Wie verslaafd is aan zelfhulpboeken moet niet het laatste boek van Olette Luitwieler De levensdroom lezen. Of misschien juist wel. Want het zou je wel eens definitief kunnen genezen van het idee aan jezelf te moeten werken. Recensent Niels Willems bespreekt haar boek samen met een klassiek zelfhulpboek, Ego is de vijand van Ryan Holiday, dat onlangs vertaald is in het Nederlands.
Bestseller
Om maar met de deur in huis te vallen: Holiday’s boek lijkt me zeer geschikt voor op het nachtkasje van dominees die nog inspiratie zoeken voor een donderpreek (“We moeten ego eronder houden en het verpletteren met steeds hogere normen en waarden”). Dat dit boek een internationale bestseller is, is volgens mij een teken des tijds: we worden conservatiever.
Conservatief
Een citaat: “Kunstenaars die denken dat hun werk het resultaat is van ‘inspiratie’ of ‘pijn’ – in plaats van flink de handen uit de mouwen steken – en daar een imago omheen creëren, zullen uiteindelijk hun troost in de fles of in de naald vinden. Hetzelfde geldt voor ons, wat we ook doen.” Dat je zo’n quote eerder verwacht in een boek uit 1916 dan uit het in 2016 uitgegeven Ego is de vijand, zegt misschien dat de wereld weer conservatiever aan het worden is. Het boek staat werkelijk bol van de morele veroordelingen, normen, leefregels, vaste overtuigingen en dogma’s. Gij zult niets aan het lot overlaten, maar er hard voor werken. Niet trots zijn, maar bescheiden. Geen passie hebben, maar deugdzaam zijn. Geen strategie hebben, maar discipline. Niet succes nastreven, maar normen. Niet haten, maar van je vijanden houden, enzovoort. 250 pagina’s lang scheiden van goed en kwaad. Het misleidende ervan is dat het allemaal goed klinkt, maar in feite is het, door het veroordelende, polarisatie ten top. Het wakkert dualiteit aan in plaats van dat het dat oplost. Met vooral als resultaat dat de lezer nog meer doordraait in de tredmolen van het gevoel niet goed te zijn. “Het kan voelen als een zelfopgelegde marteling, maar het dwingt je wel om altijd door te blijven gaan en je altijd te verbeteren,” zegt Holiday zelf.
Radicaal
Olette Luitwieler las zoals zovelen ook dit soort boeken. Ze volgde bovendien workshops om aan haarzelf te werken. Tot ze inzag dat “het zelfgecreëerde gekkenhuis” (quote van Holiday) inderdaad een illusie is, maar de innerlijke strijd om dat te veranderen de boel alleen maar aantrekkelijker maakt om erin te blijven geloven.
Haar boek De levensdroom uit 2017 zal door onoplettende boekhandelaren ook op het schap van ‘zelfhulpboeken’ gezet worden. Maar ze kunnen het beter onder de toonbank leggen. Want het is in zekere zin nog veel radicaler dan het boek van Holiday. Wie helemaal meegaat met Luitwieler zal echt ten onder gaan! Maar waar in Ego is de vijand het meest voorkomende woord ‘moeten’ zal zijn, is dat in De levensdroom vast en zeker ‘liefde’, en dan bij voorkeur met een hoofdletter geschreven.
Wie zichzelf doorziet als slechts een “personage in een film” (quote van Holiday) kan volgens Lutwieler (op de eerste pagina in haar boek) zien “dat alles, werkelijk alles, elke vorm, elke stap, elke misstap, ieder mens, ieder dier, iedere eigenschap, ieder gebaar, ja alles – en alles kent geen uitzondering- onvoorwaardelijke Liefde is die zich toont in al haar toonaarden.” Het is een radicaal boek, zei ik al.
Gevangenis
Waar Holiday er vast van overtuigd is dat het ego met heel hard werken gebroken moet worden, zegt Luitwieler dat er juist niets veranderd hoeft te worden. “Door hard aan mezelf te werken geloofde ik dat ik de negatieve overtuigingen gewoon zou omzetten in positieve, en dan zou alles goedkomen. Maar ik bleef gevangen. Wat ik deed was proberen een ‘verroeste tralie’ te vervangen door een mooiere, een die misschien meer glom. Ik zag niet dat alle overtuigingen, zelfs de mooiste, niets anders kunnen dan je gevangen zetten.” Luitwieler geeft in haar boek geen aanwijzingen of opdrachten wat te doen of hoe ergens dan ook van af te komen. Haar getuigenis is een aanmoediging om zelf te kijken hoe het zit, en te doorzien wat schijn en wat echt is.
Nondualiteit
Net als Holiday schreef Luitwieler haar boek niet lang na een persoonlijke doorbraak, wat beide boeken grappig genoeg een ‘egodocument’ maakt. Maar waar Holiday’s uiteenzetting stijf staat van de citaten van anderen en anekdotes over historische figuren, schrijft Luitwieler volstrekt vanuit zichzelf. Daarom ook dat het boek op zichzelf staat. Toen ze het manuscript geschreven had, was het voor de uitgever dan ook zoeken naar waar het onder te brengen. Wat Luitwieler niet wist was dat haar inzichten sterk aanleunen tegen die van auteurs die schrijven over ‘nondualiteit’; zelf had ze daar nog nooit van gehoord. Goede boekhandelaren en slimme algoritmen zullen haar daarom daaraan koppelen.
Als je nog nooit gehoord hebt van nondualiteit (géén scheidingen, géén veroordelingen) kan het boek een aanrader zijn als je tenminste ergens het vermoeden hebt dat wie je bent wel eens heel anders in elkaar zou kunnen zitten dan je wordt wijsgemaakt. En ook voor de ervaren zoeker kan het boek ogen openen, al was het maar door de verfrissende vrijheid waarmee het boek geschreven is.
