Ben Meijering: "Mijn meesters in leiderschap zijn Gandhi, Nelson Mandela en Winnie de Poeh"

Ben Meijering heeft ruim 32 jaar leiding gegeven aan verschillende organisaties. In 2015 besloot hij vervroegd met pensioen te gaan om zich te richten op zijn missie: anderen op weg helpen zichzelf te ontwikkelen in het alledaagse leiderschap. Daarom schreef hij Eenvoud voor gevorderden. Marjolein interviewde hem over zijn boek, leiderschap en zijn missie.

We geven leiding alsof we nog in het industriële tijdperk leven.

Wat was de aanleiding om dit boek te schrijven?
Als kind droomde ik er al van ooit een eigen boek te schrijven. Jarenlang is die droom ergens diep in mij weggezakt, tot hij zich een paar jaar geleden weer begon te manifesteren. De reden hiervoor is mijn passie voor inspirerend leiderschap. Ik heb ruim 32 jaar leiding gegeven aan diverse organisaties en steeds meer realiseerde ik me dat we ons, ondanks alle ontwikkelingen om ons heen, in ons leiderschap amper ontwikkelen. We geven leiding alsof we nog in het industriële tijdperk leven. We sturen met macht en op basis van ons ego en denken en handelen verticaal in plaats van horizontaal. We verbinden niet. En dat terwijl de wereld de laatste 25 jaar in een stroomversnelling van digitalisering terecht is gekomen. Iedereen heeft contact met iedereen. De hele wereld is verbonden en informatie komt in enorme hoeveelheden op ons af. Normen, waarden en gedrag wijzigen in hoog tempo. Onze samenleving zit in een stroomversnelling en in ons leiderschap doen we alsof er niks is veranderd.
In mijn leiderschap heb ik geprobeerd die verandering door inspiratie en verbinding wel vorm te geven. Daarbij ontdekte ik dat het enige antwoord op alle complexiteit de eenvoud in onszelf is. Terug naar wie je echt bent. Naar onze eigen kwaliteiten die we allemaal hebben, maar die vaak verstopt zitten door alles wat we van onszelf moeten.
Steeds meer herkende ik de basisprincipes die ons daarbij helpen en ik genoot van het plezier en van de stappen die mijn medewerkers hierdoor zetten. Toen wist ik dat daar mijn boek over moest gaan. En tegelijkertijd wist ik ook dat het geen gewoon managementboek zou moeten worden. Daar heb ik meters van in de boekenkast staan en allemaal hebben ze een ezelsoor bij hoofdstuk 2 of 3. Ik kom er niet doorheen. Saai, moeilijk en veel te veel woorden om te overtuigen. Allemaal camouflage en ballast die je niet nodig hebt. Mijn doel was een boek te schrijven met ongeveer een derde van de gebruikelijke hoeveelheid tekst. Maar dan wel rake tekst. Het moest een zakboek worden voor in je jaszak, (dames)tas of op je nachtkastje. Met harde kaft, helemaal zwart/wit uitgevoerd, een leeslint om gemakkelijk terug te vinden wat je als lezer prikkelt of inspireert en met mooie tekeningen die de teksten ondersteunen. Een boek waar je de eindstreep haalt met lezen. Daarom staan er ook meer dan 80 quotes in die je als lezer voortdurend prikkelen en uitdagen.

Uw missie is om anderen op weg te helpen zich te ontwikkelen in het alledaagse leiderschap. Heeft u dit in uw eigen carrière gemist?
Vanaf mijn 27^e was ik eindverantwoordelijk en mijn eigen leiderschap heb grotendeels zelf uit moeten vinden. In mijn 32 jaar leiderschap heb ik natuurlijk fouten gemaakt. Gelukkig maar, want fouten zijn een randvoorwaarde om te leren en om je te ontwikkelen. Zeker in het begin dacht ik dat ik de belangrijkste was in het bedrijf, dat ik alles zelf moest doen en dat er niks goed zou gaan als ik mij er niet mee bemoeide. Het duurde wel even voor ik me realiseerde dat je zo goed bent als de mensen om je heen en dat het dus zaak is er voor te zorgen dat juist de medewerkers om je heen zich kunnen ontwikkelen. Dat betekent dat je je moet kunnen verbinden en echt in de ander moet kunnen verdiepen. Toen ik mij dat eenmaal realiseerde werd leiderschap echt leuk en ben ik mij daar via trainingen en opleiding veel meer in gaan verdiepen.

