Megan Crabbe: “Body positivity is een tegenreactie op de culturele obsessie om slank te zijn”

Auteur Megan Jayne Crabbe (op Instagram bekend onder de naam @bodyposipanda) ontwikkelde vanaf haar vijfde problemen rondom haar zelfbeeld, probeerde haar hele jeugd af te vallen en werd al op haar veertiende gediagnosticeerd met anorexia. Na haar herstel begon een periode van eindeloos diëten, binge-eten, afvallen en weer aankomen totdat ze de body positivity-beweging ontdekte. Nu is ze vastberaden om zoveel mogelijk mensen de waarheid te vertellen: we zijn goed genoeg zoals we zijn.

Jouw boek Body Positive Power werd onlangs hier in Nederland in Pakhuis de Zwijger gepresenteerd, voor een groot en zeer enthousiast en betrokken publiek. Hoe is het om een rolmodel te zijn voor zoveel vrouwen en meisjes?

Het is nog altijd een beetje onrealistisch. Meestal ben ik gewoon thuis met mijn honden, aan het schrijven, lezen. Dan heb ik niet in de gaten hoeveel vrouwen zich aangesproken voelen en hoezeer het nodig is om dit onderwerp bespreekbaar te maken en te houden. Vrouwen zijn zich er steeds meer van bewust dat het okay is om van jezelf te mogen houden. Dat het niet nodig is om jezelf te haten. Dat dat nergens toe leidt, behalve tot ongelukkig zijn en ernstige (eet)problemen. Ik ben erg dankbaar dat ik deze vrouwen mag inspireren met mijn boek. We’re in this together. De verhalen die ik hoor van meisjes doen me veel verdriet, maar steunen me ook in de gedachte dat we iets goeds doen. Zolang er maar over gepraat wordt. Zolang je je verhaal kan en durft te delen. Het kan een troost voor velen zijn. Een meisje vertelde me dat ze had gespaard voor een liposuctie, maar dat ze -sinds ze in aanraking was gekomen met Body Positivity – bezig is met het plannen van een reis van dat geld. Dat maakt me gelukkig.

Is het in de hedendaagse maatschappij moeilijker om als vrouw jezelf te kunnen zijn?

Ja, en dat heeft met name met social media te maken. Overal word je geconfronteerd met een onrealistische lichamen, levensgevaarlijke diëten en afslankproducten. Je kunt er bijna niet aan ontsnappen. Er zitten overigens ook goede kanten aan; social media laat ons weten dat je niet alleen bent. Dat heeft bijvoorbeeld de #metoo beweging wel bewezen. De kunst is alleen díe kanalen te volgen die jou niet ongelukkig maken en hersenspoelen met ideaalbeelden die volkomen onhaalbaar zijn. Er is zoveel diversiteit aan schoonheid te vinden. Uiteindelijk verrijkt jou dat meer dan al die gefotoshopte modellen die je het zoveelste detoxtheetje aanbevelen.

Waar gaan vrouwelijke schoonheidsidealen werkelijk over?

Vrouwelijke schoonheidsidealen gaan nooit alleen maar over mooi zijn. Hoe een vrouw eruitziet bepaalt hoe ze zich moet gedragen en uiteindelijk hoe ze in de wereld past. Omdat de weg naar het ideale lichaam geplaveid is met oppervlakkige zaken – welke vetvrije yoghurt je kiest, welke kledingmaat je past, welke kleur mascara je moet gebruiken of welke felgekleurde glossy je mee naar huis neemt – vergeten we dat het om veel meer gaat dan dat. Vrouwelijke schoonheidsidealen zijn altijd gebruikt om ons te beperken in wie we mogen zijn en hoeveel ruimte we op de wereld mogen innemen. Ze gaan om zo veel meer dan om hoe we eruitzien.

Waarom houden we zelf als vrouwen zo hardnekkig vast aan die schoonheidsidealen, die ook nog eens veranderen in de loop der tijd, waardoor het feitelijk altijd buiten bereik blijft?

Vooral omdat het ons zo veel belooft: het verkoopt ons niet alleen het beeld, maar ook de droom. Alles wat we altijd al wilden in één prachtig pakketje. Maar net als het beeld zijn al die beloftes leugens. Want tegenover alles wat het ons lijkt te geven, neemt het ons nog veel meer af. Het ideaal doet heel hard zijn best om ons ervan te overtuigen dat het allemaal onze schuld is. Dat de reden dat we niet mooi genoeg zijn, of succesvol genoeg, of geliefd genoeg, is dat we er niet hard genoeg voor werken. We volgen de regels niet goed genoeg op. We hebben geen discipline. We zijn lui. We zijn mislukkelingen. We zijn zelf het probleem. En we geloven het, maken ons het schuldgevoel en de zelfhaat eigen en vragen ons niet af of het probleem wel écht bij ons ligt.

