Sophie Hannah: "Ik vind het leuk om mensen te bekeren tot het misdaadgenre"

Misdaadauteur Sophie Hannah wordt ook wel de British Queen of Crime genoemd. Ze schrijft poëzie, kinderboeken, korte verhalen en misdaadromans en haar nieuwe boek Beste vrienden, deel tien in de reeks met detectives Simon en Charlie, is net uit. Silvie van der Zee sprak namens bol.com met haar over beste vrienden, feminisme en de overeenkomst tussen misdaadromans en muziek.

Elk onderdeel is net zoals muzieknoten die op het juiste moment worden gespeeld

Je bent gevraagd om te spreken in het Concertgebouw. Waar ga je over praten?
Over mijn nieuwe boek, Beste vrienden. Het programma in het Concertgebouw gaat over patronen en verborgen patronen in de muziek. Ik ga het hebben over de overeenkomsten tussen de patronen in misdaadfictie en muziek. Mijn boek is een misdaadroman over een seriemoordenaar. Ik ga dus praten over patronen in misdaadfictie. Het genre heeft bepaalde verwachtingen, regels en patronen. Bij een seriemoordenaar bijvoorbeeld, zijn er meerdere slachtoffers en de politie kijkt dan naar een patroon om zo uit te zoeken wat de moordenaar gaat doen. Wat ik leuk vind aan een misdaadroman, als schrijver en als lezer, is dat er een bevredigende structuur onder het verhaal zit. Elk onderdeel moet in perfecte harmonie zijn met alle andere onderdelen. Als je je lezers wilt verrassen en choqueren met een twist aan het einde, moet dat ergens vandaan komen. Je moet het plannen. Een hint in hoofdstuk 3, een stukje informatie in hoofdstuk 11. Het zijn net muzieknoten die op het juiste moment worden gespeeld. Er zijn dus veel overeenkomsten.

Eigenlijk bouw je een plot dus op.
Bouwen is een goede metafoor, want ik maak altijd gedetailleerde planningen voor mijn boeken voordat ik ze ga schrijven. Ik voel me net een architect die een gebouw ontwerpt voordat het wordt gebouwd. Pas als je de architectuur van het verhaal ontwerpt, kun je zien of alles op de juiste plek staat. En als dat zo is, kun je makkelijker dingen aanpassen dan wanneer je het hele boek al hebt geschreven. Ik ben een beetje een structuurfreak. Mijn obsessie met structuur is de reden dat ik me zo aangetrokken voel tot misdaadfictie.

In The Guardian zei je dat je neerkijkt op boeken die geen misdaadromans zijn. Waarom vind je misdaad het beste genre?
Dat was niet helemaal serieus, er zijn natuurlijk genoeg goede boeken die geen misdaadromans zijn. Maar in ons dagelijks leven worden we vooral gemotiveerd door het verlangen een puzzel op te lossen of antwoorden te krijgen die niet voorhanden zijn. We denken constant: heb ik de baan gekregen, is het boek dat ik schrijf wel goed genoeg, is hij of zij verliefd op me? We denken altijd na over dingen waar we geen antwoord op hebben. Als we alles wisten en gedachten konden lezen, zou het leven maar saai zijn. We willen dus wanhopig graag dingen weten. En misdaad is het enige genre dat die wanhoop om antwoorden te vinden, het mysterie op te lossen, centraal stelt. Ik denk dat het genre daarom zo populair is, en liefdesverhalen natuurlijk.

Ik ben weleens onder schot gehouden

Waar gaat Beste vrienden over?
Een seriemoordenaar heeft vier mensen vermoord, en volgens de politie is het patroon beste vrienden. Want de eerste twee slachtoffers waren beste vrienden en slachtoffer drie en vier ook. De helft van het boek wordt verteld door de politie en de helft door de hoofdpersoon Kim. Kim gelooft dat zij het volgende slachtoffer is. Maar ze heeft geen beste vriendin, ze heeft zelfs helemaal geen vrienden. Ze vraagt de politie om haar te beschermen en vraagt zich ook af waarom de seriemoordenaar haar heeft gekozen. Dat is het mysterie. Bovendien is de moordenaar boos, want het gaat helemaal niet over beste vrienden, het echte patroon is iets anders. Wat dat is, is de puzzel die moet worden opgelost.

