John Boyne werd in 1971 geboren in Dublin, waarna hij eerst Engelse literatuur en vervolgens creatief schrijven studeerde. In 2000 publiceerde hij zijn eerste boek, Dief van de tijd, en bracht hierna nog elf boeken uit voor volwassenen en zes voor jongere lezers, waaronder De jongen in de gestreepte pyjama.
In zijn nieuwste boek, Een ladder naar de hemel, beschrijft hij de sluwe manier waarop schrijver Maurice Swift besluit carrière te maken in de literaire wereld over de rug van anderen heen. De wereld kan immers aan je voeten liggen, als je maar bereid bent tot het uiterste te gaan. Lees hier over zijn inspiratie achter het boek, thema’s die aan bod komen en de grootste uitdaging die hij tijdens het schrijven tegenkwam.
Je hebt in het verleden al veel geschreven over duistere personages, maar nog nooit iemand zoals Maurice Swift. Kan je ons wat vertellen over waar je de inspiratie voor dit personage vandaan hebt gehaald?
"Ik wilde schrijven over ambitie en hoe dat zowel een positief als een negatief iets kan zijn. Mijn enige echte ervaring met dat onderwerp was vanuit de literaire wereld en ik heb, na twintig jaar boeken uitgeven, goed kunnen observeren hoe mensen zich gedragen wanneer ze hun doelen willen bereiken. Het boek kwam voort uit een persoonlijke ervaring die me erg diep heeft geraakt. Een jonge, ambitieuze schrijver klampte zich aan mij vast gedurende een paar jaar en buitte mijn genegenheid voor hem uit terwijl hij een groot netwerk aan contacten opbouwde. Veel van mijn vrienden zagen wat hij deed en spraken me erop aan, maar ik was er blind voor totdat het op een dag plotseling logisch werd voor me. Ik sprak hem aan op zijn gedrag en hij deed niet eens de moeite om het te ontkennen. Dit hele voorval heeft me erg veel pijn gedaan en het zat me dwars dat ik zo makkelijk door een ander was gebruikt. Maar elke slechte ervaring is nuttig voor een schrijver. Het werd de basis voor Maurice Swift, de amorele jonge man die aan het hart van Een ladder naar de hemel staat."
Is het typisch voor je boeken dat je inspiratie haalt uit persoonlijke ervaringen?
"Ik denk niet dat ik een typisch boek heb, maar wel dat er twee soorten thema’s zijn die in al mijn boeken aan bod komen. Beide zijn ook weergegeven in Een ladder naar de hemel. De eerste is de tegenstelling tussen de machthebbende en de machteloze. In boeken zoals De scheepsjongen, Het winterpaleis en De jongen op de berg creëerde ik situaties waarin een jong personage in een situatie wordt geplaatst waarin hij dicht bij een persoon met macht stond en er op een bepaalde manier door werd beïnvloed. Het tweede thema is verraad. In bijna al mijn boeken komt een moment voor waar een personage wordt verraden door iemand die ze vertrouwden. Beide thema’s komen ook naar voren in Een ladder naar de hemel. Maurice bevindt zich in situaties waarin hij een connectie heeft met oudere, machtigere auteurs, en uiteindelijk verraadt hij ze. Echter, ik denk niet dat dit dingen zijn die ik intentioneel in boeken stop, eerder thema’s die ik achteraf in mijn verhalen kan identificeren die keer op keer terugkomen."
Sommige van je personages in Een ladder naar de hemel zijn echte mensen en schrijvers, met wiens werk je lezers mogelijk bekend zijn. Hoe was het om die scenes te schrijven?
"Dat was eigenlijk erg leuk. Dit is opnieuw iets waar ik ervaring mee heb. Gedurende al mijn boeken zijn er veel bekende personages aan bod gekomen, zoals Charlie Chaplin, Buffalo Bill, Dr. Crippen, Edward VIII, Rasputin en nog veel meer. Ik vind het leuk om deze mensen te recreëren in fictie en me af te vragen hoe ze zich onder bepaalde omstandigheden zouden hebben gedragen. Ik ben altijd een fan geweest van Gore Vidal, zowel van zijn werk als van zijn publieke persoonlijkheid. Ik heb erg hard gewerkt aan het gedeelte waar hij in voorkomt om ervoor te zorgen dat ik de juiste mix van humor, wijsheid en verveling kon verwoorden waarvan ik vond dat Vidal die had. Ik dacht ook dat het belangrijk was dat Vidal de enige persoon in het boek was die door Maurice heen kon kijken."
Wat was de grootste uitdaging voor je tijdens het schrijven van dit boek?
"De afwisselende perspectieven. Het boek begint met een narratief vanuit de eerste persoon, gaat dan over naar derde persoon, dan naar tweede en weer terug naar derde, om te eindigen zoals het begon: vanuit de eerste persoon. Het was lastig om het verhaal vloeiend leesbaar te houden. Ik moest ervoor zorgen dat alle stemmen anders klonken, maar niet tegenstrijdig. Ik denk dat het belangrijk is dat ik mezelf met elk boek blijf uitdagen en moet proberen om iets te doen dat ik nog niet eerder heb gedaan. In Het winterpaleis experimenteer ik bijvoorbeeld met tijd, terwijl ik in Het victoriaanse huis voor het eerst een vrouwelijke verteller gebruik."
Tot slot, voor iedereen die zich geroepen voelt om Maurice zijn voorbeeld te volgen, wat voor advies heb je voor schrijvers die moeite hebben ideeën te bedenken?
"Ideeën zijn overal om ons heen. Als een persoon constant leest en schrijft, geloof ik dat ons brein meer open is tot het opnemen van nieuwe ideeën. We hoeven niet per se Maurice zijn voorbeeld te volgen en de verhalen van anderen te stelen, of anderen te gebruiken om zelf vooruit te komen. We kunnen gewoon inspiratie opdoen in het dagelijks leven. Je kan het vinden in kranten, in de verhalen die vrienden aan ons vertellen, in gesprekken die je toevallig opvangt in het openbaar vervoer. De kunst is het vinden van het juist idee en weten hoe je dit op een originele en interessante manier verder uit kan werken."
© Foto van Chris Clos
