Vaar mee tussen Antarctica en het negentiende-eeuwse Antwerpen in Het tij hoog, de maan blauw van Jolien Janzing

Bij historische romans en ontdekkingsreizen denk je misschien niet meteen aan sterke vrouwelijke personages. In Het tij hoog, de maan blauw laat Jolien Janzing zien dat we de kracht van vrouwen uit het verleden wel eens durven onderschatten. Léonie Osterrieth, de heldin van dit verhaal, blijkt de pionier te zijn waar we nood aan hadden zonder het te beseffen.

Het is eind negentiende eeuw en we bevinden ons in Antwerpen. Léonie Osterrieth is haar man verloren en als rijke weduwe maakt ze deel uit van de Antwerpse beau monde. Terwijl haar kinderen maar wat graag zouden willen dat ze zou hertrouwen om zo de rustige herfst van haar leven tegemoet te gaan, droomt Léonie van verre reizen en exotische landen. Op de dag dat de jonge Adrien de Gerlache haar pad kruist, besluit ze om zijn expeditie naar Antarctica mogelijk te maken. Wat graag zou ze haar geliefkoosde avonturier vergezellen, maar de heersende maatschappelijke conventies maken het haar onmogelijk. Wanneer de driemaster De Belgica de Antwerpse haven verlaat, zeilt het af op ongeziene avonturen.

Meer dan een avonturenverhaal

Hoewel het verhaal van de Belgica en haar bemanning tot de verbeelding spreekt, blijft Antwerpen zelf erg centraal staan. Omdat hoofdpersonage Léonie een van de thuisblijvers is, speelt de roman zich in grote mate af in de Antwerpse burgerij. Het voordeel daarvan is niet alleen dat we prachtige historische beschrijvingen van de stad krijgen, maar ook een fascinerende inkijk in het leven van de welvarende Antwerpenaren uit het fin de siècle. Die personages nemen af en toe Victoriaanse proporties aan. Haar boek roept zo de stijl op van de schrijvende tijdgenoten van Léonie Osterrieth en daar zullen de liefhebbers van onder andere Jane Austen en de zussen Brontë veel leesplezier uit halen.

Ideologie

Hoewel ik me in de eerste plaats verlekkerd heb op de historische beschrijvingen van Antwerpen en met een haast jongensachtige avonturendrang deze roman zowat in een keer uitgelezen heb, kunnen we hier niet enkele van de ideologische belangen buiten beschouwing laten. Janzing verrast natuurlijk met een roman over een Belgische ontdekkingstocht naar Antarctica. Om vervolgens de belangrijke rol van een vrouw in dat gebeuren uit te lichten, is een welgekomen herschrijving van een al te vaak vergeten verleden. Janzing kiest er ook voor om te alluderen op de fouten die destijds op koloniaal vlak gemaakt werden, maar dat speelt zich altijd op de achtergrond af. Ze toont een Belgische bevolking die zich van geen kwaad bewust is en op die manier laat ze zich niet vangen door het al te gemakkelijk blameren van personages vanuit een hedendaags standpunt. Daarentegen schreef ze een prachtig, gebalanceerd verhaal dat blijft boeien.