Waar gaat het om bij Body Positivity?

Sinds body positivity mainstream geworden is, zijn er genoeg mensen die het idee van gewichtsverlies op een body-positivity-manier promoten. Zelfs giganten als Weight Watchers en Special K willen een graantje meepikken om hun winst te vergroten. Body positivity is zo vertroebeld geraakt dat sommige mensen daadwerkelijk geloven dat je lichaam schikken naar de culturele norm het meest body positive is wat je kunt doen. Maar daar gaat het bij body positivity niet om. Het gaat om het accepteren van je lichaam zoals het is – ongeacht je omvang – en het aanvechten van de systemen die je onderdrukken en je aanleren dat dat niet mag. En welk systeem staat met stip op nummer één als het gaat om het niet waard zijn van geluk en zelfliefde zolang we er niet op een bepaalde manier uitzien? Bingo. De dieetindustrie.
Body positivity is een tegenreactie op de vetfobie en de culturele obsessie voor slank zijn. Het is bedacht als een alternatief voor de mentaliteit die ons klein wil houden, en in gevecht met ons lichaam. Body positivity is een ontsnapping aan de dieetcultuur. Dat betekent dat een dieet niet body positive is en dat ook nooit kan zijn.

Nooit?

Er bestaat een enorm verschil tussen aan je gezondheid werken door middel van veranderingen in je levensstijl, en de dieetcultuur omarmen. Het een gaat prima samen met body positivity, het andere is de aartsvijand. Je lichamelijke gezondheid verbeteren door gezond te eten en actiever te zijn past perfect bij body positivity. Sterker nog, er bestaat een hele beweging binnen body positivity, Health at Every Size (HAES), die erop is gericht om gezond gedrag bij elk lichaamsgewicht aan te moedigen. Het belangrijke verschil tussen HAES en de dieetcultuur is dat je bij HAES gezond wilt eten om je gezonder te voelen, terwijl het er bij lijnen om draait dat je je lichaam aanpast aan een eendimensionaal idee van schoonheid, gezondheid en geluk. Een echt gezonde levensstijl (dus niet die van de dieetindustrie) kent geen streefgewicht. Hij wordt niet aangezwengeld door het geloof dat je waardevoller bent in een dunner lichaam. Er zijn geen pijnlijke beperkingen, er is geen druk om slanker te worden, en er wordt geen schuldgevoel gekweekt door je wekelijks te laten wegen en je calorieën bij te houden. Kun je je gezondheid belangrijk vinden én body positive zijn? Jazeker. Maar het is geen voorwaarde om van jezelf te mogen houden. Je mag van jezelf houden ongeacht hoe gezond je bent.

Gewichtsverlies kan echter nog steeds body positive zijn. Sommige mensen verliezen gewicht als ze gezondere gewoontes aanleren. Sommige mensen verliezen gewicht als ze herstellen van een eetbuienstoornis. Bij ons allemaal fluctueert het gewicht door veranderingen in leeftijd, activiteitsniveau, je hormoonspiegel en persoonlijke omstandigheden die niets met diëten te maken hebben. En aangezien je gewicht niet bepaalt of je van jezelf mag houden, kun je ook body positive zijn als je lichaam dikker of dunner is dan het eerst was. Gewichtsverlies is niet het probleem. Gedwongen gewichtsverlies door middel van diëten wel.

Tijdens het lezen van jouw boek ervaarde ik een zekere contradictie. Neem bijvoorbeeld Michelle Obama. Buitengewoon intelligente, onafhankelijke vrouw. Maar ook een vrouw die zichtbaar bezig is met haar voorkomen, haar lichaam, haar getrainde armen. Hoe verhoudt zich dit tot elkaar?

Dat is inderdaad het probleem: als Michelle dikke armen zou hebben, zou de hele wereld het daarover hebben en niet over haar intelligentie. Men zou niet luisteren naar wat ze te zeggen heeft. Het is een techniek, een strategie om vrouwen stil te houden. In haar boek De mythe van de schoonheid onderzoekt Naomi Wolf voedsel en de moderne vrouwelijke honger in relatie tot macht en sociale status. Ze stelt dat het creëren van een lichaamsideaal dat ervoor zorgt dat 95 procent van ons honger lijdt geen vergissing is, maar bedoeld is om ons af te leiden en in te perken. ‘De schoonheid van slank zijn ligt niet in wat het voor het lichaam doet, maar voor de geest. Niet het vrouwelijke figuur wordt gewaardeerd, maar vrouwelijker honger.’

