André van Kats schreef in Atleet zonder grenzen over langeafstandsloper Abdi Nageeye: “Abdi is een groot atleet die echt iets te vertellen heeft”

Atleet Abdi Nageeye is de koning van de lange afstand in Nederland. Nadat hij op jonge leeftijd terecht kwam in Den Helder, volgde een wonderlijke en bij vlagen levensgevaarlijke reis die hem in Syrië, Somalië en Ethiopië bracht, voordat hij als tiener op eigen kracht terugkeerde naar Nederland en zijn liefde voor het langeafstandslopen oppakte. Inmiddels is Nageeye houder van het Nederlands record op de marathon, traint hij met de allerbeste hardlopers van de wereld en behoort hij tot het NN Running Team.

Een jaar lang volgde schrijver André van Kats de verrichtingen van Abdi Nageeye op de voet en aan de hand daarvan schreef hij met Atleet zonder grenzen een prachtig verhaal over het langeafstandslopen, de koningsklasse van de atletiek en over de zoektocht van een atleet zonder grenzen naar een betere toekomst.

Je schreef eerder het boek Boskamp - Leven met Feyenoord. En nu dit boek over topatleet Abdi. Ben je iemand die het liefst over topsport schrijft?
“Na het boek over Jan Boskamp had ik het gevoel: dit smaakt naar meer. Omdat ik meer dan tien jaar in het voetbal heb gewerkt, was ik eraan toe om eens over een ander onderwerp te schrijven. Het idee voor dit boek over Abdi is ontstaan doordat ik in 2016 zelf met hardlopen ben begonnen en daarmee een enorme fascinatie kreeg voor die topatleten die op de marathon ruim twee uur lang ogenschijnlijk op volle sprintsnelheid lopen. Ik dacht: hoe doen zij dat? Abdi Nageeye was destijds de opkomende man en een serieuze kandidaat om het Nederlands record op de marathon te verbreken. Doordat ik hem begon te volgen, kwam ik steeds iets meer over zijn bijzondere leven te weten en had het gevoel dat daarover een goed verhaal te vertellen zou zijn. Bij een kop koffie hebben we voor het eerst gesproken over de mogelijkheid om een boek te maken. Hij was in eerste instantie verrast door het verzoek, maar zei ook vrij snel: laten we het proberen. Niet veel later verbrak hij in Amsterdam het Nederlands record op de marathon.”

Hoe heb je dan je research gedaan en gesprekken met hem gevoerd?
“Ik had niet heel vaak de kans om Abdi face-to-face te spreken, want hij woont tien à elf maanden per jaar in Kenia waar hij in Kaptagat met de allerbeste trainingsgroep ter wereld ‘op hoogte’ traint. Met zijn management heb ik de afspraak gemaakt dat ik bij zijn wedstrijden aanwezig mocht zijn, zodat ik hem in elk geval daar goed kon volgen. Zo zat ik tijdens de Halve van Egmond een paar dagen in het atletenhotel en reisde ik in 2018 met Abdi mee naar Boston en Berlijn. Abdi zal het misschien wel eens vreemd gevonden hebben dat ik een beetje om hem heen hing, omdat hij zeker in de eerste maanden nog geen beeld had bij de manier waarop ik het verhaal wilde schrijven. Maar voor mij was het belangrijk om met eigen ogen te kunnen zien hoe hij zich voorbereidt, hoe hij met zijn sport bezig is, waarover hij graag praat en tussendoor elkaar ook persoonlijk beter te leren kennen. Dat ik naar het trainingskamp in Kenia mocht komen, was voor mij een hoogtepunt. Daar hebben we ook de meeste persoonlijke gesprekken gevoerd, onder andere over zijn jeugd. Op een gegeven moment kon ik hem de eerste stukken tekst laten lezen. Hij raakte ook steeds enthousiaster over het boek en ging hij ook zelf actief meedenken over dingen die wat hem betreft niet mochten ontbreken.”

Ik merk uit alles dat er een goede klik was tussen jullie!
“Ik denk dat je die ook nodig hebt als je met zo’n persoonlijk verhaal bezig bent. Het is heel belangrijk dat je elkaar dan kunt vertrouwen. Los daarvan heb ik er zelf ook gewoon veel plezier aan beleefd om met Abdi op te trekken en in zijn wereld rond te mogen kijken. In die zin vond ik het ook bijna jammer dat het boek klaar was. Abdi is iemand met wie je niet uitgepraat raakt. Doordat hij al op zeer jonge leeftijd naar Nederland kwam, is hij zowel met de Nederlandse als met de Somalische denkwijze bekend en in staat om vanuit dat ‘dubbele’ perspectief op wereldse zaken te reflecteren. Dat was voor mij heel leerzaam en heeft mij ook veel nieuwe inzichten gebracht. Verder volgt hij het nieuws op de voet, is heel sociaal en heeft een brede interesse. Dat open vizier heeft hem ver gebracht.”

