“Gelovig zijn is een emotie” - Yvonne Kroonenberg

Schrijfster en overtuigd atheïst Yvonne Kroonenberg woonde in 1968 een jaar tussen de hippies in Amerika. Vorig jaar ging ze terug en bleken ze allemaal gelovig te zijn geworden. Waarom hebben deze hippies religie omarmd? Yvonne beschrijft deze reis in haar nieuwste boek ‘God in Amerika’. Met Janneke Siebelink, hoofdredacteur van online magazine Lees van bol.com, spreekt Yvonne, behalve over haar nieuwe boek, over haar atheïstische opvoeding, haar begrip voor gelovigen en haar eigen ‘spiritualiteit’.

Spiritueel

Ben jij spiritueel?
Nee, voor geen meter. Ik doe aan yoga, maar dat is meer bejaardengym. Ik zal nooit een mier doodtrappen, ik ben enorm eerbiedig en ik hou van mensen en dieren en ik vind het buiten enorm mooi, maar ik vind mezelf helemaal niet spiritueel. Maar ik begrijp wel hoe het voelt als je denkt dat God bij je is. Het is niet zo dat je in de Hema staat en denkt dat Jezus er ook is, het is meer op momenten van bezinning voel je je geborgen. Op moeilijke momenten heb je het gevoel dat het ergens voor bedoeld is. Maar ik denk helemaal niet dat er een bedoeling is en ik kom de maandag ook wel door.

Wat vond je van de uitslag van de Amerikaanse verkiezingen? Trump is eigenlijk ook een soort God in zijn eigen gedachten.
Shockerend natuurlijk, verschrikkelijk, maar we weten nog niet half wat ons te wachten staat. Ik begrijp het wel, want ik heb die grote gebieden gezien waar die schrijnende armoede heerst en er gaat veel meer geld naar de kindertjes in Afrika, dan naar de kindertjes in dat gebied. Die krijgen helemaal niets, de Mississippi-delta, hele stukken van Texas, het is echt een enorm gebied met enorme armoede. Die mensen zijn boos, verdrietig, voelen zich niet gezien en dan denken ze dat Trump het wel even oplost, omdat die makkelijke taal spreekt. Dat is natuurlijk een hele grote vergissing.

Wint het geloof ook aan terrein?
Daar kan ik een verstandig antwoord op geven. Er is wetenschappelijk onderzoek gedaan in welke gebieden, onder welke omstandigheden mensen het meest godvruchtig zijn. En dat heeft te maken met bestaansonzekerheid. Dus hoe zekerder de mensen zijn, hoe meer ze een grote waffel hebben en denken dat ze het zelf wel uit kunnen zoeken. En hoe armoediger de mensen en onder vreselijker omstandigheden, hoe geloviger ze zijn, omdat ze helemaal geen invloed hebben op wat er gaat gebeuren. De overstromingen, de oogst gaat mis, je raakt je geld kwijt, je wordt ziek, je kind sterft, al die dingen gebeuren en dan geef je je over aan iets wat kennelijk een hogere macht is. Er wordt ook gezegd dat mensen meer authenticiteit zoeken en die meer vinden bij Trump dan bij Hillary Clinton.

Het is heel moeilijk om te stemmen voor iemand die je als persoon helemaal niet voelt.

President

Zou jij president willen zijn?
Nee, ik wil nergens de baas zijn, dat wordt niks. Dat kan ik niet, ik ben het beste met kleine huisdieren, ik geloof dat ik niet eens met succes kinderen kan opvoeden.

Je hebt geen kinderen.
Nee, dat is maar goed ook.

Je praat liever met grote mensen, las ik ergens. Het liefst met bejaarden.
Ik hou van alle mensen, ook bejaarden, dat ben ik zelf ook bijna. Ik vind het leuk als mensen heel veel te vertellen hebben over hun leven.

In een ander interview zeg je dat je na je menopauze niet meer over seks moet schrijven.
Nee, op een gegeven moment wordt het ook onkies. Ik wil best over seks praten, maar niet voor heel Nederland tegelijk. Stel je dat ik hier moet voorlezen over de voordelen van een clitoraal orgasme, dat moet je niet doen, hoor. Kijk, als je achter je kijkt, dan lijkt het heel logisch. Toen ik in de dertig was, schreef ik over relaties, toen ik in de vijftig was, alles over familie en familieomstandigheden en dan nu over God, als de kist al bijna openstaat. Maar als je voor je uitkijkt, dan zie je niets, dan zie je helemaal geen rode draad.

Je bent van oorsprong psychologe?
Klopt. En dat was je er niet af in de douche, ik heb ervoor geleerd. Het is een bepaalde manier van kijken. Als je mij iets vertelt en je vertelt me over tien minuten iets anders, dan denk ik: “Hé, dat hoort bij elkaar. ” En op een gegeven moment heb ik dan een beeld en dat laat ik nooit meer los. Ik heb een ontzettende hokjesgeest, maar dat hokje staat wel open, je mag er wel uit.