En ouder worden, dat mag ook niet.

Waar zijn al die vrouwen van vijftig en ouder gebleven? Zelfs bij de succesvolste oudere vrouwen mogen hun jaren niet op hun gezicht te zien zijn. In het zeldzame geval dat een vrouw van vijftig op de cover van een tijdschrift staat, ziet ze er nog steeds uit alsof ze dertig is: de rimpels zijn weggepoetst, de wangen gecorrigeerd en de jaren zijn verbloemd. Ze zeggen dat dat is omdat ze er op die manier op haar best uitziet, maar waarom betekent ‘best’ per se jonger? Naomi Wolf schreef in De mythe van de schoonheid dat ‘de leeftijd van een vrouwengezicht wegpoetsen hetzelfde is als haar identiteit, kracht en geschiedenis weghalen’. Het gaat er niet alleen om dat het plaatje mooier is, maar het leert ons wederom wie het blijkbaar verdient om gezien te worden en wie niet.

In alle eerlijkheid, wij vrouwen zijn niet alleen onze eigen grootste criticus, maar ook die van andere vrouwen. We houden het zelf in stand. Zal het ooit werkelijk zo zijn dat iedereen zichzelf kan zijn?

Als je naar de geschiedenis kijkt, zie je dat er golfbewegingen zijn: toen in 1990 het boek van Naomi Wolf uitkwam, was er een sprankje hoop. De dieetindustrie deed er echter nog een schepje bovenop en won weer meer terrein. Hoe groter de Body Positivity beweging zal groeien, hoe meer geld de dieetindustrie zal inzetten om te groeien en te manipuleren. Het vrouwelijke schoonheidsideaal is het beste marketingplan ter wereld. De dieetindustrie is een van de grootste en gemeenste ter wereld en heeft zichzelf van een constante geldstroom verzekerd door ons elk seizoen nieuwe manieren te bieden om onszelf te haten. Wat honderd jaar geleden begon als een eigenaardig advertentietje in een lokaal sufferdje voor ‘vermageringscrème’, is inmiddels uitgegroeid (samen met onze onzekerheden) tot een handel die winstgevender is dan de stoutste dromen van iedere ondernemer. In 2013 gaven Amerikanen 60 miljard uit aan producten om gewicht te verliezen, en marktonderzoekers hebben voorspeld dat de industrie rondom afvallen en dun blijven in 2019 wereldwijd meer dan 200 miljard waard zal zijn. Honderd jaar en miljoenen kilo’s later lijken we nog steeds één logische gedachte niet te begrijpen: als een van de methodes om gewicht te verliezen zou werken, zouden de andere niet langer bestaan. In plaats daarvan heeft de dieetcultuur ons aangeleerd dat het onze eigen schuld is. We houden onszelf voor dat wij het dieet tekortdoen en niet dat het dieet ons te kort heeft gedaan.

Weight Watchers is opgericht door een vrouw… zoals heel veel van dit soort organisaties.

Jean Nidetch richtte de groep op in 1963. Omdat ze zelf niet gelukkig was met haar lichaam. Ze gebruikte dieetvoorschriften die ze van een obesitaskliniek had gekregen en vroeg andere huisvrouwen om een bijdrage voor de wekelijkse bijeenkomsten in haar huiskamer. Ze dacht dat ze andere vrouwen hielp. In zowel 2013 als 2014 gaven consumenten 5 miljard dollar uit aan producten en diensten van Weight Watchers bijeenkomsten, online-abonnementen, voedingsmiddelen en tijdschriften. Mensen ervan overtuigen dat hun lichaam niet goed genoeg is, is een van de meest lucratieve ondernemingen ooit geworden.

En zolang wereldsterren als Oprah Winfrey haar gevecht tegen zichzelf en haar gewicht blijft delen, komen we ook niet veel verder.

Oprah heeft aandelen in Weight Watchers.

Nee…

Jawel. Voor tien procent zat ze in het bedrijf. Onlangs een van haar belangen van de hand gedaan, ‘om haar beleggingen wat meer te spreiden’. Een echt rolmodel.

In hoeverre was jouw moeder een rolmodel voor jou?

Ik heb een hele goede relatie met mijn moeder, maar mijn moeder was altijd aan het diëten. Dankzij haar en de media wist ik al veel te jong veel te veel van diëten: ik las één-kilo-per-weekartikelen in de tijdschriften van mijn moeder, genoeg tv-reclames voor maaltijdvervangers gezien en genoeg gesprekken afgeluisterd tussen de moeders op het schoolplein om te weten wat me te doen stond. Mijn vader zei er nooit iets over, dat mijn moeder altijd maar bezig was met diëten. Maar als kind registreer je alles. En als jouw moeder je (onbewust) laat zien dat ze ontevreden is over haar lichaam, dan sijpelt die gedachte ook bij jou als kind naar binnen. Het had me geholpen wanneer ik een rolmodel in haar had kunnen zien dat tevreden is met zichzelf, geniet van eten.

