Matthew Arlidge: "Mensen vinden het leuk om in een veilige omgeving bang te zijn"

De Britse auteur Matthew Arlidge is begonnen als schrijver van Britse misdaadseries, waaronder 'Silent Witness'. Hij wilde echter meer en zijn eerste boek 'Iene Miene Mutte' kwam in 2014 uit. In Engeland is inmiddels al het zevende deel van de succesvolle misdaadreeks met in de hoofdrol Helen Grace uit. In Nederland is de vertaling van deel vijf, 'Naar bed, naar bed', net uit. Janneke Siebelink, hoofdredacteur van online magazine lees.bol.com, spreekt Arlidge over zijn succes, zijn hoofdpersonage Helen en hoe zijn gezin hem met beide benen op de grond houdt.

In Engeland is het zevende boek van de serie al uit. Hoe vind je het over deel vijf te praten?
Alle boeken zijn oude vrienden, dus het is leuk om me er weer in te verdiepen. Ik vind Naar bed, naar bed leuk omdat het persoonlijker is voor Helen. Ze heeft zichzelf eigenlijk opengesteld in dit boek. Als je een serie schrijft, wil je altijd graag meer weten over het personage. Ik focus meestal meer op haar zaken, maar dit boek was een mooie gelegenheid om het persoonlijk voor haar te maken.

Wist je al in het begin van de serie dat dit het deel zou zijn waarin ze zich openstelt?
Toen ik mijn eerste boek besprak met de uitgever, had ik de eerste zeven delen al in mijn hoofd. Het is hier en daar wat veranderd, maar ik wist al wel dat ik een boek wilde waarin het goed gaat met de hoofdpersoon. Ik heb me Helen altijd voorgesteld als een Grieks mythisch figuur die de heuvel oprolt en als ze daar is, weer helemaal naar beneden rolt. Naar bed, naar bed is het moment waarop de rots weer naar beneden rolt en waar ze weer opnieuw moet beginnen.

Er zijn nu dus zeven boeken uit. Er zouden eigenlijk maar zeven boeken komen.
Ja, maar er komen er nog veel meer. Ik wist niet hoeveel, maar toen ik mijn idee pitchte bij Penguin, zei ik tegen ze: dit is een serie. Veel schrijvers zijn na hun eerste boek zo uitgeput dat ze geen idee hebben wat ze hierna gaan schrijven. Maar mijn achtergrond is televisieseries, en ik weet wat mensen willen. Ze willen keer op keer terugkomen, daarom had ik het idee voor mijn serie. Maar nu denk ik groter. Jack Reacher en Inspector Rebus hebben al meer dan twintig delen. Het zou leuk zijn als een vrouwelijke misdaadbestrijder ook de twintig haalt. Toen Lee Child en Rankin begonnen met hun series, waren de meeste misdaadbestrijders nog man, maar nu met boeken als de Millennium-serie en tv-series als The Killing en The Bridge is de tijd van de vrouwelijke misdaadbestrijders aangebroken. Ik hoop dat Helen het nog minstens twintig boeken volhoudt.

Je hebt echt vreselijke scènes geschreven in het boek. Hoe ver ben je gegaan met de research?
Zeker weten. Tegenwoordig staat alles wat je wilt weten online. En de club in het boek is gebaseerd op een club in Londen, waar de SM-wereld goed ontwikkeld is. Ze hebben er marteltuinen waar oudejaarsfeestjes en Valentijnsbals worden gegeven. Er zijn ook veel mensen in die wereld die een dagboek bijhouden. Het zijn overdag gewone zakenmannen of huisvrouwen, maar 's avonds worden ze gedwongen van de grond te eten ofzo. Het was leuk om te zien dat mensen zo gecompliceerd in elkaar zitten.