De basis van eenvoud zit in ons allemaal

Leiderschap is eenvoud, zo zegt u. Wat is de basis?
Eenvoud vergelijk ik in mijn boek met een violist die met één beweging van zijn strijkstok van boven naar beneden ons diep kan ontroeren door de schoonheid van de klank. Die beweging is simpel. Die kunnen we allemaal maken, maar het effect is verschillend. Als wij dat doen zonder oefenen is de klank niet om aan te horen. Om tot die schoonheid te komen moet je hard werken en eenvoud brengt je tot de hoogste trede van de ladder. De beweging op zich is simpel en simplisme is de laagste trede.
De basis voor eenvoud zit in ons allemaal. Onze eigen bron is helder en schoon en vertroebelt in de loop der jaren door alles wat we van onszelf vragen en wat we ons opleggen. We vertonen heel veel gedrag dat gestuurd wordt door onze angsten, om erbij te horen, om wat we denken wat er van ons verlangd wordt, om altijd maar perfect te moeten zijn. Dat lijkt misschien wat soft, maar het is gewoon het alledaagse leven van ons allemaal. Ga maar eens na hoe vaak je je laat sturen door emoties. Hoe vaak je onmacht voelt (dat is altijd gebaseerd op een angst in jezelf) en hoe je dan reageert. Word je boos of geïrriteerd? Dan gebruik je al macht naar de ander. Hoe belangrijk vind je het om waardering te krijgen en pas je daar je gedrag op aan? Oftewel: ben je gehecht aan je status of positie, speelt je ego sterk mee of kun je wat je doet en wie je bent als mens niet goed scheiden? Om de eenvoud in jezelf te ontmoeten moet je zicht hebben op je eigen gedrag als leider. Het maakt niet uit of je dat professioneel doet of in je vrije tijd. Zelfs in een gezinssituatie speelt dit. Overal waar gezag zich kan vervormen en verminken tot macht is dit van toepassing. In mijn boekje staan veel situaties en voorbeelden. Deze herkennen is doel één. Dat is de ontmoeting met jezelf. Daar iets mee doen is twee. Het grappige is dat we daarvoor meer moeten afleren dan aanleren. Jezelf ontwikkelen betekent ballast weggooien en dichterbij je echte ik komen. Dat oefenen en doen maakt je tot gevorderde (‘Eenvoud is het resultaat van een lange weg’), maar je zult merken dat het effect op jezelf en op je omgeving heel plezierig en stimulerend is. Je komt tot écht contact en dat betekent automatisch dat de ander jou feedback durft te geven. Een randvoorwaarde om echt te leren en jezelf te blijven ontwikkelen. Wat je hebt kun je geven, en daarmee kun je anderen stimuleren in hun ontwikkeling en groei.

Wie zijn wat u betreft voorbeelden van goede leiders?
Een heerlijke vraag. Ik heb al jarenlang drie grote idolen. Mijn meesters in leiderschap. Dat zijn Gandhi, Nelson Mandela en Winnie de Poeh. De eerste twee omdat ze zonder eigenbelang in staat waren met wijsheid en kwetsbaarheid grote doelen te bereiken en mensen te verbinden. Winnie de Poeh is in zijn wereld in staat om alles wat ingewikkeld is terug te brengen tot eenvoud en blijft in alle situaties gericht op zijn doel (honing!).

En voorbeelden van slechte?
Een veel moeilijker vraag. Als ik deze vraag beperk tot die leiders die zichzelf laten sturen door hun eigen belang, hun ego en hun honger naar macht is de lijst nog steeds ellenlang. In ieder geval komen Poetin, Erdogan en Trump hoog op de lijst. Als ik de vraag algemener benader is de lijst onuitputtelijk. Er wordt zo ongelooflijk slecht leiding gegeven in veel bedrijven en organisaties dat de groei van zowel het bedrijf als van de medewerkers zwaar negatief wordt beïnvloed. Jammer en ontzettend onnodig.

U was bestuursvoorzitter van Woonkracht10. U bent vervroegd met pensioen gegaan. Heeft u spijt dat u deze keuze niet al eerder heeft genomen?
Eerder kon niet en hoefde ook niet. Ik was toen 60 jaar en dat betekent een forse afslag op mijn pensioen. Van boeken schrijven wordt de gemiddelde auteur niet rijk en ik voelde en voel me nog steeds een bevoorrecht mens dat ik kon beslissen vervroegd te stoppen.

