Arend van Dam over Stad en Land: ik wil kinderen iets van de wereld laten zien

Arend van dam

Kinderboekenschrijver, publicaties in het buitenland en bekend van onder andere de serie ‘Lang geleden’. Arend, kun jij nog wat meer over jezelf vertellen?
Wat wil je weten? Ik woon sinds een jaar in Breda. Een prachtige stad met veel kunst en cultuur. Mijn handen jeuken om iets met de geschiedenis van de Nassaus te gaan doen. Als ik in de spiegel kijk, zie ik een man van 64. Al flink kaal. Grijs. Rimpels. Tja, zo leuk vind ik het niet om oud te worden. Maar zodra ik aan het werk ga, ben ik 10, hooguit 12. Ik wil de wereld ontdekken. Het liefst elk jaar op reis naar een ander werelddeel. Gelukkig kun je ook de hele wereld overreizen vanuit de luie stoel. Ik lees minstens twee boeken per week.

Je hebt de opleiding maatschappelijk werker afgerond en bent daarna in een heel deze branche aan het werk gegaan. Hoe kwam je dan toch uit bij de boeken?
Mijn allereerste boek heb ik in mijn vrije tijd geschreven. Het was een boek voor vaders. Ik vond het geweldig om te doen: informatie verzamelen, indelingen maken, schrijven… Nou ja, als ik heel eerlijk ben, vind ik de fase die daarna aanbreekt: het verbeteren van alle fouten, niet zo prettig om te doen. De overstap naar kinderboeken was snel gemaakt. Mijn eigen kinderen groeiden in het begin mee met de boeken die ik schreef. Net als mijn kinderen was ik nieuwsgierig naar de wereld om mij heen. Het is ontzettend leuk om jonge lezers te ontmoeten. Ik doe heel veel schoolbezoeken en telkens raken we met elkaar in wonderlijke discussies over allerlei onderwerpen.

Kinderen en nieuw boek

Jij hebt vele kinderboeken op je naam staan. Wat vind jij zo leuk aan het schrijven voor kinderen?
Ik hou van de onbevangenheid van kinderen. Ze zijn van nature nieuwsgierig. Het is een dankbare doelgroep voor boeken waarin stiekem veel informatie is verstopt. Vooral jongens houden van boeken met weetjes. Voor de kleintjes is het leuk om prentenboeken te maken. Voor de beginnende lezers is het een uitdaging om te bedenken waarover ze willen leren lezen in groep 3. Is het denkbaar dat een zesjarige zelf iets leest over Leonardo da Vinci? Over Rembrandt? Over Piet Mondriaan? Ja, waarom niet? Dat is nog wel een hele klus, want probeer maar een boekje te schrijven met eenlettergrepige woorden over een onderwerp als de muziek van Johann Sebastian Bach. En toch gaat dat boekje er komen in april van dit jaar. De titel? Noot voor noot.

Je nieuwste boek ‘Lang geleden - Stad en land…’ is 6 januari uitgekomen. Waarom zouden kinderen – of ouders- dit boeken moeten aanschaffen?
Oei, dat vind ik nou lastig om te zeggen. Mijn ambitie was om een boek te maken waarin alle facetten van de natuur in Nederland een plek zouden krijgen. Is dat gelukt? Nee, want in het boek staan maar vijftig verhalen. Verhalen over het puttertje, over de dominomus, over de grutto, over de bever, de zeehond en het edelhert. Maar er zijn natuurlijk – dat klinkt grappig in dit verband – nog heel veel andere dieren over. Maar goed, om positief te blijven: ik hoop dat het gelukt is om een compleet boek te maken waar zowel kinderen, ouders, grootouders als juffen en meesters plezier aan kunnen beleven.