Een beetje verliefd op Helen

Waarom wilde je over dit onderwerp schrijven?
Ik wilde een personage dat erg geïsoleerd en gesloten was. Ik dacht: zou het niet interessant zijn als haar meest hechte relatie de relatie met haar dominator is? En toen ik Naar bed, naar bed ging schrijven, dacht ik: hoe kan ik Helen het meeste pijn doen en haar uit balans brengen? Als we haar dominator vermoorden, heeft ze geen emotionele uitlaatklep meer. Maar ze moet ook een beslissing maken of ze wil uitkomen voor haar relatie met deze man of niet. Ze zit dus in een lastige situatie. Als schrijver wil je het leven van je hoofdpersoon altijd zo moeilijk mogelijk maken. Daarom heb ik ook besloten dat mijn hoofdpersoon een vrouw moest zijn. Deels omdat ik vrouwen interessanter vind dan mannen, omdat ze ingewikkelder in elkaar zitten. Maar ook omdat het leven nog steeds moeilijker is voor vrouwen, ze komen meer obstakels tegen in het leven. Zou het voor een vrouw moeilijker zijn om toe te geven dat ze aan SM doet dan voor een man? Dat weet ik niet, maar het is zeker dat ze wel twijfelt, omdat ze bang is dat mensen haar veroordelen.

Hoe is het boek ontvangen in Engeland?
Negentig procent vond het boek geweldig, omdat ze zich na het lezen afvroegen wat er met Helen gaat gebeuren. De meeste mensen zeiden: "geweldig boek, maar ik wil nu echt het volgende boek lezen." Sommige mensen vonden dat ik het niet kon maken, omdat een boek een gesloten einde moet hebben. Oké, maar ik heb Naar bed, naar bed en het boek erna altijd gezien als twee delen van één verhaal. Gelukkig kwam dat deel vrij snel erna uit, dus de mensen hoefden niet al te lang te wachten. Maar het was leuk om eens een keer iets anders te proberen met een choquerend einde.

Houd je bij het schrijven rekening met je fans?
Niet echt, ik schrijf de verhalen die ik zelf zou willen lezen. Ik heb altijd al van thrillers en verhalen met de vaart erin gehouden. Ik hou van seriemoordenaars en zo. Maar onbewust merk je wel dat de mensen echt geven om Helen en Charlie. Ik schrijf nog niet zo heel lang, en ik dacht dat mensen mijn boeken lazen vanwege het snelle verhaal over seriemoordenaars, maar het blijkt dat ze om Helen geven en zich zorgen maken om haar. En je merkt wat de lezers wel of niet leuk vinden. Sommige boeken bevatten meer geweld dan anderen. De meeste van mijn lezers zijn vrouw en vrouwen houden niet zo van geweld, maar meer van angst en dreiging. De anticipatie op wat er staat te gebeuren is erger dan de daad zelf. Zo werkt het ook met horrorfilms. Mensen vinden het leuk om bang te zijn, zolang ze in een veilige omgeving zijn. Misdaadfictie is het meest succesvol in landen die over het algemeen veilig zijn. Daar vinden ze het leuk om hun duistere kant te ontdekken door het lezen van thrillers. Dat heb ik gaandeweg geleerd.

Ben je verliefd op Helen?
Ik denk het wel. Ik heb haar een beetje gepersonaliseerd. Ze is bijvoorbeeld op dezelfde dag geboren als mijn vrouw. Ze zijn dus exact even oud. Ik voel me sterk verbonden met Helen. Hoe meer tijd je namelijk met iemand doorbrengt, hoe leuker je diegene gaat vinden en hoe beter je diegene leert kennen. Maar Helen zal altijd een einzelgänger blijven. Dus zelfs als ik verliefd op haar zou zijn, dan zou het maar van één kant komen. Ze zal altijd afstand houden.

Mijn gezin zet alles in perspectief

Helpt het om een gezin te hebben om niet te veel worden meegezogen in het verhaal?
Zeker. Je moet je kinderen toch naar school brengen. Het is fijn dat het daarna lekker rustig is en ik kan gaan schrijven. En 's middags moet je ze weer ophalen en je bezighouden met hun huiswerk. Het zet alles in perspectief. Ook heb je maar beperkt de tijd als je kinderen hebt, tenzij je ze negeert. Maar dat doe ik niet. Ik ben begonnen met schrijven na de geboorte van mijn oudste, Chloe. Ik houd wel van die druk en schrijf mijn boeken relatief snel. Je moet je echt focussen om het af te maken binnen de beperkte tijd die je hebt. Ik ken veel schrijvers zonder gezin en die hebben een minder vastomlijnd leven. Ze kunnen schoonmaken of de krant lezen wanneer ze maar willen, maar tegelijkertijd zijn ze minder productief, ook al hebben ze meer tijd. Want iedereen heeft een deadline nodig om de geest op scherp te zetten.

