Kom zelf te weten waarom De laatste zomer in de stad van Gianfranco Calligarich dé herontdekking van het jaar is.

Het gebeurt niet zo heel vaak dat een roman een tweede leven gaat leiden, maar dat is exact wat er gebeurde met De laatste zomer in de stad van Gianfranco Calligarich. Het boek dat oorspronkelijk verscheen in 1973 onderging het lot van zovele romans door in de achtergrond verzeild te raken. Recentelijk herontdekte men echter deze parel van de Europese literatuur en daar kunnen wij nu van meegenieten.

Italiaans existentialisme

Verwacht geen episch verhaal met een wereldverbeteraar als held in wiens voetsporen je allerlei avonturen beleeft. Leo Gazzara leidt een onbeduidend leven in wat voor hem een onbeduidende stad is. Het Rome dat auteur Calligarich in deze roman oproept heeft zijn antiheld weinig te bieden. Gazzara weigert de strijd aan te gaan in de kapitaalgerichte maatschappij en weet maar net de eindjes aan elkaar te knopen. Zijn hedonistische onverschilligheid trekt echter de prachtige Arianna aan en het is maar de vraag of dat wel in zijn voordeel zal uitdraaien. Dat doen de meeste zaken in zijn leven namelijk sowieso al niet. Deze existentialistische roman zet aan tot nadenken over zingeving, machtsverhoudingen in liefde en westerse prestatiegerichtheid.

Kort en krachtig

De laatste zomer in de stad is voor het hoofdpersonage ‘een geschiedenis die hem regelrecht naar het einde brengt’. Het klopt dat de roman zonder veel franjes naar zijn jammerlijke apotheose toewerkt en dat gebeurt met een soberheid die goed aansluit bij het leven van Leo Gazarra. Zo kan je stellen dat Calligarich de identiteit van zijn hoofdpersoon in zijn schrijfstijl wilde laten weerspiegelen en dat is hem meesterlijk goed gelukt. De onbeduidendheid van het bestaan bereikt ons in de vorm van een bondige roman die in al zijn beknoptheid toch de grote vragen van het leven weet op te roepen.

Ode aan de wedergeboorte

Boeken verschijnen vandaag om de haverklap. Net zoals alle andere commerciële sectoren, hebben uitgeverijen een versnelling hoger geschakeld omdat snelheid de economische maatstaf geworden is. Voor de kunstwerken die boeken zijn betekent dat in de praktijk vaak een inkorting van de levensduur. Net als ze aan populariteit beginnen te winnen, hebben ze alle nieuwswaarde alweer verloren. Geef ze hooguit een drietal jaar en ze zijn alle relevantie kwijt. Net daarom kan een herontdekking zo verfrissend zijn. Een roman die een nieuw leven ingeblazen krijgt is des te interessant omdat je jezelf de vraag stelt waarom dat bij de ene wel en de andere dan weer niet gebeurt. Uitgeverij Wereldbibliotheek en Els van der Pluijm, die de uitstekende vertaling verzorgde, hebben er volgens mij erg goed aan gedaan om mee te gaan in de hype rond deze wedergeboorte.