Leesclub header mei 2019
Leesclub

Leesclub tip: Blindganger van Michael Ondaatje

Zit jij in een leesclub en zoek je inspiratie voor boeken om met elkaar over te praten? Jacandra tipt boeken zij geschikt vindt voor een leesclub. Dit keer heeft zij het boek Blindganger van Michael Ondaatje gekozen.

Het verhaal

Blindganger vertelt het verhaal van de veertienjarige Nathaniel in het naoorlogse Engeland. Samen met zijn zus Rachel wordt hij door zijn ouders toevertrouwd aan de zorg van twee merkwaardige mannen met de bijnamen De Mot en De Schicht, omdat hun vader en moeder vanwege het werk van de vader naar Singapore vertrekken. Wanneer de hutkoffer van hun moeder wordt gevonden, wordt duidelijk dat ze over hun bestemming gelogen heeft. Waar ze is en wat ze doet, is een raadsel, net zoals de mannen die voor de kinderen zorgen ook een raadsel voor hen zijn. Kennen De Mot en hun moeder elkaar van de oorlogstijd? Wie is de minnares van De Schicht? Voor de puberende Nathaniel is alles even geheimzinnig, spannend en intrigerend. Hij geniet ervan om betrokken te worden bij de schimmige, clandestiene wereld van de windhondenhandel en illegale koersen waarin De Schicht zich beweegt.

In het tweede deel van de roman is het 1959. Nathaniel is inmiddels 28 en woont in het dorp in Suffolk waar zijn moeder opgroeide. Hij heeft als informatieanalist toegang tot de geheime archieven van de inlichtingendienst. Dit biedt hem de gelegenheid om op zoek te gaan naar de werkelijke achtergronden van de verhalen van zijn jeugd en op die manier het onbekende dubbelleven van zijn moeder bloot te leggen.

“Is dit de manier waarop we de waarheid ontdekken, door ons te ontwikkelen? Door dit soort ongeverifieerde fragmenten bij elkaar te scharrelen?”

Het leesclubgesprek

Blindganger draait om het verlangen van de mens om een betekenisvol en coherent verhaal van zijn leven te maken en zich zodoende een identiteit te verwerven. Maar omdat motieven en gebeurtenissen uit het verleden verloren zijn gegaan, is dat verhaal altijd een subjectieve constructie gebaseerd op flarden herinneringen, incomplete sporen en verhalen en beschrijvingen van anderen.In de roman nemen personages voortdurend verschillende gedaantes aan en vallen nooit helemaal samen met wie ze op het eerste gezicht lijken te zijn. De Mot en De Schicht lijken in eerste instantie criminelen, maar dat blijkt naderhand anders te liggen. Nathaniels moeder lijkt een gewone huisvrouw, maar ook dat beeld moet worden bijgesteld. Ook hebben bijna alle personages een bijnaam. Het maakt Nathaniels zoektocht naar en constructie van het verleden er niet gemakkelijker op. Samen met Nathaniel ontdekt de lezer stukje bij beetje iets meer van dat coherente verhaal dat hij probeert te vormen van zijn verleden.

“Ik heb veel van dat soort fragmentarische en zondige momenten opgeslagen, net zo betekenisloos als die ongebruikte spullen in de koffer van mijn moeder. En die gebeurtenissen zijn in chronologisch opzicht door elkaar gehusseld, vanuit een soort zelfbehoud.”

Een belangrijk element in Blindganger zijn de fragmenten uit muziek, romans en films die de revue passeren en weerspiegelen hoe de personages zich voelen of wat ze ervaren. Van symbolische waarde blijken de landkaarten die een rol in het boek spelen. Nathaniel houdt van landkaarten. Ze staan symbool voor datgene wat zichtbaar en kenbaar is. Tegenover de zichtbaarheid van de landkaarten staat het labyrint van ondergrondse tunnels, kanalen en riviertakken van de Theems waar Nathaniel met De Schicht doorheen vaart. Het is de verborgen, onzichtbare werkelijkheid waarin Nathaniel op de tast zijn weg zoekt, zonder te weten waar hij vandaan komt of waar hij heen gaat. De tochtjes staan symbool voor de onzichtbare gebeurtenissen die in het verleden verloren zijn gegaan.

“Het leven van de stad speelt zich voor de helft in het donker af”

De spanning in het verhaal wordt veroorzaakt doordat de lezer steeds maar een klein fragment te zien krijgt van het complete verhaal, waardoor hij zich samen met Nathaniel gaat afvragen wat er gebeurd kan zijn en waar er gevaar loert. De zoektocht van Nathaniel valt samen met de zoektocht van de lezer en Blindganger nodigt uit om die zoektocht gezamenlijk in een leesclub voort te zetten, omdat er veel overblijft om samen verder aan te puzzelen en uit te zoeken of terug te zoeken. Zinnen die bij eerste lezing nog niet direct een betekenis hadden, krijgen na de afronding van het verhaal een nieuwe dimensie. Dat alles maakt Blindganger een echte aanrader voor leesclubs.

Gespreksvragen

  1. De openingszin luidt: “In 1945 gingen onze ouders weg en werden wij toevertrouwd aan de zorgen van twee mannen die mogelijk crimineel waren.” Welke verwachtingen schept deze zin?
  2. Welke rol speelt seksualiteit in de roman? Hoe rijmt dit met de thematiek van het boek?
  3. Nathaniel geeft aan dat veel fragmenten die hij zich herinnert in chronologisch opzicht door elkaar zijn gehusseld uit zelfbehoud (p. 53). Welk zelfbehoud bedoelt hij hiermee?

Blindganger van Michael Ondaatje is geselecteerd voor het nieuwe seizoen van de Boekentaal Mondiaal leesclubs en deze informatie is afkomstig uit de Boekentaal Mondiaal uitgave 22B, die in juli 2019 verschijnt. De analyse van Margreet Hogeterp uit die uitgave bevat nog veel meer informatie over de roman, waaronder nog meer gespreksvragen. Interesse in de uitgave van Boekentaal Mondiaal? Mail dan naar info@boekentaalmondiaal.nl.