Vind je dat de wereld in essentie een goede plek is, ondanks alle aanslagen?
Ja, 98% van de mensen zijn beschaafd en goed, maar sommige mensen weten niet waar ze mee bezig zijn. Als je je daarin verdiept, zie je dat de meeste terroristen geen enorm religieuze mensen zijn. Het zijn mensen in een moeilijke situatie of die aan de drugs zitten, geen vrijheidsstrijders. Het zijn mensen die worden gebrainwasht of ergens door zijn geobsedeerd. Dat geldt meestal ook voor seriemoordenaars. Er zijn er maar weinig die een fijne jeugd hebben gehad waarin grenzen werden gesteld. Het zijn meestal mensen die ergens slachtoffer van zijn, mensen met ernstige psychologische schade. Ik geloof dus niet in het kwaad. Ook als er ergens tragedies plaatsvinden, zoals in Manchester of 9/11, gebeuren er goede dingen, zoals heldhaftige mensen die levens redden of mensen die anderen helpen. Daar moet je je maar aan vasthouden als er vreselijke dingen gebeuren.

Heb je zelf wel eens geweld meegemaakt?
Niet echt, ik heb daar zelf nooit mee te maken gehad. Maar ik werd er wel aan blootgesteld via mijn vader, die strafrechtadvocaat was. Hij was nogal warrig en liet bijvoorbeeld foto's van moordlocaties gewoon op zijn bureau liggen. Ik weet nog dat ik als negenjarige erg geschokt was toen ik die zag, met lijken en al. En hij heeft ook een keer een videoband van een autopsie in de videorecorder laten zitten. Mijn zus zette de tv aan en toen zagen we de patholoog een lijk opensnijden en bestuderen. Dat was niet echt fijn. Op de manier werden we dus blootgesteld aan misdaad en het rechtssysteem. Misschien heeft dat wel enige invloed gehad.

Waarom gebruik je kinderliedjes als titel voor je boeken?
Mijn eerste boek had eerst een andere titel, maar toen zei mijn redacteur: waarom niet Iene Miene Mutte, want het gaat over mensen die een keuze moeten maken, doodgaan of iets anders. Dat paste goed. En het blijkt dat elk land in Europa zijn eigen versie heeft van dat liedje, behalve Roemenië, geen idee waarom niet. De beste was de Poolse versie. Daar heet het Iene Miene Dood. Perfect! Het paste dus gewoon bij het eerste boek en daarna zijn we ermee doorgegaan. Het is ook wel een beetje luguber, zo'n kinderliedje bij zoiets wreeds. Maar dat vinden we wel leuk, dus we gaan er nog even mee door.

Wat is het beste wat schrijven je heeft gebracht?
De interactie met lezers is altijd leuk, want het is 99% positief en aardig en lezers vinden het leuk om me te ontmoeten. En op Twitter krijg ik ook veel positief commentaar, dat stimuleert wel. Reizen naar het buitenland is ook geweldig. Ik heb een Amerikaanse tour gedaan en ben onder andere in New York en Texas geweest. En verder ben ik veel in Europa. Deze maand ga ik bijvoorbeeld naar Griekenland en naar Parijs. Je leert heel veel grappige dingen, zoals dat je elkaar in Nederland drie zoenen geeft als begroeting en in Frankrijk maar twee. Het is ook leuk om de verschillen tussen de mensen te zien. De Duitsers zijn heel anders dan de Nederlanders, ook al hebben jullie veel met elkaar gemeen en zijn jullie buren. Ik vind het altijd geweldig om naar Nederland te gaan. Dat is het mooie aan Europa. Je hoeft niet ver te reizen om in een heel andere wereld te zijn.