Stad en land

Hoe is het schrijfproces van dit boek verlopen?
Net als bij alle boeken begon het met lijstjes maken. Welke onderwerpen moesten in dit boek een plaats krijgen? Toen begon het informatie verzamelen. En ook met het maken van afspraken met zoveel mogelijk mensen die mij iets konden leren. In Friesland kwam ik terecht bij een boer die is gespecialiseerd in weidevogelbeheer. Zijn vier dochters (twee tweelingen) hebben mij alles verteld over het tellen en ringen van grutto’s. Illustrator Alex de Wolf heeft me verteld over het schooltuintje van zijn zoon Doeke. En meteen wist ik: ja, zo’n onderwerp als ‘schooltuintjes’ past ook heel goed in dit boek. Voor sommige verhalen heb ik geput uit de geschiedenis. Zo heeft Jan Swammerdam vierhonderd jaar geleden ontdekt dat het bijenvolk geen koning heeft, maar een koningin. Het volk was verbijsterd. ‘De wetenschap moet worden verboden!’ riepen sommige mensen. Dat zijn leuke invalshoeken om kinderen iets te vertellen over de natuur. Als het goed is, is dit boek een mooie mix geworden van hedendaagse natuurverhalen, verhalen over wetenschappelijke onderwerpen, verhalen van nu en vroeger… maar allemaal met een educatieve, biologische inslag. En dan nog: zonder al te belerend te zijn. Gewoon leuk om te lezen. Aan dit boek heb ik weer een heel jaar gewerkt. Gemiddeld een verhaal per week. En dat is nog best aanpoten!

Het boek is een onderdeel van de serie ‘Lang geleden…’, maar hoe kom jij elke keer op inspiratie voor een nieuw boek van deze serie?
Op de een of andere manier komen de ideeën vanzelf. Ik verzamel veel materiaal. De boekenkast staat vol boeken over mogelijk geschikte onderwerpen. Mijn vrouw en ik gaan ook veel op reis. Door te reizen kom je overal verhalen tegen. Mijn belangstelling is ook breed: landen, volken, kunst, cultuur, erfgoed, wetenschap, geschiedenis… natuur. De wereld is een onuitputtelijke bron. Als ik om mij heen kijk in een goed gesorteerde boekwinkel, overvalt mij soms het idee: alles is al gedaan. Maar dan loop ik een keer rond in een museum en vraag ik me af: heeft iemand ooit al iets gedaan met de gebroeders Spijker, de bouwers van de gouden koets? Nee? Aan de slag.

Toekomst en verhalen vertellen

Waarom heb je er voor gekozen om een gratis poster bij het boek te stoppen?
Met de poster zijn we begonnen in Lang geleden… de geschiedenis van Nederland in 50 verhalen. Die poster was een tijdlijn van de geschiedenis. De uitgever kreeg daar zulke goede reacties op dat nu alle negen delen vergezeld gaan van een poster. Ik hoor vaak dingen als: ‘De poster hangt bij ons in de badkamer, dan praten we over de wereld.’ Of: ‘Wij hangen de posters op in de keuken, dan maken we plannen voor uitstapjes in het weekend.’

Wat betekent schrijven voor jou?
Schrijven betekent voor mij: kinderen iets van de wereld laten zien. Hen vertellen over de geschiedenis van ons land. Verhalen doorgeven. Ik zie mezelf als een soort tolk die de de grote mensen wereld begrijpelijk maakt voor kinderen. Het zou fijn zijn als het kinderen helpt om te beseffen dat er voor hun een mooie plek is weggelegd. Maar misschien begint het wel gewoon bij mijn eigen nieuwsgierigheid. Elke dag begint met een vraagteken.

Wat zijn je plannen voor dit nieuwe jaar op het gebied van schrijven?
Ja, hoor eens… ik ga hier natuurlijk niet al mijn schrijfgeheimen prijsgeven. Goed, een paar dan: ik ga zeker door met het schrijven van AVI-boeken over allerlei uiteenlopende onderwerpen: kunst, cultuur, wetenschap. Ik werk nu aan een boekje over Alexander Graham Bell, de uitvinder van de telefoon. Het is toch grappig om te bedenken dat iemand op het idee kwam om het geluid van zijn stem door een stroomdraadje te sturen. In het najaar verschijnt er weer een nieuw boek met Georgien Overwater. Het boek bevat tien verhalen over de Oude Grieken. Agamemnon, Homerus, Perikles, Aristoteles en Archimedes om er een paar te noemen. Dat boek krijgt als titel: Het rijk van Alexander. Dan weet je het wel: daarmee bedoel ik Alexander de Grote. Verder werk ik aan een project over de geschiedenis van de slavernij. Maar daar ga ik echt nog niets over vertellen. Ik moet het eerst maar eens voor elkaar zien te krijgen om zo’n moeilijk onderwerp in al zijn nuances op papier te krijgen.