Er moet een onafhankelijke commissie komen die nationaal toeziet op veiligheid. Dat is het cadeau dat Pieter van Vollenhoven aan de samenleving geeft op zijn tachtigste verjaardag in de vorm van Oproep van een waakhond. Daarmee regeert hij niet over zijn graf heen (zijn eigen woorden), maar wil hij de samenleving behoeden voor rampen als bijvoorbeeld die in Volendam en Enschede, of de Schipholbrand.
Economische belangen
De uitleg die Van Vollenhoven geeft in Oproep van een waakhond voor zo’n onafhankelijke commissie is kraakhelder en er is geen speld tussen te krijgen. O ja, toch wel: die van economische belangen, van geld, van gewin. Pieter van Vollenhoven was tot 2011 voorzitter van de Onderzoeksraad voor Veiligheid en vanuit die periode lepelt hij met het grootste gemak rampen op die zonder economisch gewin niet waren gebeurd. De vergunning voor wat een feestje had moeten worden met de monstertruc in Haaksbergen werd zonder risico-inschatting verleend, en bij de cafébrand in Volendam is nooit een controle geweest.
Overlaten aan de markt
Ach. We laten het wel aan de markt over, zegt de politiek dan, zoals de keuring van slachthuizen. ‘Dat kunnen wij zelf goedkoper dan de overheid,’ zegt de branche. Ja, dat zal best. Moet je kijken wat ervan komt, net als bij de eier-vergiftiging. Journalisten hebben de rol van waakhond, maar die hebben ook economische belangen: geen geld voor langslepend, diepgravend en duur, geen interesse voor als het geen lezers, luisteraars en kijkers oplevert.
Nu ook nog gewoon
We lusten er nog wel een paar meer. Want as we speak ontvouwen zich nieuwe voorbeelden. Glyfosaat is in de VS en Frankrijk al tot kankerverwekkend gif verklaard, in Nederland mogen de boeren het nog gebruiken om gras dood te spuiten. Roken op schoolpleinen wordt pas over een jaar of twee verboden en het G5-netwerk wordt om economische redenen uitgerold, met een broertje dood aan stralingsgevaar.
Scheiding der machten
Van Vollenhoven bepleit een scheiding der machten. De onafhankelijke waakhond voor veiligheid moet mensen kunnen horen zonder dat die gegevens in een rechtszaak gebruikt kunnen worden. Zodat je als ‘dader’ de waarheid kunt spreken zonder risico op straf. Wees er namelijk maar van overtuigd dat iemand zijn schuld niet zal betuigen zonder die scheiding der machten. Met zijn plan wil Van Vollenhoven er geen waakhond bij, hij wil allerlei waakhonden die nu nog tandeloos zijn wegens personeelsgebrek of eigenbelang, opdoeken en samenvoegen tot één waakhond die stevig door kan bijten. Eentje die onverwacht komt controleren en niet netjes drie weken van te voren een agenda-afspraak van precies drie kwartier maakt. Eigenlijk een heel logisch voorstel, maar ja, die economische belangen hè!
