Het begon voor Thomas Acda allemaal bij een man in een konijnenbontje bij een zelfgebouwde tipi en kampvuur. In drie kwartier nam de man Thomas mee in een verhaal en aan het einde dacht Thomas slechts een ding: ik wil ook verhalen vertellen. Zo geschiedde: hij schreef en zong meerdere albums vol, vulde theatertours met zijn verhalen, speelde verschillende rollen en – de reden dat hij en ik met elkaar bellen – heeft net zijn tweede roman geschreven: Scenario.
Thomas zit met zijn handen in zijn haren, vol haarlak want hij nam net nog een scène op. Ik zie dit natuurlijk niet, want Thomas en ik spreken elkaar telefonisch. Maar als deze zanger, acteur en auteur iets is, dan is het een verhalenverteller. Zijn tweede en tevens nieuwste roman is uit, genaamd Scenario. En halverwege ons gesprek mag hij dan ook vijf dozen ontvangen met honderd keer Scenario om te signeren. Maar dit is ook de eerste keer dat hij de boeken ziet. “Dik, man! Je leest er toch zo doorheen, maar als je hem vast hebt is ‘ie wel dik”, roept ie uit. Hij is er – niet zichtbaar, maar hoorbaar – stil van. Klinkt paradoxaal. “Wat ziet het er stoer uit! Het is wel paar jaar werk. Ik was heel blij dat mijn moeder nog leefde toen mijn eerste boek uitkwam. Zo van: ‘kijk mam, ben toch wel goed terecht gekomen’. Ook voor mijn vader trouwens”. Alsof Acda nog moet laten zien dat hij goed terecht is gekomen met zijn pagina’s vullend cv. Ontroerd is hij niet, zegt hij, maar vindt het wel bijzonder.
Thomas, de verhalenverteller
Dan haalt hij aan wat Freek de Jonge ooit zei: “Iedereen kan een boek schrijven. Maar twee boeken – of net als met cd’s, is wat anders. Want voor je eerste boek of cd kun je alles schrijven wat je hebt meegemaakt. Maar voor die tweede cd moet je opeens dingen gaan vertellen die je de eerste keer niet waardig vond, of je moet in een jaar tijd heel veel nieuwe dingen meemaken, maar dat is ook lastig. Maar als je gaat verzinnen, dan word je een kunstenaar. Dan word jij degene die zijn visie geeft op de wereld. Het is het verbeelden van de werkelijkheid. En daar heb ik zoveel plezier in.” Want van verhalen vertellen wordt Thomas blij. Na het luisteren naar de man in het konijnenbontje zag Thomas dus zijn droomtoekomst. Die van het vertellen, niet het konijnenbontje overigens. Maar volgens zijn vader was hij allang die verhalenverteller die hij wilde worden.
Plezier van het verzinnen
“Ik heb mij kostelijk vermaakt tijdens het schrijven. Het boek is letterlijk wat het is: het verzinnen van verhalen”, zegt Thomas. En als je het boek hebt gelezen, wordt deze uitspraak pas echt duidelijk. “Ik ben het boek nu zelf aan het lezen, omdat ik het moet inspreken. Het zit toch wel goed in elkaar.” Maar dat inspreken vindt hij nog wel lastig, zo laat hij ook op Instagram weten. “Het is niet zo lastig dat het niet lukt”, legt ‘ie uit. “Het is natuurlijk ook een beetje spel. Maar mijn spraak is eigenlijk altijd voor op de bühne. Dan ben ik met de mensen in de zaal bezig en zijn zij met mij bezig. Dat bepaalt het ritme, de klank, de kracht. Dat verandert als iemand verzit, als iemand verdrietig naar haar man kijkt. Want er komt nog dat ene verhaal dat je straks vertelt. Dan ben je niet met je stem bezig. Maar nu ben ik mijzelf, met mijn eigen stem mijn eigen boek aan het voorlezen, terwijl ik mijzelf hoor. Het is net een beetje alsof jij je best hebt gedaan op een Sinterklaasgedicht en dat je tante hem verpest tijdens het voorlezen, omdat ze niet op het juiste ritme leest. En ik wil het niet verpesten.”
Scenario van scenario
Maar genoeg over het inspreken van het boek en terug naar het boek zelf. Waar gaat het nou over? Oscar, de hoofdpersoon, is liedjesschrijver en heeft Nederland verlaten voor New York. Hij volgt in the big city een cursus scenarioschrijven bij docent Seth Micheal Donsky, ofwel: SM. Als Oscar de acteur en cursusgenoot Sam ontmoet gaan ze al snel samen een appartement delen. En dan komen ze er per toeval achter dat hun buurman Disco afgeperst wordt. Waar veel mensen daar ver van weg willen blijven, bedenken de jongens dat dit juist een fantastisch verhaal is voor een script. Maar hoe meer ze zich ermee gaan bemoeien en naar eigen hand willen zetten, hoe meer het – uiteraard – mis gaat. Scenariodocent SM leert de studenten om te schrijven wat dichtbij hen ligt. En dat is ook precies wat schrijver Thomas doet. Maar wie denkt dat de overeenkomsten enkel zitten in het voormalige beroep van Oscar heeft het mis. “Ik gebruikte de vorige keren de marathon als smoes om naar New York te mogen. Maar die kan ik nu natuurlijk niet meer gebruiken. Dus laat ik mijn verhalen – die volkomen verzonnen zijn – afspelen in New York. Zo ben ik er toch een beetje. Maar ik heb wel zelf echt in New York gewoond, dat appartement in het boek was mijn appartement! Ik volgde echt daar een cursus screenwriting. Maar de rest van het boek is natuurlijk verzonnen. Ontzettend verzonnen. Dat de jongen een verhaal vertelt dat nog verzonnen moet worden.” Het heeft zo’n vijf jaar geduurd voordat het boek klaar was. “Hoe kon ik die jongens iets laten vertellen wat er al gebeurd was, vanuit een situatie die nog moest gebeuren?”
Je kunt pas beginnen als je weet waar het eindigt
En zo begon Thomas aan zijn verhaal, door te weten waar het stopt. “Ik heb het verhaal opgebouwd zoals ik geleerd heb. In drie bedrijven, vervolgens dat opdelen in a en b. Daar zit een achtervolging en daar worden ze verliefd, bijvoorbeeld. Dan kun je altijd blijven schrijven. John Grisham zei: ‘Je moet de laatste zin weten’. En dat werkt niet voor iedereen, maar dat was voor dit boek van belang.” En zo kon er ook een paar keer een plotwending in het boek komen. Daarbij werd hij nog geholpen door vele post-its. “Overal hingen post-its. Blauw was Sam, Oscar is geel. Iedereen had een eigen kleur. En zo kan een scene dus ook geel en blauw zijn. Maar dat maakt het prettig; je weet wat je wil vertellen. Je bent de baas van de scene.” Maar dat Thomas blij is met het boek is een ding dat zeker is. “Het is het beste boek dat ik in mij heb op dit moment.”
Onderweg naar nummer drie
En net zoals dat Thomas meteen na Onderweg met Roadie begon aan dit boek is hij ook al weer begonnen aan zijn derde boek. Ja, zeker. Een klein primeurtje! “Ik heb weer iets verzonnen wat ik graag wil schrijven. Ik vind het leuk om over dit hek te springen en niet weet wat ik in het weiland vind. Dus heb ik weer een kans om te verzinnen. En waar het uitkomt is iets anders dan waar het begint.”
