Isa Hoes en Medina Schuurman: Te lijf – de kunst van het mooi ouder worden

Actrices Medina Schuurman en Isa Hoes zijn al jarenlang te zien op televisie, maar nu hebben ze een boek geschreven. Samen zijn ze op zoek gegaan naar een manier om op een prettige manier ouder te worden. Het resultaat is te lezen in hun boek ‘Te lijf – de kunst van het mooi ouder worden’. Met Janneke Siebelink, hoofdredacteur Boeken van lees.bol.com, spreken ze uitgebreid over lichamelijke ongemakken, botox en wat je partner moet doen als je in de overgang zit.

Te lijf

Is het niet een boek dat alle vrouwen hun man zouden moeten geven?
Medina en Isa: Ja! Wat een goede vraag. Mannen moeten dit lezen om hun vrouw beter te begrijpen.
I: We hebben zelfs al jonge meisjes gehad die wij natuurlijk spraken tijdens het boek en die zeiden: oh, dat vind ik wel interessant, zodat ik begrijp waar mijn moeder doorheen gaat. Het is gewoon een familieboek. [Tegen Medina] En jij hebt de stukjes over relaties voorgelezen aan je vader.
M: Mijn vader heeft er heel veel van geleerd.

Voor mannen is het misschien ook een enigma dat zo door het huis dwaalt?
I: Ja, zeker met pubers in huis. Al die hormonen die door het huis vliegen, dat kan verschrikkelijk zijn. Dat kan die man niet aan. Het is toch jammer als hij dan weggaat, als hij leuk is.

De overgang

Jullie schrijven in het voorwoord letterlijk: “Omdat we de ballen verstand hebben van de hele overgang, zijn we op zoek gegaan naar informatie.” Waar zijn jullie begonnen?
M: Bij de arts Monique Brood, die ons alles haarfijn ging uitleggen en die al dertig jaar bezig was om überhaupt de overgang bekender te maken. Ze zei: “ik ben zo blij dat jullie dit aanpakken om meer bekendheid en een positiever beeld te geven.” In 1992 is het eerste boek hierover verschenen, dat is nog maar kortgeleden. Eigenlijk heel raar, want het is namelijk een enorme transitie die je doormaakt en daar was niet zoveel over bekend tot voor kort.
I: Ons laatste interview van de 23 experts was met Jos Teunis, een overgangsconsulente. Daar hadden wij ook nog nooit van gehoord, dat er overgangsconsulentes zijn. Toen viel alles ineens op z’n plek daarbinnen. We zaten een beetje met tranen in onze ogen en toen we buitenstonden, zeiden we: Jeetje, als we dat toch hadden geweten. En dat is echt waarom dit boek er is.

Wat doet zo’n overgangsconsulente?
M: Die kijkt eigenlijk in welke fase je zit. Je hebt twee fases: de premenopauze, dat is het begin, dat je langer ongesteld blijft en dat het op een gegeven moment langer uitblijft, en dan de menopauze, het moment waarop je niet meer ongesteld wordt, en dan heb je de postmenopauze, de tijd erna, waar Isa dus inzit. Dan ben je niet meer ongesteld, niet meer vruchtbaar en afgeschreven volgens de maatschappij. En daar zijn we ook heel erg mee bezig gegaan. Want dat is wel het beeld. Vrouwen in de overgang? Oké, bye bye.

Heeft het zin om naar de huisarts te gaan als je klachten hebt?
I: Ja, tuurlijk moet je dan naar de huisarts gaan. De overgangsconsulente stuurt je naar de huisarts voor een recept. Iedereen moet het leren. Dus de huisartsen moeten ook gaan meemaken dat vrouwen blijven strijden, “kan ik niet toch in de overgang zijn?” Ik had een hele goede huisarts die een paar jaar geleden tegen me zei: “daar ben je veel te jong voor,” maar ik had alle verschijnselen.

Taboesfeer

Waar begon het mee bij jou?
I: Ik was heel erg aan het zweten ’s nachts. Dan denk je: misschien is dat logisch als je weet dat het opvliegers zijn. Maar ik dacht de hele tijd: ik heb griep en ik ben best een opgewonden standje, dus ik dacht: dat is goed, dat zweet ik er ’s nachts uit. Dus ik maakte me er niet zo druk over. Er ligt toch niemand naast me in bed, dat scheelt. Maar dit is maar één verhaaltje, en iedere vrouw heeft een verhaal waarom ze denkt dat ze in de overgang is. Een huisarts moet gewoon zeggen: dat gaan we uitzoeken, en niet: “hoe oud ben je? 47? Dan ben je nog veel te jong.”
M: Dat is onzin. We raken ook allemaal wat eerder in de overgang.

