Recensente Sigried over Oneindig eiland: alles blijft erg statisch en vormelijk

Mijn naam is Sigried. Sinds ik het alfabet ken, lees ik alles wat letters bevat. Ik heb altijd een boek bij me. Mijn voorkeur gaat naar Engelstalige, Zweedse en Nederlandstalige literatuur, maar laat me ook graag verrassen door het onbekende.

Geen onbekende

Oneindig eiland is nog maar het debuut van de 40-jarige Gamal Fouad als romanschrijver, maar toch is hij geen onbekende in binnen- en buitenland. Ruim tien jaar geleden ruilde hij zijn baan bij een Amsterdams advocatenkantoor in voor een kunstenaarsbestaan. In 2009 won hij de Nieuw Proza Prijs Venlo voor het beste debuut in een Nederlands of Vlaams literair tijdschrift, waarmee hij in de voetsporen trad van onder andere Erwin Mortier, Maartje Wortel en Arnon Grunberg. De afgelopen zeven jaar schreef hij gedichten en verhalen, gaf hij schrijflessen aan Atelier en ontwikkelde hij een online cursus creatief schrijven. Daarnaast is hij actief in het kunstenaarsduo Felix & Mumford.

Oneindig eiland

Een aantal van deze autobiografische elementen is terug te vinden in Oneindig eiland. Het hoofdpersonage Ka heeft het professioneel schrijven opgegeven wanneer hij totaal onverwachts uitgenodigd wordt om een schrijfcursus op de Antillen te geven. Hoewel hij zichzelf niet als schrijver beschouwt - hij heeft immers nog niets gepubliceerd - en absoluut niets over de opdrachtgever weet, besluit hij om op het voorstel in te gaan.

Van filosofische uiteenzettingen naar een woordenstroom vol energie

Moederziel alleen trekt hij naar het eiland waar hij kennismaakt met de excentrieke kunstenaar en eigenaar van de Ateliers. Ka zoekt zijn weg op het eiland, waar sociale interactie op geen enkel moment vanzelfsprekend is. Wat volgt is een uitvoerig overzicht van Ka’s verveelde pogingen om de dagen zinvol te vullen. Door het nagenoeg ontbreken van dialogen en actie is de stijl vooral beschrijvend en ligt het ritme erg laag. Dan verschuift het vertelperspectief naar Ravi, een van Ka’s cursisten. De schrijfstijl wisselt op dit moment op een verbluffende manier. Van lange, filosofische uiteenzettingen gaat het naar een woordenstroom die door korte zinnen vol gedetailleerde observaties kolkt van energie.

Statisch en vormelijk

Het vervolg van het verhaal springt heen en weer in de tijd. Ook worden gebeurtenissen vanuit verschillende perspectieven herhaald. Dit zou een zekere spanning moeten opleveren, maar Fouad slaagt daar maar gedeeltelijk in. Hoewel het boek technisch goed geschreven is, miste ik inleving, de drang van de auteur om een verhaal te vertellen. Van de karikaturale personages tot de innerlijke monologen: alles blijft erg statisch en vormelijk. Door het ontbreken van een spanningsboog lijkt het verhaal rond te dobberen van de ene spitsvondigheid naar de volgende en vormt zo vooral een reeks bedenkingen en gesprekken over het kunstenaars- en schrijverschap.

Poëtische vissersscène

Fouads talent om een sfeer te scheppen komt onder meer tot uiting in een poëtische vissersscène die het belang van literatuur – niet voor de lezer, maar voor de schrijver – onderstreept. Hoewel indrukwekkend geschreven, waren deze korte episodes onvoldoende om mijn aandacht scherp te houden. Meermaals kreeg ik het gevoel dat ik een aaneenschakeling van korte verhalen las die met een zwakke plotlijn met elkaar verweven werden. Die grilligheid geeft het boek iets slordigs en onafs.

Verwachtingen niet ingelost

Lag het aan de literaire prijs, aan de cover die een zorgeloos zomerboek suggereert of aan de blurb die hilarische gebeurtenissen belooft? Feit is dat mijn verwachtingen niet ingelost werden en ik maar moeilijk door dit boek heen ben gekomen. Een bundeling korte verhalen had volgens mij een sterker geheel gevormd.

Literaire romans lezen?