Elisabeth Timmermans onderzocht liefde in tijden van Tinder; is dat nu beter of slechter?

Elisabeth Timmermans is communicatiewetenschapper aan de Erasmus Universiteit Rotterdam en doet al jarenlang onderzoek naar de invloed van de media op onze relaties. Al van kleins af aan zwijmelde ze weg bij menig liefdesverhaal; in boek- en filmvorm. Die fascinatie werd vastgelegd in het boek Liefde in tijden van Tinder. Een boek dat niet alleen over de liefde gaat, maar vooral de liefde in combinatie met de media. Wat voor invloed heeft de media, maar ook al die datingapps, op onze relaties? Elisabeth zocht het uit middels een doctoraat, dat vervolgens als boek werd uitgebracht. Een droom die uitkwam.

Je schrijft in je boek dat je altijd al een fascinatie had voor romantische films en de liefde. Volgens mij hebben veel mensen dat, maar waarom kies je er dan voor om jezelf jaren in dit onderwerp te verdiepen? Wat doet dit onderwerp echt met je?
“Als communicatiewetenschapper verdiep je je in de invloed van media op mens en maatschappij. Voor mij was het haast vanzelfsprekend dat ik de invloed ervan op de liefde en relaties wilde onderzoeken. Gebaseerd op mijn eigen ervaringen was ik ervan overtuigd dat de media wel degelijk een invloed hebben op hoe we over de liefde denken of het ervaren. Ik had het gevoel dat ik al van jongs af aan door heel wat films en boeken was beïnvloed over hoe ik vond dat relaties zouden moeten zijn. Ook in mijn omgeving kreeg ik bevestiging dat die media wel degelijk een invloed hebben op hoe we de liefde beleven, flirten via sms, jaloezie via Facebook, noem maar op.

Je vindt het onderwerp fascinerend, maar had je ook een doelstelling hiermee? Bijvoorbeeld meer awareness creëren?
“Goh, ik denk dat het eerder puur vanuit mijn eigen interesse voortvloeide. Ik merkte wel dat ik veel zaken als vanzelfsprekend zag, maar als ik er dan over vertelde, bleek dat anderen toch verrast waren. Al die kennis die ik had over de media en de liefde, dat was dus toch nog niet zulke common knowledge als dat ik dacht. Daarnaast schreef ik zelf altijd graag. Ik kreeg het idee om de kennis die ik hierover had in een blog te verwerken en op die manier bij de mensen te brengen. Daar bleek veel meer interesse voor te zijn dan ik dacht!”

Je ging dus van een doctoraat naar blog naar boek. Waarom wilde je dit uitbrengen in de vorm van een boek en het aan het grotere publiek laten zien?
“Ik vond het jammer dat mijn onderzoek in de vorm van een saai, wetenschappelijk doctoraat bleef. Iets dat dus ook niet veel gelezen zou worden. Het was toen al mijn droom om er een leuke, toegankelijke versie van te maken. Maar dat die droom werkelijkheid zou worden, had ik niet durven dromen. Het bloggen was vooral omdat ik zelf zo graag schrijf en zo kon delen met de wereld wat ik zelf te weten kwam. Daaruit is mijn boek voortgevloeid.”

Ik las dat je zelf de liefde ook gevonden hebt, via Tinder! Hoe sta je zelf tegenover dit medium?
“Klopt! Door me erin te verdiepen ken ik natuurlijk de mogelijke nadelen, maar tegelijkertijd ben ik zelf ook blij dat ik zelf het hele proces heb doorlopen. Hierdoor heb ik gerealiseerd dat het lang niet zo negatief is als wordt verondersteld, en dat het alleszins niet juist is om er enkel over te doemdenken of datingapps de wereld uit te wensen. Ik ben heel blij met mijn lief en ik besef dat we elkaar nooit zouden zijn tegengekomen zonder Tinder (ja, zeg nu nooit nooit, maar ik acht de kans wel heel klein). Ook had ik zelf geen last van bijvoorbeeld de keuzestress en weet ik dus ook dat wanneer je verliefd bent op iemand al die psychologische processen hun invloed verliezen. Want als je verliefd bent, ben je verliefd en wil je er honderd procent voor gaan. Vanaf het moment dat een relatie kans krijgt om te groeien en beide partners erin willen investeren, dan maakt het natuurlijk helemaal niet uit of je elkaar nu via Tinder of in een kroeg leerde kennen.”

