"Als je uitgaat van een allegorische betekenis geef je ieder de ruimte om zijn eigen betekenis aan het verhaal te geven"

Jeroen Windmeijer is docent godsdienst en maatschappijleer en heeft in verschillende landen in Latijns-Amerika gewerkt. Hij schrijft al jaren. Van dagboeken tot gedichten en van songteksten tot handgeschreven brieven. Zijn eerste boek De bekentenissen van Petrus dat in Leiden afspeelt was een groot succes. Hij heeft nu zijn tweede boek geschreven, Het Pauluslabyrint, waar Leiden weer het decor is van zijn verhaal. Iris sprak met hem over zijn boek, religie en wat Leiden hem inspireert.

Wie is Jeroen?
Ik ben docent godsdienst en maatschappijleer op een middelbare school in Leiden, getrouwd met Hamide Dogan en vader van een 10-jarige dochter Dünya. In Leiden heb ik culturele antropologie gestudeerd. In totaal heb ik vier jaar in verschillende landen in Latijns-Amerika gewoond, zoals Bolivia en Ecuador. Verder heb ik gewerkt als reisleider voor Djoser in Egypte, Mexico, Guatemala en ook Venezuela.

In je nieuwste boek moet er een archeologisch mysterie opgelost worden. Waar komt dit idee vandaan?
Over heel veel steden gaan geruchten dat er zich tunnels onder de grond bevinden, ook over Leiden. Volgens sommigen zouden er bijvoorbeeld in de jaren 1573-1575 door de Leidse bevolking stiekem tunnels gegraven zijn. In die tijd werd de stad belegerd door Spanjaarden en zouden de hongerige bewoners tot achter de Spaanse linies tunnels gemaakt hebben om zo de stad te kunnen bevoorraden. Veel mensen in Leiden zijn er van overtuigd dat er vanuit de Pieterskerk en andere kerken tunnels lopen. Dat ze nog niet gevonden zijn, wil nog niet zeggen dat ze niet bestaan natuurlijk!

Kan je in een paar zinnen vertellen waar Het Pauluslabyrint over gaat?
Op een dag fietste ik door het centrum waar ze op veel plekken bezig waren met het graven van gaten om ondergrondse containers te kunnen plaatsen. Toen dacht ik: stel je nou eens voor dat ze op dit moment écht een tunnel vinden! En dat als ze op een tunnel gestuit zijn ze iemand vinden die daar ligt… In mijn roman gebeurt dat dan ook inderdaad. Er verdwijnen mensen, onder wie Judith Cherev, een vriendin van hoofdpersoon Peter de Haan, archeoloog aan de Universiteit Leiden. Hij krijgt van iemand – hij weet niet goed van wie – 24 uur de tijd om die vriendin terug te vinden, aan de hand van zeven aanwijzingen die in de stad verborgen zijn. Het is een heel spannende zoektocht met een enorme tijdsdruk.

Waarom kies je zo specifiek voor Leiden als decor van jouw boeken?
Ik ben een beginnend schrijver. In juni 2015 is mijn eerste boek De bekentenissen van Petrus uitgekomen – ook een Da Vinci Code-achtige thriller die zich in Leiden afspeelt, met dezelfde hoofdpersonen, maar dan twintig jaar eerder. Ze zeggen altijd dat je moet schrijven over wat je kent, dus in mijn geval kwam ik dan uit bij Leiden. Ik ben er in 1989 komen studeren en er dus altijd blijven wonen. Leiden is een heel erg mooie stad, te vergelijken met steden als Haarlem en Utrecht. Er is onvoorstelbaar veel geschiedenis hier, fantastische musea, een mooi historisch centrum… dus genoeg locaties en verhalen om een roman plaats te laten vinden.

De Nederlandse Dan Brown

Je woont zelf in Leiden, wat is jouw favoriete plekje?
Hm, dat is moeilijk. Heel erg mooi is De Burcht, midden in de stad. Op een kunstmatige heuvel ligt een cirkelvormige verdedigingswal van waar je een geweldig uitzicht hebt over de hele stad. Je kunt er ook lekker op het gras liggen om een boek te lezen. Maar ik kom ook heel graag in de Hortus Botanicus, de botanische tuin van de Universiteit Leiden. Die ligt aan de Witte Singel, een brede singel die om heel Leiden heen loopt. Er zijn kassen vol tropische planten, mooie grasvelden, vijvers, bloementuinen, een oase van rust in de stad.