Lezen speelt een belangrijke rol in het boek. Hoe zie je de toekomst van lezen voor je?
Toen e-readers in opkomst waren, zei iedereen dat dat de toekomst was, maar de statistieken laten zien dat dat niet zo is. De verkoop van e-readers neemt af en veel mensen lezen nog papieren boeken. Dat vind ik interessant, want ik was ervan overtuigd dat de e-reader het over zou nemen. Zelf lees ik zowel digitaal, meestal op mijn iPhone, als papieren boeken. Ik heb een Kindle-app op mijn iPad, maar dat leest veel minder prettig. Ik lees liever echte boeken. E-boeken gaan niet meer weg, maar ik denk dat er in de toekomst zowel e-boeken als papieren boeken gelezen blijven worden.

Beste vrienden is deel tien in de serie met Simon en Charlie in de hoofdrollen. Je schrijft ook stand-alones. Wat schrijf je liever?
Allebei. In mijn serie gaat het over Simon Waterhouse, Charlie Zailer en het politieteam om hen heen. Maar de boeken in de serie kunnen ook zelfstandig gelezen worden, want het boek wordt voor de helft verteld vanuit het perspectief van de hoofdpersoon, die in elk boek weer iemand anders is. Maar voor de lezers die het leuk vinden als de personages weer terugkomen, schrijf ik over de vaste personages. Ik vind het leuk om te denken: ik kan niet wachten op de volgende zaak voor inspecteur zus-en-zo. Maar het is ook leuk dat er een personage is waarvoor alles op het spel staat en alles aan het einde van het boek moet worden opgelost. Daarom besloot ik dat te combineren en zo een nieuw genre te creëren. En dat bleek heel goed te werken. Zo krijg je het hele perspectief: van de politie en van degene van wie het leven op het spel staat. Ik vind het belangrijk dat mijn boeken in de serie ook in de verkeerde volgorde kunnen worden gelezen. Als je voor Beste vrienden geen eerdere delen hebt gelezen, mis je niets. Je ontmoet de personages gewoon op dit punt in het verhaal. En als je het leuk vindt, kun je altijd de eerdere delen nog lezen om te zien hoe ze daar terecht zijn gekomen.

Heb je zelf weleens met geweld te maken gehad?
Fysiek niet echt. Ik woonde vroeger in een gevaarlijk deel van Manchester en ben weleens onder schot gehouden. Iemand heeft ook weleens geprobeerd om mijn tas te stelen, maar verder niet. Ik heb wel veel psychologisch geweld meegemaakt. Narcisme, psychologisch misbruik, etc. Daarom gaan mijn boeken meer over psychologische horror dan fysieke horror. In het boek worden de slachtoffers snel vermoord, ze worden neergeschoten. De details van hun dood interesseren me niet. Het gaat mij om het motief van de dader.

Mijn boeken gaan niet over dood, moord of politie, maar over het oplossen van mysteries

Je reist veel om je boeken te promoten. Vind je dat leuk?
Ja, geweldig. Ik hou ervan om in mooie hotels te overnachten. Het is soms wel lastig om van huis weg te zijn. Toen mijn kinderen klein waren nog niet. Mijn man was er toen om ze op te vangen en we hadden nanny's en een oppas. Ze hoefden alleen een flesje melk, een maaltijd, een rondje lopen in het park. Nu ze 12 en 14 zijn, komen ze thuis met vragen als: mijn klasgenoot was gemeen, schopte hij expres een voetbal tegen mij aan? En ze hebben stress over hun examens. Dus ik voel me wel een beetje schuldig dat ik zoveel weg ben. Maar soms ben ik thuis en ben ik meer een conciërge voor ze. Dan appen ze dat ik een pakje moet ophalen, of ze ergens naartoe moet rijden. Dus zo erg is het niet dat ik er niet ben. Ik houd van reizen. Het echte probleem is dat ik niet aan schrijven toekom.