Je schrijft in je boek: “Toen ik nog overal een antwoord op had.” Heb je nu geen antwoord meer?
Terwijl je een antwoord geeft, denk je: “Oh, maar ik weet ook nog een ander.” En dan kies ik de leukste. Kijk, je gaat natuurlijk relativeren en natuurlijk ook nu Magere Hein in dezelfde straat is komen wonen. Dan kijk je anders naar dingen.

Hoe vind je het om kritiek te krijgen over je uitgesprokenheid?
Dat vind ik fijn, ik denk altijd dat als iemand kritiek heeft, dan heeft hij ongetwijfeld gelijk, daar heeft hij vast over nagedacht, terwijl ik misschien wel iets heb opgeschreven omdat ik dacht dat het wel leuk stond.

Kun je goed tegen kritiek?
Ik kan heel erg goed tegen kritiek. Ik moet even slikken, maar als mensen vriendelijk uit hun ogen kijken terwijl ze het zeggen, dan kan ik het goed hebben.

Incident

Er was dat incident in Assen, in de Action.
Ja, maar dat is zo verschrikkelijk verkeerd opgevat, een artikel in HP De Tijd, waarin ze het zo hadden neergezet dat het net leek of dat ik op de mensen neerkeek. Ik ken juist heel veel mensen die niet uit mijn eigen aquarium komen, die niet na het gymnasium braaf zijn gaan studeren. Dat is begonnen met die fabrieksarbeider van toen ik zestien was, toen dacht ik dat er heel veel mensen waren die dus niet op die manier zijn grootgebracht. Daar heb ik heel veel belangstelling voor en daar houd ik altijd rekening mee.

Maar in dit geval ben je dus gewoon verkeerd begrepen.
Ja, dan krijg je ontzettend op je flikker en dat is niet leuk.

Komt het woord spijt in je vocabulaire voor?
Ik vond het verschrikkelijk, vreselijk. Fouten maken vind ik heel naar. Ik voel me altijd al schuldig voor ik fouten heb gemaakt, kun je nagaan wat er gebeurt als ik wel een fout maak. Ik denk altijd wel dat ik te kort schiet, is het wel leuk genoeg, heb ik de mensen wel goed genoeg begrepen, heb ik het goed gedaan?

Waar komt dat uit voort?
Dat is gewoon een bepaalde manier van zijn, ik vind het belangrijk dingen zo goed mogelijk te doen. Als je je maar een beetje met je linkerachterpoot door de wereld schopt, dan maak je mensen ongelukkig en dat zou ik jammer vinden.

Waar wind jij je nog over op?
Dierenleed, eenzaamheid in de wereld, ik kan gruwen van wreedheid van mensen.

Vind je de wereld een mooie plek?
Ik heb een boek gelezen van Stephen Pinker, heel moeilijk, dik boek waar je maar ternauwernood doorheen komt, maar de eerste hoofdstukken waren wel leuk geschreven. Die toont aan dat de wereld steeds minder gewelddadig wordt en dáár knap je van op. Het is echt zo, vroeger was alles veel erger. Het is nog steeds erg natuurlijk, maar in de Middeleeuwen kon je gewoon niet buiten de stadspoorten komen, want dan werd je vermoord of in ieder geval beroofd en ze vonden het hartstikke grappig om een kat tegen een muur te spijkeren, want dan begon die zo leuk met zijn voetjes te trappelen. Voor vierendelen kwamen mensen echt kijken. Dat is nu ondenkbaar. Er wordt nog steeds gemarteld, maar niemand knapt daarvan op, het is niet zo dat dat een heel gewoon volksvermaak is. Er zijn hele statistieken van oorlogen, nu hebben we het begrip ‘oorlogsmisdaad’, vroeger vonden ze dat vet prettig. Als je iemand kon doodmaken die niet bij jou hoorde, dat was heel goed. We zijn in ieder geval veel minder gewelddadig in woord en daad. Daar hou ik me maar aan vast.

Ben je bang om eenzaam te worden?
Ik ben de eenzaamste mens die ik zelf ken. Ik vind dit heel gezellig, als het regent kan ik in een bushokje een gesprek aangaan. Je moet nooit denken: van mij hoeft het niet meer. Dat is heel slecht, ook al vind je je buren niet leuk, het zijn toch je buren.

Wat zouden je ouders van het boek hebben gevonden?
Die zouden gaan ‘barfen’. Overgeven , die zouden het heel erg gevonden hebben. Mijn moeder schopte al herrie toen mijn broer een kerstboom wou voor zijn kinderen. Dat vond ze heel erg, ze waren echt belijdende atheïsten.