Gerda Blees schreef eerder een verhalenbundel en poëzie. Met haar boek Wij zijn licht bewijst ze dat ze ook het genre van de literaire roman in de vingers heeft. Het boek is genomineerd voor de Libris Literatuur Prijs 2021 en oogst bij heel wat lezers bewondering.
Blees vliegt er meteen in met een intrigerende openingszin: “Wij zijn de nacht.” De nacht is aan het woord én in het meervoud nog wel. De nacht is getuige van de dood van Elisabeth, een lid van de woongroep Klank en liefde. Haar zus Melodie houdt tot het einde Elisabeths handen vast, terwijl de andere leden, Muriël en Petrus, bedremmeld toekijken.
Originele vertelperspectieven
Het is verrassend hoe snel dit vertelperspectief went. Na twee pagina’s voelde ik me al één met de nacht die de leefgroep al een tijdje gadeslaat en bedenkingen heeft bij hun gewoontes: “Als wij hadden kunnen spreken hadden we haar toegeroepen: ‘Eet dan, vrouw, eet! Niemand houd je tegen.’” Het is duidelijk dat de personages ongezond mager zijn, en dat dat een vrijwillige keuze is. Wie is in dat geval schuldig aan de dood van Elisabeth? Zijzelf, omdat ze van het licht en de liefde wilde leven of haar huisgenoten die niet ingrepen? Is er überhaupt sprake van schuld?
Dan breekt de ochtend aan en is het tijd voor de volgende verteller: “Wij zijn de plaats delict.” De plaats delict is het huis dat overspoeld wordt door agenten die onderzoek doen naar de omstandigheden van het overlijden. De bewoners worden meegenomen naar het politiebureau en brengen de volgende dagen afzonderlijk in een cel door. Voor het eerst sinds lange tijd vormen ze geen eenheid meer en dan moet blijken of hun overtuigingen overeind blijven.
De zoektocht naar het licht
Elk hoofdstuk krijgt een nieuwe verteller en dus ook een nieuwe toon en sfeer; de nacht klinkt dreigend, de geitenwollen sokken nostalgisch, de advocate afgemeten. Door een verschillend jargon en aangepast ritme kom je als lezer verbazingwekkend gemakkelijk in het hoofd van verschillende personen, objecten en ideeën. Ik hield het meeste van ‘de buren’, die als één stem hun verbazing uitspreken over de gang van zaken en zich tegelijk van elke verantwoordelijkheid ontdoen.
De rode draad door de hoofdstukken heen is de goedbedoelde, maar dwingende stem van Melodie. Zij is ervan overtuigd dat het nodig is om offers te brengen zodat ze als groep hun volle potentieel kunnen ontwikkelen. Gerda Blees vertelt op een geloofwaardige manier hoe de twijfels van Petrus en Muriël afbrokkelen tot ze hun eigen stem nog amper horen.
Verrassende roman
Net wanneer het plot een beetje blijft hangen, word je opnieuw wakker geschud: “Wij zijn het verhaal. Langzaam en voorspelbaar stevenen wij op onze afloop af – de climax, of de anticlimax, dat valt nog te bezien. Wij vermoeden dat het een anticlimax wordt, als de schrijver zo door blijft gaan.” Deze toevoegingen zijn traktaties voor de lezer die meer zoekt in een roman dan een verhaal, de lezer die het fijn vindt om uitgedaagd en misschien zelfs een beetje uitgelachen te worden.
Met een open houding en een portie nieuwsgierigheid is Wij zijn licht een heerlijke belevenis. Wij zijn de lezer en wij zijn onder de indruk van deze roman!
