Cees over Jagersmaan: Vantoortelboom, een groot verteller

Jan Vantoortelboom is in het West-Vlaamse Torhout geboren maar opgegroeid in Elverdinge, een gemeente in de buurt van Ieper. Een plaats vooral bekend om de totale verwoesting in de Grote Oorlog. Hiermee is ook duidelijk waarom de romans van Vantoortelboom zich deels in Elverdinge en in WO-I en kort daarna afspelen. Na De verzonken jongen en Meester Mitraillette verscheen het derde deel Jagersmaan over de ontwikkelingen binnen de familie Vanheule.

Maria probeert haar leven weer zin te geven na het overlijden van haar man Alphons Vanheule. Daarbij is het niet vreemd dat ze vaak naar haar herinneringen teruggrijpt. Zoals het moment dat ze haar zoon Victor heeft weggestuurd. Hij heeft zijn jeugdvriendinnetje Angela bezwangerd, maar die was al getrouwd. Een lief dochtertje Anna was het resultaat, maar Victor kon de vaderrol nooit gaan spelen en dus verliet hij Elverdinge om in Amerika een nieuwe toekomst op te gaan bouwen. De ingetogen Victor die de oorlog achter hem heeft gelaten, volgt het advies van zijn moeder op en vertrekt. Maar in plaats van Amerika, wordt hij onderweg door Ierse opstandelingen Vinnie Byrne en Jack Hogan gedwongen naar Ierland te gaan. Nadat hij getuige is van een zinloze executie op schoolmeester Daly, besluit hij met zijn dochtertje Kitty - die plotseling wees was geworden - te vluchten en voor haar te zorgen. Zijn leven neemt een compleet onvoorziene wending….

Het verhaal in Jagersmaan is opgetekend vanuit twee perspectieven. Enerzijds spelen de ontwikkelingen rond de voortzetting van het leven van Maria Verheule een belangrijke rol, waarvan met name de niet uitgesproken gedachten meer zeggend zijn dan het gesproken woord. Als tweede wordt het leven van Victor van nabij gegidst. In allebei de personages spreken emoties een bepalende hoofdrol. Terugkijkend naar de eerdere boeken treedt daarin steeds de moeder-zoonrelatie naar de voorgrond. Daarbij lijkt het er soms op dat de auteur als toeschouwer naar het spel van zijn protagonisten kijkt, ze door een vergrootglas observeert en het beeld wat hij ziet, op papier zet. Zijn lezers malen daar niet om want hetgeen hij met woorden beschrijft zien zij, tijdens het lezen, in beelden.

Met dit derde deel heeft Vantoortelboom een fantastisch drieluik aan het papier toevertrouwd. Toch zou het zo maar kunnen dat het niet bij deze drie delen blijft, want Victor gaat achter de schermen nog door; het einde loopt niet dood. Vermakelijk is ook om vast te stellen dat de auteur dan wel in het Nederlandse (Zeeuws-) Vlaanderen woont maar dat dit gelukkig niet aan de door hem gebezigde taal met zijn humoristische Vlaams getinte beeldspraak is te merken. Dat hij dit maar continueert in zijn volgende werken. Ze zijn het alledrie waard om gelezen te worden, op volgorde is niet noodzakelijk, ieder verhaal staat op zich. Hoewel het toch als eenheid gezien kan worden. Dat is ook een prestatie die je Vantoortelboom aan kunt rekenen.