Waarom hangt er zo’n taboesfeer omheen?
M: We zijn helemaal naar het feminisme gegaan. In de periode dat er heel veel bevrijding is geweest voor ons vrouwen, zijn er twee hele grote, levensbepalende dingen, moeder worden, zijn en blijven en de overgang, onder het tapijt gemoffeld. Het is nu aan ons om dat meer onder de aandacht te brengen en we moeten voor onszelf opkomen daarin.

Wat weten jullie eigenlijk over jullie eigen moeders?
I: Ik niets, mijn moeder is overleden. Ik heb natuurlijk mijn zusje gebeld en ze zei: volgens mij waren ze beiden hetzelfde, dat ze er niet zoveel last van hadden, maar ik heb dat anders ervaren. Dus het kan zijn dat je hetzelfde traject als je moeder bewandelt, maar dat hoeft niet. En we hebben veel vrouwen gesproken die daar in die tijd niet over spraken.

Maar kun je er als kind iets van herinneren?
I: Ik heb mijn moeder vroeger vaak heel kattig gevonden. Mijn moeder was veertig toen ik werd geboren, dus toen ik tien, elf was, zat ze misschien al zwaar in de overgang. Dat heb ik me nooit gerealiseerd. Pas toen het boek af was, dacht ik: ooh, misschien was dat het wel.
M: Wat Jos Teunis ook zei over de Valeriuskliniek in Amsterdam. Dat is een kliniek waar mannen en vrouwen naartoe gaan als ze overspannen of verslaafd zijn. Ze was daar helemaal vol van, ze zei: “weet je waarom die vrouwen daar zaten? Omdat ze in de overgang zaten, en dat werd niet gediagnosticeerd.”
I: Dat is toch een verhaal? Die werden gediagnosticeerd als hysterisch.
M: En we kwamen er ook achter dat het voor een aantal vrouwen een makkelijk proces is, maar voor een groot deel van de vrouwen is het echt een heel zware periode die tien jaar kan duren. Ik vind dat er daar meer openheid over moet zijn en dat je daardoor meer respect hebt voor iemand. Tegen je man kun je zeggen: ik word ongesteld, neem jij de kinderen? Of: laat me maar even. Dat mag je ook doen als je in de overgang zit. Of zeg het tegen een vriendin, zoals wij. We hebben allebei geen man nu. Dus dan doen wij het.

Heersende schoonheidsbeeld

Hoe belangrijk is vriendschap in deze fase?
I: Heel belangrijk, maar ik denk in elke fase. En het mooie, wat we ook een beetje in het boek ontdekken… Oké, die overgang is er, is het dan ook niet het moment om überhaupt de ballast weg te gooien waar je helemaal geen zin meer in hebt? Je hebt al zoveel gedaan voor je kinderen, voor je man of voor wie dan ook. Nu mag je eindelijk ook eens aan jezelf gaan denken.

Welke keuzes hebben jullie gemaakt?
M: Best wel veel, het is een heel proces. Je kunt bijvoorbeeld kijken: is een vriendschap nog wel wat je ervan wil? Je kunt jaren met iemand bevriend zijn, maar ook uit elkaar gaan of uit elkaar gegroeid zijn, en wil je dat doorzetten?
I: Ik maak het heel algemeen, maar ik denk dat het zo is voor heel veel vrouwen, dat je jezelf al heel snel egoïstisch vindt als je kiest voor jezelf. Zelfs als ik het uitspreek, denk ik: ooh, moet ik weer aan mezelf denken, maar het is belangrijk.

Wat is eigenlijk het puur fysieke of biologische punt van de overgang?
M: Dat je dus niet meer vruchtbaar bent. Vroeger werden vrouwen niet zo oud, dus die hele overgang was nog geen issue, want je was al dood. Dus eigenlijk is er iets heel onnatuurlijks aan de hand, want we worden ouder en we zijn dus een hele lange fase niet vruchtbaar. Biologisch gezien heb je dan geen waarde meer. En we zien dat vrouwen onbewust denken dat als ze niet meer vruchtbaar zijn, ze ook denken: ik ben afgeschreven, of ik voldoe niet meer aan het heersende schoonheidsbeeld.

Hoe zorgen jullie goed voor jezelf? Jullie stralen altijd en jullie moeten altijd representatief zijn, dus hoe doen jullie dat dan?
I: Wat voor mij nieuw is in deze periode, is dat ik veel meer aan yoga ben gaan doen. Yoga helpt mij enorm. Dat gaf mij zoveel rust en gek genoeg meer kracht, dat ik soms zo moe was, maar dat ik toch nog even yoga ging doen voordat ik naar bed ging. Daarna voelde ik me dan heel erg bij mezelf, want daar gaat het volgens mij de hele tijd over. We zijn in ons vak heel erg naar buiten en dat gaf mij weer veel energie en kracht.