringen van anderen. Ouders en kind delen eenzelfde geschiedenis, maar kijken daar elk vanuit hun eigen perspectief naar. Dat wilde ik belichten. Ook wilde ik laten zien hoe complex het onderwerp is. Want mensen oordelen vaak zo snel als iemand het contact met zijn vader, moeder of kind verbreekt, maar contact verbreken doe je niet zomaar. Daar gaat een hele geschiedenis aan vooraf, die soms al in vorige generaties is begonnen.
Uitgever: Een van de doelen die Anita met het boek wilde bereiken, was herkenning oproepen en mensen laten zien dat ze niet de enige zijn die worstelen met een moeilijke relatie of een verbroken contact. Als je slechts één verhaal beschrijft, is dat lastig te realiseren, want iedereen heeft een eigen verhaal.

Welke keuzes heb je nog meer gemaakt in je boek?
Ik heb er van tevoren lang over nagedacht of ik mijn eigen verhaal in het boek zou willen opnemen. Net als voor veel anderen geldt ook voor mij dat een verbroken contact met je ouders of kind een moeilijk bespreekbaar onderwerp is. Met dit boek wil ik dit taboe doorbreken. Het boek bestaat uit vijf delen. In de eerste drie delen ga ik in op spanningen in de relatie tussen ouder en kind en de achtergronden van een verbroken contact. Deel vier behandelt praktische gevolgen van een contactbreuk. In het vijfde deel staan de verhalen van ouders en kinderen. Sommige mensen zullen in deel vier en vijf beginnen, andere juist in de eerste delen.

Wat kunnen we van je verwachten in de toekomst?
Voor Verbroken contact tussen ouder en kind ben ik mij samen met anderen aan het oriënteren op de mogelijkheden om een documentaire en een jeugdvoorstelling te maken. Ook geef ik lezingen geven en workshops . Als ik ooit weer een boek wil schrijven, dan zal het waarschijnlijk weer over een maatschappelijk relevant thema gaan. Uitgangspunt is dat ik mezelf met allerlei verschillende tekstsoorten uitdaag.

Sprookje over vluchten

Eind november is je boek Welkom, Sneeuwwitje haar vlucht van huis en haard verschenen. Kun je daar al iets over zeggen?
Anita: Dit kleine, kleurrijke sprookje gaat over vluchten. Het is een moderne variant op het verhaal over Sneeuwwitje. Een meisje vlucht en komt tijdens haar reis dieren tegen. Sommige zijn heel aardig en andere zijn ronduit onvriendelijk. Uiteindelijk vind ze haar bestemming. Voor jongere kinderen leest het als een sprookje, voor volwassenen zit er een diepere laag in verborgen.
Uitgever: In het sprookje zitten kleine uitstapjes naar andere sprookjes verwerkt. Zo begint Welkom, Sneeuwwitje waar het traditionele verhaal eindigt: bij de prins die haar wakker kust en het eten van de appel.

De opbrengst van Welkom, Sneeuwwitje gaat naar een goed doel. Hoe werkt dat?
Uitgever: De opbrengst van dit boekje gaat naar de stichting ShelterBox. Dankzij de steun van de donateurs heeft ShelterBox vanaf 2000 onderdak kunnen geven aan ruim 1 miljoen mensen. Een miljoen mensen die niet alleen werden beschermd tegen de elementen maar ook weer een plek kregen die ze ‘thuis’ konden noemen. ShelterBox geeft noodhulp aan families die zijn getroffen door een natuurramp of een humanitaire crisis.

Alle leeftijden en de samenwerkingen

Waarom heb je ervoor gekozen om het voor deze doelgroep, kinderen, te schrijven?
Sprookjes zijn voor alle leeftijden en bevatten vaak een boodschap of diepere laag. Als ik in een schoolklas kom, zit er minimaal een kind dat heeft moeten vluchten of van wie de ouders hebben moeten vluchten. Kinderen worden er al jong mee geconfronteerd dat er situaties zijn waarin mensen hun huis, familie en land moeten verlaten. Vluchten is een thema dat ook bij hen leeft. Ik denk dat je niet vroeg genoeg kunt beginnen met aandacht voor dit onderwerp. In de achterflaptekst hebben we het als volgt verwoord: ‘Kinderen (en volwassenen) kunnen door het lezen van het boekje meer begrip krijgen voor leeftijdsgenoten die hun land hebben moeten ontvluchten. Op hun beurt kunnen vluchtelingen meer begrip krijgen voor de weerstand die ze soms ervaren in het land waar ze asiel aanvragen.’

Vond je dit schrijfproces anders dan je andere boeken?
Mijn vorige boek, Verbroken contact tussen ouder en kind, is ontstaan uit interviews en bronnenonderzoek. Het idee voor Welkom, Sneeuwwitje ontstond in een gesprek met de uitgever, toen ik vertelde over een tekstworkshop die ik mocht verzorgen voor de Special Arts Theater Road Show. De theatervoorstelling ging over Sneeuwwitje. Ik kreeg alle ruimte om zelf een insteek te bedenken voor de tekstworkshop en koos ervoor om in te zoomen op de vlucht van Sneeuwwitje, omdat vluchten zo’n actueel onderwerp is. De uitgever vroeg mij daarop om hierover een sprookje te schrijven. Uit deze samenwerking kwam het sprookje Welkom, Sneeuwwitje voort. Het verhaal ontstond in een proces van samen creëren aan de hand van tekst en beelden.