Wat is de beste reactie die je hebt gekregen?
Ik vind het altijd leuk als mensen zeggen dat ze niet van misdaadromans houden, maar na het lezen van mijn boeken zeggen dat ze het toch leuk vinden. Geweldig dat ik iemand heb kunnen bekeren. Veel mensen houden niet van misdaadromans omdat ze niet willen lezen over de dood, moord of politie, maar daar gaan mijn boeken niet over. Het gaat over het oplossen van het mysterie en ik vind het leuk als mensen daar naar gaan verlangen.

Waar heb je je inspiratie voor Beste vrienden vandaan gehaald?
Dat zijn eigenlijk twee dingen. Een daarvan was het patroon van de moordenaar. Het gaat niet over beste vrienden, maar wel over tweetallen. Ik vroeg me af wat een reden zou zijn om paren te vermoorden en dat vond ik een mooi motief. Daarnaast wilde ik een boek schrijven met een stand-up comedian als hoofdpersoon. Ik vond het een leuk idee om over iemand te schrijven die zo vaak weg is, dat ze nog wel details van gesprekken en situaties onthoudt, maar niet meer waar het was. De politie gelooft het niet, maar dat overkomt mij ook doordat ik zoveel reis. Ik weet vaak nog veel details, maar niet meer waar het was.

In je boek beschuldigt het personage Sondra Halliday de politie en de moordenaar ervan vrouwen te haten. Denk je dat dit een echt probleem is in de maatschappij?
Er zijn natuurlijk een paar mannen die een hekel hebben aan vrouwen. Maar ik heb gemerkt dat voor veel mensen, vooral op social media, feminisme veel verder gaat dan gelijkheid tussen man en vrouw, waar feminisme naar mijn mening over gaat. Ze vinden dat mannen vrouwen haten, ook al is dat niet zo. Sondra lijkt een heel extreem personage, maar ze is gebaseerd op acht of negen mensen die ik lange tijd op social media heb gevolgd en echt schrijven over dit soort dingen. Ze zegt: drie van de vier slachtoffers zijn vrouwen, dus moet de moordenaar wel een vrouwenhater zijn. Sondra staat voor de mensen die vastbesloten te zijn om bewijs van vrouwenhaat te vinden, ook al is dat er niet. De moordenaar is misschien wel gek, maar niet op die manier. Helaas zijn er journalisten die schrijven dat we in een maatschappij leven waarin vrouwen worden gehaat. Als ik dat lees, denk ik: dat is helemaal niet waar. Er zijn maar weinig mannen die vrouwen haten. Ik als vrouw zou het echt wel hebben gemerkt als dat zo was. Het is heel schadelijk om vrouwen te vertellen dat mannen ze haten, en het is gewoon niet zo. Ik vind het belangrijk om dat te vertellen.

Vind je jezelf een feminist?
Dat hangt af van je definitie van feminist. In de oorspronkelijke zin van het woord wel, dat vrouwen dezelfde rechten, vrijheid en kansen moeten hebben als mannen. Maar helaas is dat niet meer wat feminisme betekent voor een hoop mensen. Ik wil niet dat mensen denken dat ik een soort Sondra Halliday ben. Ik omschrijf mezelf als iemand die gelooft in gelijkheid op alle fronten. Feminisme betekent tegenwoordig veel anti-mannenpropaganda. Ja, op veel vlakken hebben mannen een streepje voor, maar op andere vlakken hebben vrouwen een streepje voor. In de westerse samenleving is het net zo moeilijk om man te zijn als het is om vrouw te zijn. Ik respecteer het als vrouwen zeggen: “Als westerse vrouw uit de middenklasse ben ik vrij en word ik net zo behandeld als een man.” Maar dat zeggen ze niet. Ze zeggen: “Ik ben een westerse vrouw uit de middenklasse en ik voel me onderdrukt, want er hangt in de metro in Londen een advertentie met een model in bikini en ik voel me onderdrukt door het idee van wat vrouwelijke schoonheid zou moeten zijn.” Dat is onzin. Hou op, accepteer dat je niet het lichaam hebt van een model en ga verder met je leven. Ik heb weinig geduld voor dat onderdeel van feminisme.

Foto Sophie Hannah © Philippa Gedge