Wanneer je verneemt dat het nieuwe boek, Finse dagen, van Herman Koch in de schappen ligt en hoort dat dit verreweg zijn meest persoonlijke en misschien wel allerbeste roman is, dan neem je graag de tijd om het meer dan driehonderd pagina’s tellende boek te lezen. Finse dagen gaat over rouw, opgroeien, afscheid nemen en vergeven.
De mysterieuze jeugd ontmaskerd
Finse dagen duidt op een periode uit het leven van de toen nog jonge Herman. Hij besluit na zijn eindexamen VWO naar Finland te gaan, om voor zes maanden op een zeer afgelegen plek in de bossen en op het land te werken. Herman is dun, onhandig en spreekt ook geen enkel woord Fins. Met een kettingzaag kan hij nauwelijks overweg en hij is er ook niet voor gemaakt om hele dagen in de kou met naaldboomstronken te sjouwen of tractors te besturen. Toch doet hij zijn best, alsof hij werkelijk gelooft dat er een dag zal komen waarop hij al die onhandigheid van zich af zal schudden en net zo behendig en sterk zal zijn als de anderen. Als lezer vraag je je af: wat moet hij daar? Waarom gaat hij niet, zoals veel van zijn leeftijdsgenoten, druivenstampen in Zuid-Frankrijk of naar de Kibboets in Israël? Moet je echt tot ver over je knieën in een pak sneeuw staan om na te denken over je vervolgstudie? De Finse dagen van Herman zijn een raadsel. Als vrienden hem er tijdens feestjes naar vragen, doet hij die periode met een lolletje af. Niemand weet wat er in Finland gebeurd is, wat hij er zocht en vooral wat hij daar gevonden heeft. Tot nu.
Terugkeer naar Finland
Herman brengt beroepsmatig een bezoek aan Finland. Het is veertig jaar geleden dat hij hier voor het laatst was. Bij het horen van Finse woorden, drijven de herinneringen aan weleer boven. Dat wordt nog eens extra aangewakkerd als hij op een dichtbundel stuit die verwijst naar zijn eerdere verblijf. Naar de jongen die hij toen was, die zijn moeder net had verloren en praktisch alleen woonde. Zijn vader zat liever bij zijn vriendin. Deze vrouw, die Herman de weduwe noemt, had al een relatie met zijn vader tijdens de relatie met zijn moeder. De dag waarop zijn moeder hem over haar vertelt, spat het gezinsgeluk, dat al tijden een fabel was, uiteen. In het fragment waarin Herman, toen nog samen met zijn moeder, aan het winkelen is en ze de weduwe voor een etalage zien staan, lees je hoezeer de afstandelijkheid tussen Herman en zijn vader zijn intrede doet. Na de dood van zijn moeder volgen er doelloze dagen, aaneengeregen met veel drank, vieze kleren, ongewassen haren en bergen vieze vaat op het aanrecht. Soms stelt hij zijn moeder in gedachte gerust: ja mam, het gaat goed met me. Maar gaat het echt goed?
Mooie sprongen in de tijd
Er is iets wat de jonge Herman opvallend goed kan: beschouwen. Alsof hij bepaalde scènes in gedachten vereeuwigd om ze later aan het papier toe te vertrouwen. Ligt daarin zijn toekomst? Finse dagen is een krachtige roman waarin Herman lef toont door moeiteloos grote sprongen in de tijd te maken. Hij wisselt met gemak tussen de periodes voor en na Finland en weer terug naar het heden. Dit doet hij zonder de lezer te verliezen. Koch weet een mooie afwisseling te maken tussen de jongen die hij ooit was en de schrijver die hij altijd is gebleven.
