Daan Heerma van Voss over De laatste oorlog

Je kunt er op vertrouwen dat Daan je vanaf de eerste bladzijde meeneemt naar belevingswereld van Abel Kaplan: ‘Te laat geboren om de bezetting meegemaakt te hebben, maar met de oorlog als ultieme morele toetssteen’. Hij lijkt een beetje op Daan zelf, maar dan van rond de vijftig jaar.
'Voor dit boek wilde ik iets nieuws doen; een groot verhaal (over oorlog, vluchtelingen, goed en kwaad) op een simpele, aantrekkelijke manier schrijven, zodat de lezer nadenkt over die dingen, maar toch niet wordt overvallen door zwaarte. De laatste oorlog is, als het goed is, een lekker boek om te lezen, waar ik met veel plezier aan heb gewerkt, en wat me zeer dierbaar is.'

Daan Heerma van Voss over moed, angststofjes en De laatste oorlog

Een van de kernvragen in De laatste oorlog is “Hoe weet je wat voor mens je bent als je nooit een oorlog hebt meegemaakt?”. Waar komt die vraag bij jou vandaan?
Ik ben opgevoed met het idee dat de Tweede Wereldoorlog het belangrijkste is wat met ons in de twintigste eeuw is gebeurd, waar veel voor te zeggen valt. Tegelijkertijd slinkt het aantal mensen dat de oorlog direct heeft meegemaakt zienderogen. Dat werpt de vraag op: wat moeten wij met de erfenis van de oorlog, met het verleden, wat dragen we met ons mee, wat laten we vallen? Ik denk dat dit een vraag is die veel mensen zich bewust of onbewust stellen.

Jonge schrijver

Je bent jong, 30 jaar. Hoe heb je je verdiept in de gedachten van de hoofdpersoon Abel Kaplan? In 1986, jouw geboortejaar, kwamen hij en zijn Eva bij elkaar rond hun 20^ste. In jouw verhaal zijn ze ongeveer 50 jaar oud.
Het is een misverstand te denken dat mensen van dertig zich niet zouden kunnen inleven in een ouder iemand, of vice versa. (Voor zover je iemand van vijftig oud noemt, natuurlijk.) Mensen zijn niet uit één stuk gemaakt. De ene dag gedraagt iemand zich als een zeventigjarige, de andere dag weer als twintig. Ik heb de jonge elementen van mijn karakter simpelweg onderdrukt om meer lucht te geven aan mijn nostalgische gevoelens, zeker op het gebied van liefde. Ik heb veel uitersten meegemaakt, en heb veel gevoelens gekend. Als alleen oude mensen over oude mensen mogen schrijven, wordt het een saaie bedoening.

Wat was voor jou de kernvraag die je met deze roman wilde onderzoeken?
Naast de eerder genoemde kernvraag, is het: hoe moet iemand zich gedragen die vreest dat hij maar energie en liefde heeft voor één grote relatie? Abel Kaplan wil met heel zijn hart van zijn nieuwe geliefde Judith houden, maar er gaat geen dag voorbij, dat hij niet bang is, dat hij niet in staat is haar de liefde te bieden die ze verdient.

Het perfecte boek

Je dagdroomt in een interview met HP/De tijd over Het Perfecte Boek. Hoe ziet dat perfecte boek er uit?
Het heeft driehonderd pagina’s, is grappig, ernstig, voert je mee en laat je nadenken. Het is vernieuwend maar niet revolutionair. Het is vlot geschreven, maar geen pulp. Kortom, het is onmogelijk. Maar ja, mogelijk is ook weer zo saai.

Ben je gelukkig schrijver? Ik begreep uit een ander interview dat je schrijven als topsport ervaart. En in weer een ander stuk is het je grootste ontspanning…
Dat topsport was een typering van iemand anders, dat zou ik nooit zeggen. Ik zit achter een bureau en maak reizen; dat is geen sport, ik beweeg minder dan een dammer. Een vorm van ontspanning is het ook weer niet. Het is een manier om de wereld te ordenen, om me te verhouden tot wat voor mij vaak een onbegrijpelijk leven is. Ik ben gelukkig als schrijver, dat zeker.

Achtergrond

Ervaar je jouw achtergrond (als zoon van hoogleraar Christien Brinkgreve en jurist en VPRO-bestuurder Arend-Jan Heerma van Voss, als broer van Thomas die ook schrijft) als een pre voor jouw schrijverschap of eerder als extra pressie je literair te moeten manifesteren?
Het heeft me eerder opgehouden, denk ik achteraf. Vroeger kwamen er schrijvers over de vloer die vrij gewichtig spraken over de literatuur. Ik dacht: dat is niets voor mij, daar wil ik niet bij horen. Pas later leerde ik dat nadenken over literatuur nergens op slaat. Literatuur is niets anders dan een verzameling mensen die graag een verhaal willen vertellen, over henzelf of over de wereld. Dat is een veel opener perspectief. Pas toen ik dat inzag, schreef ik mijn debuut. Mijn ouders hebben me nooit gepusht.

Misschien heb je nu spijt dat je dit ooit gezegd hebt, maar het angststofje dat bij iedereen in de hersenen zit, zou bij jou van een dusdanig level zijn dat je permanent het gevoel heb in levensgevaar te zijn. Hoe beïnvloedt dat het schrijven?
Daar heb ik zeker spijt van. Dat is privé. Nu moet ik op de blaren zitten; het beïnvloedt niet zozeer het schrijven, als wel de rest van het leven. Maar daar laat ik het graag bij.

Over schrijven

Ben je bang om ongezien te verdwijnen, of is er (nog) een andere reden waarom je schrijft?
Ook als je schrijft, zal je ongezien verdwijnen, laat daar geen misverstand over bestaan. Gek genoeg is dat een troostrijke gedachte voor mij. Maar wel een voor later. Nu denk ik vooral aan het volgende boek, aan de dingen die ik nog wil vertellen voor de vergetelheid me onthaalt.

Wat heeft het schrijven jou tot nu gebracht?
Geld, aandacht, werk, flessen wijn, hatemail, huwelijksaanzoeken, voldoening, twijfel, angst, jaloezie, geluk, een gevoel van onoverwinnelijkheid, en een aanzienlijke hoeveelheid bonbons (waar ik niet van houd).

En wat je hoop dat je het nog zal brengen?
Hetzelfde, maar dan zonder bonbons. Ernstiger: Rust, ooit. En wie weet, geluk.