Waarom was dit het moment om deze keuze te maken?
Mijn planning was een jaar later te stoppen, maar om diverse redenen voelde ik niet meer de dagelijkse prikkel om de volle honderd procent te leveren. Ik had het gevoel na al die jaren bedrijven en organisatie te hebben geleid in herhaling te vallen en bovendien raakte ik steeds minder gemotiveerd door de voortdurende wijzigingen in wet- en regelgeving; de wispelturige politieke besluitvorming en door het elke dag weer doorworstelen van stapels statistieken, balansen, rapportages en ander papierwerk. Ik ben een mensen-mens en ik zag steeds meer papier en steeds minder mensen. Ik ben diep gaan nadenken over wat mij echt inspireert en raakt en dat is wat mensen beweegt, inspireert en in hun kracht zet. Maar ook wat ze doen om hun leven te ‘overleven’. Hoe we onszelf in de problemen werken dus. Toen ik bedacht dat ik daaraan vorm kon geven door een boek te schrijven en seminars en workshops te geven over dit thema, werd ik heel blij en heb ik het besluit genomen mijn ontslag in te dienen. Ik had mijn missie voor de rest van mijn leven gevonden.

We doen van alles in ons leven om er vooral maar bij te horen, maar zonder het te beseffen verliezen we daarmee onszelf.

U schrijft dat ieder mens een geboren leider is. Waarom vinden mensen het dan toch moeilijk om leiding te geven?
De belangrijkste oorzaak is onmacht en die onmacht komt voort uit onze angsten. De angst om te falen, om niet gewaardeerd te worden, om niet aardig gevonden te worden, of om er niet bij te horen bijvoorbeeld. Vaak is het ons ego dat roept en aandacht wil. We maken onszelf groot. We blazen ons op om groot te lijken of maken de ander klein om zo zelf groter te lijken. Angst leidt tot onmacht en onmacht leidt tot macht en dan zit je al op het niveau van slecht leiderschap. Gezag is overigens prima. Dat is geaccepteerde macht en kent weinig weerstand. We doen van alles in ons leven om er vooral maar bij te horen, maar zonder het te beseffen verliezen we daarmee onszelf. We passen ons leven aan op wat er van ons verwacht wordt en zonder je dat bewust te zijn leef je een leven dat niet meer jezelf vertegenwoordigt. Oscar Wilde schreef ooit: ‘De meeste mensen zijn andere mensen’.

Is het niet aan de mensen zelf om te ontdekken hoe zij leiding willen geven?
Gelukkig wel. Ik heb echt niet de pretentie mensen te leren hoe ze leiding moeten geven, maar wel dat ze dit doen op basis van de juiste principes. Dat betekent met empathie, gelijkwaardigheid, verbinding en inspiratie om de ander de kans te geven zich te ontwikkelen. De vorm is uniek en aan jou als leidinggevende, gebaseerd op wie jij (echt) bent. Ik nodig uit. Meer niet.

Wat is de meest impactvolle gebeurtenis op uw leiderschap geweest?
Vaak moet er iets ernstigs gebeuren om tot bezinning te komen. Bij mij was dat niet anders. Na jaren van veel te hard werken, verwaarlozing van gezin, familie en vrienden, veel stress en maar doorgaan kreeg ik een waarschuwing in de vorm van een ernstige ziekte met een slecht perspectief. Toen ik tot ieders en mijn verbazing toch weer gezond werd besloot ik het als een mooie waarschuwing en cadeau te beschouwen. Niks komt zomaar. Vanaf dat moment heb ik via opleidingen en trainingen mij verdiept in leiderschap, in mezelf en in de mensen om me heen en. Ik mocht groeien van mezelf zonder almaar voort te razen. Die bezinning heeft me veel gebracht en wat je hebt kun je geven en daarom heb ik nu deze stap in mijn leven gezet.

Wat heeft u geleerd over uw eigen leiderschap tijdens het schrijven van het boek?
Het is misschien vreemd, maar ik leer nog iedere dag van mijn boek. Het is mijn eigen boek, maar ik ben zowel de leerling als de meester. Waar ik het meest van leer zijn de momenten waar ik mijn eigen pijn tegenkom. Waar ik als leidinggevende pijn heb geleden om te kunnen groeien. Groeipijn noem ik dat in mijn boek. Wat ik ook elk moment weer voel als ik het lees is dat mildheid een heel mooi cadeau is. Mildheid naar onszelf en van daaruit mildheid naar anderen.

Wat wilt u zeggen tegen de mensen die nu nog niet de (juiste) leiding nemen?
Leiding geven is een verantwoordelijke taak, maar tegelijkertijd ook een van de mooiste en meest bevoorrechte opdrachten in ons leven. Je kunt er voor kiezen er een worsteling van te maken, maar ook om er dagelijks van te genieten en er een feest van te maken. Voor jou en voor de ander. Het is een keuze die je zelf maakt.
Kies je voor de weg van de eenvoud, dan ligt een prachtige tocht voor je open en een feest in het verschiet, maar je zult je eigen stappen moeten zetten.
Godfried Bomans schreef: “Eenvoud is niet het kenmerk van een beginner. Het is de duur bevochten stempel van de meester”.