Sta je zelf anders tegenover het onderwerp dan toen je startte? Zie jij een verschil in je denkwijze en je mening tussen vier/vijf jaar geleden en nu? Wat is er veranderd?
“Ja. Ik ben natuurlijk zelf als persoon en onderzoeker gegroeid. Toen ik de eerste keer van Tinder hoorde, vond ik dat dat het einde van de romantiek betekende. Bewust op zoek gaan naar iemand, zonder dat de liefde je overkomt. Dat kon ik me niet inbeelden. Rond online dating – en dan zeker voor mensen van mijn leeftijd; toen nog een jonge twintiger – was er toen nog een sterk taboe. En dat heb ik zelf heel sterk zien veranderen in de afgelopen jaren. Koppels die ik interviewde die elkaar bijvoorbeeld in 2014 leerden kennen, vertelden dat niet zo gemakkelijk tegen iedereen of verzonnen samen een ander verhaal (dat ze elkaar op een festival tegenkwamen bijvoorbeeld), terwijl koppels die elkaar in 2017 of 2018 leerden kennen daar al helemaal geen schroom meer over hebben. Ondertussen zijn die datingapps ook helemaal ingeburgerd en kent iedereen wel iemand die zo zijn of haar partner tegenkwam. Aan de andere kant ben ik ook meer gaan beseffen – ook door met zoveel mensen erover te praten – dat het zeker niet altijd een leuke ervaring is om aan online dating te doen. In tegendeel zelfs. Mensen maken negatieve dingen mee, raken gefrustreerd, zijn date-moe. Dan vind ik het ook opvallend dat programma’s als blind getrouwd of married at first sight zoveel aandacht en inschrijvingen hebben, alsof het een tegenbeweging is tegen die vrije keuze. Kiezen is vermoeiend, legt veel druk en verantwoordelijkheid bij onszelf. Hoe fijn is het dan als je dat gewoon uit handen kan geven? Misschien lukt het zo wel? De programma’s lijken te impliceren van wel!”

In je boek leg je de link tussen het daten van vroeger, met balboekjes, en het daten van nu: swipen en appen. Welke tijd vind jij het beste? En welke voor- en nadelen zie jij zelf in beide tijdperken?
“Ik vind uitspraken als “vroeger was het beter” altijd een beetje gek. Vroeger was het volgens mij echt niet beter. Het was gewoon anders. En je kan daar met heimwee naar terugkijken, maar dan denk ik dat je vooral aan de positieve dingen denkt en minder aan de negatieve zaken. Lange afstandsrelaties hadden bijvoorbeeld geen schijn van kans. Het was superduur, je kon amper met elkaar communiceren, moest wekenlang op brieven wachten. Ja, dan verdwijnt die liefde ook. Terwijl je nu wel met elkaar kan communiceren, makkelijk en gratis. Dus in dat opzicht is het nu al veel beter. Ik denk dat de uitdagingen die we nu hebben vooral anders zijn dan vroeger. Vroeger had je weinig keus (en kon je daar ongelukkig over zijn), nu kan je overal je partner ontmoeten en moet je je niet beperken tot de mensen in je dorp. De wereld ligt aan je voeten.”

In je boek heb je het ook over programma's als Tempation Island en Ex on the beach. In deze programma’s laten ze alles zien en is overspel eerder regel dan uitzondering. Kijk je die zelf ook en zo ja, wat vind je er van? Wat denk jij dat deze programma’s met de kijkers doet?
“Ja, die programma’s kijk ik zeker. Ik vind ze ook razend interessant om te observeren en vind het heel grappig dat we met z’n allen er zo graag naar kijken, ook al gebeurt er eigenlijk niet zo heel veel. Het verslavende zit er volgens mij in dat mensen zich afvragen hoe ze zelf zouden zijn in die situatie. En ontrouw, ja, dat fascineert ons allemaal. Het is volgens mij wel nog echt een taboe. Daar heb ik het in mijn boek ook over, geïnspireerd door Esther Perel. Het nieuwe taboe is niet meer scheiden, maar samenblijven met je partner nadat die je bedrogen heeft. Ik denk dat programma’s als Temptation Island en Ex on the beach dat nog sterker in stand houden.”

Wat vond jij zelf het meest opvallende resultaat tijdens het schrijven van je boek?
“Heel wat zaken eigenlijk. Wat ik tof vond om uit te werken, waren onze misvattingen rondom vruchtbaarheid. Dat we die verantwoordelijkheid zo sterk bij vrouwen leggen, maar dat mannen heus ook een biologische klok hebben. Mijn favoriete deel is het laatste deel van mijn boek, relaties 2.0. Daardoor kon ik mijn eigen frustraties rond mediagebruik en mijn relatie op een ludieke en toch informatieve manier verder exploreren en ben ik er zelf ook weer wat wijzer over geworden! Sterker nog, ik denk dat het onze relatie naar een niveau hoger heeft getild en dat zelfs mijn vriend er dus wat aan heeft gehad.”

Wat is voor jou nu de volgende stap; heb je al een nieuw onderwerp waarin je je wilt verdiepen?
“Ik ben voorlopig nog bezig met mijn onderzoekslijn voort te zetten en mijn boek heeft me daarin ook weer geïnspireerd. Op dit moment heb ik een onderzoek rond ghosting lopen – aangezien dat blijkbaar een fenomeen is dat toch versterkt lijkt door die dating apps. Maar ook zou ik graag meer op lange termijn naar die relaties die zich via datingapps vormen kijken. Wat voor relaties zijn dat? Hoe duurzaam zijn ze?”