Doel van het boek is om vanuit verschillende perspectieven dierenrechten te bezien en daarover kennis over te brengen. Als mensen het idee hebben er echt wat van opgestoken te hebben en aan het denken zijn gezet, ben ik heel tevreden – hoewel ik ook op hoop dat ze het met net zoveel plezier zullen lezen als waarmee ik het heb opgeschreven.’
Dirk-Jan Verdonk schreef eerder Het Dierloze gerecht, waarin hij op gepassioneerde wijze de controverse beschrijft tussen vleeseters en vegetariërs vanaf 1880. Onlangs verscheen van zjin hand ‘Elementaire Deeltjes 43 – Dierenrechten’ waarin hij in gaat op heden, verleden en toekomst van de morele positie die aan dieren wordt toegekend in theologie, filosofie, wetenschap, recht en beleid. Dierenrechten biedt daarmee een veelomvattende en prikkelende inleiding op een zeer actuele maar tevens eeuwenoude kwestie.
Pseudo-rechten
De titel van jouw boek
luidt Dierenrechten. Hebben dieren recht op dezelfde rechten als de mens?
[lachend] Vanzelfsprekend
niet als je denkt aan het recht te mogen stemmen of het recht een artikel dat
je hebt gekocht via internet binnen veertien dagen te retourneren. Maar
bijvoorbeeld het recht niet mishandeld of gemarteld te worden, zou zeer goed voor
zowel mensen als dieren kunnen gelden. Net als, voor gehouden dieren althans,
sociale rechten zoals het recht op adequate huisvesting of het recht op
voedsel. Nu zou ik eigenlijk willen stellen dat die rechten in Nederland
feitelijk al wettelijk zijn vastgelegd. We erkennen in de wet dat dieren geen
dingen zijn, maar wezens met gevoel. En dat we daarom een reeks vrijheden voor
hen moeten waarborgen, zoals de vrijheid van honger en dorst, de vrijheid van
pijn en letsel en de vrijheid natuurlijk gedrag te ontplooien. Het probleem is
echter: zodra er economische belangen in het geding zijn, worden die rechten
heel makkelijk terzijde geschoven. Dezelfde wet die dieren rechten geeft,
herneemt ze weer bijna net zo hard. Het zijn pseudo-rechten.
Geldt dit voor alle
dieren, ook insecten?
Je kunt je afvragen
waarom iemand bepaalde rechten heeft. Een kind heeft géén kiesrecht omdat we
denken dat het nog niet genoeg van de wereld snapt om een zinvolle keuze te
maken, terwijl we van iemand van achttien jaar of ouder dat wel verwachten. Het
recht niet mishandeld te worden spruit daarentegen voort uit de eigenschap van
mensen dat zij pijn kunnen beleven. En dat is een eigenschap die we delen met een
groot deel van het dierenrijk. Dieren dat recht ontzeggen louter omdat ze niet
tot de menselijke soort behoren komt neer op een vorm van discriminatie. Maar
of insecten pijn kunnen ervaren? Op dit moment is de wetenschappelijke
consensus van niet.
Waarom heb je dit
Elementaire deeltje geschreven, en vooral: voor wie?
Of je het nu hebt over
plofkippen, veetransporten, onverdoofd slachten, megastallen of het gebruik van
wilde dieren voor shows: het aantal maatschappelijke en politieke discussies
over onze omgang met dieren is groot en laait vaak hoog op. Dit boek geeft daar
context aan – en zo’n boek was er nog niet. Er is geen mens dat niet allerlei
relaties met dieren heeft: omdat je een huisdier hebt, vlees eet, melk drinkt,
naar de dierentuin gaat of professioneel met dieren te maken hebt – commercieel
of beleidsmatig. Mijn boek is bedoeld voor iedereen die daar meer vanaf wil
weten.