Anke Laterveer over haar debuutroman Lefbek: het is bijzonder van toon, grappig, droevig en rauw tegelijk

De Nederlandse cabaretière Anke Laterveer heeft sinds september 2016 haar debuutroman Lefbek op haar naam staan. Naast het beroep als schrijfster en cabaretière is ze ook bezig met columns schrijven en spreekt ze op verschillende bijeenkomsten en debatten om moeilijke onderwerpen bespreekbaar te maken.

Wilde je vroeger al iets met schrijven doen?
Toen ik een jaar of acht was wilde ik heel graag schrijver worden. Ik schreef ook altijd verhalen. Later dacht ik: liever toch minister-president, dan heb ik meer invloed op de wereld, maar ik kan helemaal niet liegen, dus dat viel vrij snel af. Bovendien kun je als schrijver ook best wat voor elkaar krijgen

Wat betekent schrijven voor jou?
Ik ben echt een schrijver. Dat betekent dat als ik iets heel heftigs meemaak of juist iets heel leuks dat ik daar dan over moet schrijven. Het is voor mij ook een hele fijne manier om mijn gedachten te ordenen. Al schrijvende ontdek ik wat ik eigenlijk echt vind.

Waarom besloot jij dit boek te schrijven?
Eigenlijk werd ik gevraagd. Ik was vorig jaar veel in de landelijke media met de actie #zeghet tegen seksueel geweld die ik opgezet had met schrijver Stella Bergsma en actrice Anouscha Nzume. Dat was mijn uitgever kennelijk ook opgevallen, want zij wilde graag afspreken om elkaar eens te ontmoeten. Drie koppen thee later was daar het plan voor Lefbek.

Lafbek of lefbek?

Hoe ben je tot de titel Lefbek gekomen?
Voor ik ging schrijven maakte ik cabaret. De voorstelling waarmee ik meedeed aan het Leids Cabaretfestival heette Lefbek. Die ging over dat ik niks durfde behalve optreden en dat ik graag het tegenovergestelde van een lafbek wilde worden: een Lefbek. Tegen de tijd dat ik mijn roman begon te schrijven, was ik er per ongeluk al eentje geworden. Toen heb ik de titel maar gehouden, want hij klinkt lekker en hij past bij me.

Kun je kort vertellen waar dit boek over gaat?
Lefbek gaat over de sociaal onhandige Lise, die normaal wil zijn maar allesbehalve normaal is. Ze struikelt door het leven, groeit op bij activistische linkse ouders, krijgt een beste vriend waarmee het helemaal misloopt, ontmoet de liefde van haar leven waar ze kinderen mee krijgt en hoewel dan alles eindelijk gewoon lijkt te gaan, blijft ze toch altijd ander.

Hoe is het schrijfproces verlopen?
Ik heb dit boek echt razendsnel geschreven. Negen maanden van contract tot in de winkel. Het verhaal had ik wel zo’n beetje in mijn hoofd, dus ik hoefde alleen een schematische opzet te maken en te beginnen met schrijven. Ik schreef veel en stuurde elke week alles door aan mijn redacteur. Je hoort dat schrijven schrappen is, maar ik heb eigenlijk vrijwel niets geschrapt. Kennelijk ben ik een efficiënte schrijver. Mijn redacteur vond dat ook. Ze stelde vooral vragen om dingen duidelijker te krijgen. Naar aanleiding daarvan gooide ik dan een volgorde om of schreef ik er iets bij.

Onhandig en reacties

In het begin van het boek staat een quote: ‘We are freaks, we are fragile and we all survived.’ Welke betekenis heeft dit voor jou?
Ik was, net als Lise, een heel sociaal onhandig kind. Superkwetsbaar en dan toch stoer doen. Niet de handigste combinatie als je probeert ergens bij te horen. Maar, zoals de quote al zegt: ik heb het overleefd. Zoals bijna alle rare kinderen van vroeger nu gewoon prima volwassenen zijn geworden. Vaak nog steeds een beetje raar, maar het is nu niet meer erg.

In hoeverre lijkt Lise, de hoofdpersonage, op jou of andersom?
Lise en ik zijn echt bijna een op een dezelfde. Veel gebeurtenissen in het boek heb ik aangepast of zelfs verzonnen, maar het karakter van Lise is precies als het mijne. Een en al goede bedoelingen, maar we snappen allebei geen zak van het leven.

Ronald Giphart schrijft over jouw boek: Het is mooi. Het is hard. Het is vrolijk. Het is rauw. Het is lief. Het is grappig. Het doet pijn. Het is somber. Het is opbeurend. Het is een bijzonder boek.’ Wat doen deze woorden van een bekende schrijver met jou als debutante?
Ja, dat is waanzinnig natuurlijk! Ik weet nog dat hij eens op mijn middelbare school kwam voorlezen toen hij zelf nog niet zo lang bezig was. Ik vond hem maar een arrogante lul. Nu zie ik dat ik vooral heel graag zelf die arrogante lul wilde zijn. Inmiddels heb ik hem trouwens een paar keer ontmoet en blijkt hij helemaal geen lul. Zal je altijd zien. Hij is gewoon een hele leuke man. En briljant schrijver natuurlijk. Ik lees alles van hem.

Mijn kinderboek

Wat wil je meegeven met dit boek?
Dat het oké is. Wat dan ook. We rotzooien ons allemaal door het leven heen. We gaan allemaal op onze bek. Soms omdat iemand ons pootje haakt, soms omdat we niet op stonden te letten en soms allebei. Maar het geeft niet. Het komt vroeger of later sowieso weer goed. Zelfs als je zoals Lise en ik zoiets heftigs als misbruik meemaakt.

Het einde van het jaar is bijna in zicht. Wat kunnen we van jou verwachten in 2017 op het gebied van schrijven?
Ik ben net begonnen aan mijn tweede roman, maar die wordt iets dikker dan de eerste, dus daar heb ik wel meer dan negen maanden voor nodig dit keer. Of hij in 2017 al uitkomt? Ik weet het niet. Verder werk ik met mijn kinderen aan een kinderboek over ‘andere hersenen’ hebben. Mijn zoon heeft autisme en we willen andere kinderen als hij en broertjes en zusjes graag een leuk boek geven waar ze zich in kunnen herkennen. Daar zijn er nog niet zoveel van. Tot slot blijf ik natuurlijk schrijven voor tijdschriften en online, want dat is mijn werk.