Pessimisme is voor losers van Kees van Lede en Joris Luyendijk is fascinerend achterhaald

Zelden heeft een ondertitel beter beschreven wat het boek behelst dan die van Pessimisme is voor losers van Kees van Lede en Joris Luyendijk. Met ‘Op de rand van een nieuwe tijd’ wilden de auteurs suggereren dat ze een boek geschreven hebben met ideeën over hoe we uit een samenleving gebukt onder doorgeschoten marktwerking zouden kunnen komen. Het werd een boek dat vooral iets leert over de machteloosheid van de situatie vlak voor de coronacrisis.

Pessimisme

Gepokt en gemazeld oud-topman in het Nederlandse bedrijfsleven, Kees van Lede en onafhankelijk onderzoeksjournalist en publicist, Joris Luyendijk schreven elkaar tot december 2019 brieven. In een anderhalf jaar omspannende correspondentie reageerden deze schijnbaar tegengestelde vertegenwoordigers van de Nederlandse elite op elkaar, terwijl ze de politieke en economische situatie bespreken. Op de achtergrond speelt steeds de Brexit mee, een toonbeeld van machteloosheid dat de twee auteurs voortdurend pessimistisch stemt.

Een knipoog

De titel ‘Pessimisme is voor losers’ moet dan ook met een knipoog bedoeld zijn, want beide heren vinden elkaar in wederzijds geklaag over de wereld en waar die naartoe gaat. Van Lede keurig en opgeruimd, Luyendijk vooral teleurgesteld. Beiden schrijven helder wat er urgent mis is, maar blijken niet bij machte met serieuze oplossingen te komen die de lezer ook maar ergens positief zou kunnen stemmen. Dat maakt het boek, terwijl de auteurs waarschijnlijk het tegenovergestelde beoogden, oppervlakkig en spanningsloos. Precies waar we collectief in gevangen waren tot corona ons over de rand een nieuwe tijd in duwde.

Luyendijk beschrijft de collectieve machteloosheid ergens zo: “Op de polen of randen zitten mensen met op zich vaak zeer valide en waardevolle kritiek op het systeem, maar die in deze kritiek zo doorschieten dat ze zelf onderdeel van het probleem worden.” Zelf speelt hij in het boek op een gegeven moment met de gedachte dat de linkse kerk misschien dan maar een echte religie zou moeten beginnen. Hoe op kunnen je ideeën zijn.

Optimisme

Maar hoe anders moet dat nu zijn, nu het coronavirus onze hele status quo ineens fluïde heeft gemaakt! Die oervervelende Brexit dat zogenaamd “epochemachend” moest worden, is in één klap naar de kantlijn van de geschiedenis geschoven. Dat het door de plotse crisis ineens echt ergens over gaat, is een ongekende gelegenheid voor mensen met een roeping mentaal leiderschap te geven aan maatschappelijke en economische veranderingen. Graag zou ik daarom dan ook mee willen lezen met wat Van Lede en Luyendijk nu aan elkaar schrijven. De ontwikkelingen gaan nu te snel om te wachten op een nieuw boek. Zouden de heren daarom ergens online hun leercurve kunnen delen? Ik zou er aan hun lippen hangen.