Je hebt een bijzondere vorm gekozen voor het boek. De wedstrijden, terugblikken en gespreksfragmenten wisselen elkaar af. Waarom heb je voor die speelsheid gekozen?
“Zelf houd ik er niet van als een biografisch verhaal chronologisch is opgebouwd. Ik heb voor een andere vorm gekozen om er een levendig boek van te maken, met korte fragmenten, stukken dialoog en grapjes tussendoor, maar uiteraard ook met de zaken die Abdi expliciet gevormd hebben of hebben geraakt. Wat ik hoop is dat je als lezer Abdi leert kennen, alsof je zelf met hem bent opgetrokken. Ik denk dat die speelse opbouw ook past bij Abdi. Op het ene moment diept hij een pijnlijke jeugdherinnering op, om twee tellen later te schaterlachen over iets onbenulligs. Het gaat met hem alle kanten op en die afwisseling komt ook terug in het boek.”

Is Abdi’s grote vastberadenheid om iets van zijn leven te maken de rode draad in dit verhaal?
“Ja, dat is zeker een van de thema’s. In 1996 is hij samen met twee broers naar Nederland gekomen, waar hij onderdak vond bij een halfbroer die eerder naar Nederland was gevlucht. Op school in Den Helder leerde Abdi zijn eerste Nederlandse woorden. Na een paar jaar werd hij letterlijk uit dat leventje gerukt toen zijn halfbroer van de ene op de andere dag besloot dat ze naar Syrië moesten verhuizen. Op zijn twaalfde was Abdi weer terug in Somalië. Hij werkte op het land en dacht: dit is niet de plek waar ik oud wil worden. Voor de tweede keer, nu alleen, maakte hij de tocht naar Europa. Het diepe verlangen om een droom te verwezenlijken is wat hem als mens en sporter onderscheidt. Daar moet je ontzettend veel lef voor hebben. Tot voor kort zei Abdi soms in interviews dat hij zichzelf als sporter een mietje vindt omdat hij in de wedstrijden niet meestreed met de Kenianen om de overwinning. Maar als je kijkt naar zijn leven, dan is hij allesbehalve een mietje en heeft hij juist zijn hele leven ballen getoond.

Wat mensen zich vaak niet realiseren, is hoeveel offers Abdi brengt om de top te bereiken. In het kamp is het echt alleen maar trainen, slapen, eten, rusten. In aanloop naar een marathon leeft hij vijf maanden achter elkaar bijna als een monnik. Er zijn, voor zover ik weet, niet veel sporters in Nederland die zo’n groot offer brengen om uit te blinken in hun sport. Zeker als je nu kijkt wat dat hem qua prestaties heeft gebracht, vind ik dat hij als sporter meer waardering verdient dan hij nu krijgt.”

Denk je dat er meer erkenning komt nu hij in de marathon van Rotterdam het Nederlands record, en tegelijk zijn persoonlijk record, heeft gebroken?
“Dat zou natuurlijk mooi zijn, al blijft het wat dat betreft lastig dat een marathonloper maar twee wedstrijden in het jaar loopt en daarbuiten weinig in beeld is. Abdi traint bovendien in Kenia en kan niet even op en neer vliegen om bijvoorbeeld in een talkshow aan te schuiven. Dat betekent dat het voor hem veel lastiger is om in beeld te blijven dan bijvoorbeeld voor schaatsers die in de winter niet van de televisie zijn te slaan. Dat is best jammer, want Abdi is een groot atleet die echt iets te vertellen heeft. Hij heeft een verhaal, over groot dromen, verlangen, het weten dat je iets groots kunt bereiken als je er volledig voor gaat, ondanks of misschien wel juist door alle moeilijkheden waarmee hij in zijn leven te maken heeft gehad en die hem sterker gemaakt hebben. Maar ook het verhaal van het gastgezin in Oldebroek dat hem compleet belangeloos drie jaar lang gehuisvest heeft en hem heeft gemotiveerd te gaan hardlopen, mag niet ontbreken. Over helden gesproken! Van dat soort verhalen hebben we er meer nodig. Ook in de sport.”