Je wordt wel de Nederlandse Dan Brown genoemd. Hoe denk jij hier zelf over?
Dat vind ik echt een heel mooi compliment. Dan Brown is een beststeller auteur die tientallen miljoenen boeken verkocht heeft. Hij schrijft heel spannende verhalen waarbij hij ook slim gebruik maakt van de (kunst)geschiedenis en godsdienstgeschiedenis terwijl hij een heel spannend verhaal vertelt. Zijn verhalen hebben altijd grote vaart en actiedichtheid. Op een gegeven moment zal het wel goed zijn los te komen van deze bijnaam, maar nu ben ik er vooral heel erg trots op. En wie weet wordt Dan Brown op een dag aangeprezen als ‘de Amerikaanse Jeroen Windmeijer’!

In het boek bespreek je verschillende goden, uit verschillende godsdiensten en je bent zelf godsdienstleraar. Ben je zelf religieus?
Dat hangt er van af wat je onder ‘religieus’ verstaat. Ik ben niet gelovig in de zin van dat ik kerkelijk ben of bij een gemeenschap ben aangesloten. Ik geloof in God en denk dat die te groot is voor ons om te kunnen begrijpen met onze beperkte breinen. Iedere traditie biedt een venster op God, maar geen een heeft God volledig in beeld denk ik. Wel ben ik gefascineerd door de figuur van Jezus en lees ik al vele jaren alles over hem wat maar los en vast zit.

Je bent dus leraar, hoe is het zo gekomen dat je boeken bent gaan schrijven?
Ik lees heel graag, zowel (religieuze) thrillers als literatuur en non-fictie. Na de zoveelste thriller dacht ik: waarom probeer ik niet een keer zoiets te schrijven? En dan niet een verhaal dat zich in Rome, Venetië of Jeruzalem afspeelt, maar gewoon in mijn eigen Leiden? En dat ben ik gaan doen. Ik schreef al vanaf mijn vijftiende: dagboeken, verhalen, gedichten, songteksten, reisdagboeken en ontelbaar veel brieven – maar dat was allemaal in het pre-internet tijdperk natuurlijk.

Een eigen betekenis geven

Wil je met Het Pauluslabyrint nog een boodschap uitbrengen naar je lezers?
Nou, ik wil in de eerste plaats natuurlijk een spannend boek schrijven dat mensen met plezier lezen! Daarnaast blijf ik ook leraar die graag iets overbrengt, in dit geval geschiedenis en kennis over godsdienst. Ik wil laten zien dat verhalen en mythen van soms duizenden jaren oud ook ons vandaag de dag nog steeds iets te zeggen kunnen hebben, dat ze nog steeds lessen kunnen bevatten voor de hedendaagse mens. Maar ook dat die verhalen volgens mij niet letterlijk genomen moeten worden, omdat ze zo ook nooit bedoeld waren. Het ging altijd om de laag eronder, de boodschap die eronder schuilging. Met name als godsdienstige verhalen letterlijk gaat nemen, heb je een reden om iemand de hersens in te slaan die het met jouw uitleg niet eens is. Als je uitgaat van een allegorische betekenis van verhalen geef je ieder de ruimte om zijn eigen betekenis aan het verhaal te geven.

Net als Bekentenissen van Petrus speelt dit boek zich af in 24 uur. Hoe kan je zo’n groot verhaal zich laten afspelen in 24 uur?Dat heb ik natuurlijk afgekeken van Dan Brown, die het waarschijnlijk ook niet zelf verzonnen heeft. Door de tijdsdruk van 24 uur ben je als schrijver gedwongen veel actie op elkaar te laten volgen, zodat je de lezer ook meesleurt het verhaal in. Het is dan zaak om ook momenten van rust en reflectie in te bouwen. Alles komt neer op en goede dosering van actie, rust en informatie.

Heb je een ritme waarin je schrijft?
Ik heb twee boeken geschreven en ben nu met mijn derde boek bezig. Tot nu toe heb ik telkens ongeveer een half jaar een uitgebreide studie gedaan van het onderwerp: Petrus, Paulus en nu de Pilgrim Fathers. Onderwijl denk ik na over het verhaal en een plot. Dan ga ik schrijven. Elke vrijdag ben ik vrij en dan probeer ik in een keer een hoofdstuk te schrijven. Na een half jaar is de eerste versie van het boek klaar en heb ik een half jaar om het te herschrijven. Die werkwijze is me goed bevallen.

Je hebt nu twee thrillers geschreven, maar wat lees je zelf graag?
Ik lees dus graag (religieuze) thrillers, maar ook hedendaagse Nederlandse literatuur of mooie vertaalde literatuur zoals de Russische klassieken. Verder lees ik heel veel non-fictie, dus boeken over verschillende godsdiensten, het vroege christendom en Jezus, mythologie, esoterische onderwerpen als Bijna Dood Ervaringen, graphic novels. En ik bezit een vrij uitgebreide collectie boeken over UFO’s, aliens en buitenaards leven…