Header de rook die dondert
Header de rook die dondert
Recensie

Namwali Serpell overdondert met De rook die dondert

Namwali Serpell is universitair hoofddocent Engels aan de University of California in Berkeley. Na verschillende kortverhalen en essays, verscheen vorig jaar haar eerste roman. Het werk werd genomineerd voor de Center for Fiction First Novel Prize en naar het Nederlands vertaald als De rook die dondert. De roman is, niet geheel toevallig, gesitueerd in Lusaka. Dat is namelijk de Zambiaanse stad waar Serpell opgroeide. De historische aspecten gecombineerd met een vleugje surrealisme en sciencefiction, maken een uniek verhaal.

De rook die dondert

Dit boek vertelt het verhaal van drie generaties van drie verschillende families die leven in Zambia. Het start met de levens van de grootmoeders van de families: de Italiaanse Sibilla heeft haar dat niet stopt met groeien, de Engelse Agnes is een tennisster die langzaam blind wordt en de intelligente Zambiaanse Matha ontwikkelt zich tot een non-stop huiler. Hierop volgen de verhalen van de moeders en kleinkinderen. Hoewel de drie families verschillen van elkaar in afkomst, samenstelling en beschikbare financiële middelen, raken hun levens steeds meer met elkaar verbonden.

Houvast en fascinatie

Het boek bestaat uit drie chronologische delen, namelijk grootmoeders, moeders en kleinkinderen. Elk deel bestaat uit drie parallel lopende hoofdstukken, met een centrale rol voor een personage uit een van de families. Dit leest prettig, omdat het de lezer houvast biedt. De afwisseling in personages houdt het verhaal interessant. Je vraagt je wel voortdurend af: op welke manier komen deze ogenschijnlijk verschillende levens met elkaar in aanraking? De handige stamboom in het boek helpt je herinneren welk personage bij welke familie hoort; zonder stamboom was dit lastig geweest.

“Oriëntaal nog occidentaal, maar accidenteel, dat is deze natie.”

Observerende stukken

De hoofdstukken worden afgewisseld met fascinerende, cursief gedrukte passages. De verteller van deze scherp observerende stukken blijft lange tijd onbekend, waardoor het lastig is dit in de context van de families te plaatsen. Zodra dit echter wel mogelijk is, voegt het een nieuwe laag toe aan het verhaal dat alles in een nieuw perspectief plaatst.

Een tweestrijd

Over verschillende aspecten van het boek raak je als lezer in tweestrijd. Serpell schrijft helder en raak, maar hier en daar ook in een te grote mate van detail. De Afrikaanse woorden die door het verhaal verweven zijn, brengen het verhaal tot leven, maar zorgen ook voor verwarring door de onbekende betekenis. De sciencefiction onderdelen zijn een unieke toevoeging, maar lijken erg ver van het verhaal af te staan. Naar welke kant slaat de balans door? Wat in elk geval buiten kijf staat, is dat dit verrassende boek je aan geen enkel eerder gelezen boek doet denken.

Kortom

Dit is bij uitstek een verhaal om lang over na te praten. De betekenis, de gekozen perspectieven en de historische en politieke elementen zijn allen voer voor discussie. En dat is precies wat een goed boek moet doen: het zet je aan tot nadenken. De titel mag dan De rook die dondert zijn, het is het verhaal dat overdondert.

Elkse recensent afbeelding
Elske