Je keert je fel tegen Weight Watchers in jouw boek. Hebben ze helemaal niets goeds gebracht?

Net als andere groepen zoals Slimming World, Lighter Life en Jenny Craig geven ze vrouwen het gevoel van saamhorigheid, het gevoel dat ze er niet alleen voor staan. Dat zou je als positiefpunt kunnen zien. Wat niet goed aan deze groepen is, is dat ze je gedachten voeden dat je niet goed genoeg bent zoals je bent. Gelukkig zijn er groepen als de Anti Diet Riot Club die dit wel doen. Die bieden jou ook die saamhorigheid, maar zonder dat vileine staartje.

De delen waarin je de opkomst van de dieetindustrie beschrijft, lezen bijna als een thriller, het is schokkend. Maar naast het feit het informatief is, is het ook een heel intiem en ontroerend boek.

Dank je. Dat intieme gedeelte was het moeilijkst om te schrijven. Over mijn anorexia. Die pijn. Er zijn ook nog altijd mensen die me zeggen dat ik gewoon het juiste dieet nog niet heb gevonden. Er zal altijd een stuk onbegrip blijven.

Het publiek bij de presentatie bestond met name uit vrouwen, maar je besteedt in jouw boek ook aandacht aan mannen.

Het aantal mannen met een eetstoornis neemt toe nu er elke dag voor iedereen die zichzelf identificeert als man meer druk ontstaat om er slanker, gespierder en sterker uit te zien en zo te voldoen aan het mannelijke ideaalbeeld. Zelfverzekerd zijn over je lichaam mag iedereen – van elk ras, elk geslacht en elke leeftijd. We mogen nooit vergeten dat mannen ook met deze problemen worstelen. Als we hun een plek geven om over hun onzekerheden en gevoelens te praten, zullen we moedige mannen kweken voor toekomstige generaties. We verdienen het allemaal om ons veilig, geliefd en gewaardeerd te voelen, niet gevreesd, gehaat en genegeerd. Ik krijg ook reacties van mannen op mijn boek, dus de boodschap bereikt ze gelukkig wel.

Wat is het beste advies dat je ooit hebt gekregen?

Op mijn 18^de kreeg ik een brief van mijn vader waarin hij schreef dat het niet uitmaakte wie ik ben, van wie ik hou, wat ik doe. Zolang ik het met volle overtuiging doe en integer. Zolang ik sta voor waar ik in geloof. Dan maakt het niet wie ik ben, want dan ben ik ten volste wie ik kan zijn en zou hij altijd trots op me zijn. Al is het niet altijd makkelijk, met de vele heftige berichten die ik helaas ook krijg. Soms wil ik opgeven. Al die meningen. Een mens is niet gemaakt om duizenden berichten per dag te ontvangen die jou pijn doen. Ik lees niet alles meer. Helaas mis ik daardoor soms ook de positieve berichten. Die overigens in de meerderheid zijn.

Wat kunnen we doen als individu om jouw boodschap door te laten dringen in de maatschappij, in de hoofden van jonge meisjes?

Ten eerste, gooi de weegschaal weg. Het brengt niets om daar steeds weer op te staan. Het getal zal nooit laag genoeg zijn. Haal alle dieetvoeding weg uit je keuken, stop met het aanschaffen van dure, nooit werkende anti-cellulitiscrèmes. Ga intuïtief eten, luister naar je lichaam. Diep vanbinnen weet je precies wat je nodig hebt. En wat niet. Wees dankbaar voor jouw lichaam. Breng dat jurkje dat twee maten te klein is naar een kledinginzamelpunt. Je gaat het nooit meer dragen. En wordt boos. Als vrouw heb je waarschijnlijk weleens gehoord dat woede niet aantrekkelijk is bij vrouwen. We mogen niet boos worden, maar moeten altijd gedwee, stil en beleefd zijn. Maar hé, weet je wat? We zijn mensen met een volledig scala aan emoties die allemaal sterk genoeg zijn om bergen te verzetten. En de enige reden dat ons geleerd wordt dat we onze emoties klein en ingetogen moeten houden, is dat we daardoor nooit beseffen hoeveel macht we hebben zodra we er gebruik van maken. Er is één ding waar ik zeker van ben: woedende vrouwen kunnen de wereld veranderen.

Wil je altijd op de hoogte zijn van de boeken binnen jouw favoriete genre? Stel je voorkeur in en ontvang updates.