Nacht in Caracas van Karina Sainz Borgo: “Wanneer de duisternis zich in elke hoek genesteld heeft, is het moeilijk overleven”

Nacht in Caracas is het debuut van Karina Sainz Borgo (1982). De passie én het verdriet waarmee ze over haar geboorteland Venezuela schrijft, spat van elke pagina. Die betrokkenheid in combinatie met een krachtige schrijfstijl zorgde ervoor dat de roman in een mum van tijd een internationaal succes werd. Arie van der Wal verzorgde de Nederlandstalige vertaling.

Leven in de voltooid verleden tijd

Adelaida Falcón probeert zich staande te houden terwijl de revolutie Caracas in een onherkenbare stad verandert. Het boek gaat van start met de begrafenis van haar moeder. Ze is eenzaam en radeloos, alle houvast is samen met haar moeder verdwenen. In een stad waar iedereen aan onduidelijke wetten onderworpen wordt, is Adelaida enkel nog vrij in haar eigen hoofd. Daar voert ze haar kleine rebellie en gaat ze heen en weer tussen heden en verleden. Haar lichaam is gebonden aan een plaats waar ze zich niet meer thuis voelt en waar angst een dagelijks gegeven is.

Pure poëzie

Maar in haar herinneringen is ze vrij. Daar gaat ze samen met haar moeder op bezoek bij haar twee excentrieke tantes en klimt ze tot de top van een boom om in alle rust een handjevol pruimen te eten. De auteur stelt het verschil tussen beide werelden scherp en toont zo de algemene gevolgen van geweld en onderdrukking voor een heel volk, maar ook voor de verschillende individuen. Wanneer ook haar thuis op een gewelddadige manier door een groep vreemden overgenomen wordt, ziet ook Adelaida zich genoodzaakt om grenzen te overschrijden. Midden in alle gruwel en onzekerheid, schittert de overlevingsdrang. Hoewel de inhoud de lezer niet spaart gebruikt Borgo een lyrisch taalgebruik dat door de pulserende cadans aan poëzie doet denken. Het is bijzonder dat wat verteld wordt desondanks nuchter – soms zelfs hard – weergegeven wordt, alsof emoties samen met voedsel, elektriciteit en solidariteit uit de stad verdwenen zijn.

Intense schrijfstijl

Omdat zowat alles zich in het hoofd van Adelaida afspeelt, is Nacht in Caracas een roman met weinig actie en dialogen. Desondanks creëert Borgo een goede spanningsboog. De gewelddadige atmosfeer die permanent aanwezig is, wordt beklijvend beschreven waardoor de roman soms claustrofobisch aanvoelt. De flashbacks geven de lezer een adempauze, maar deze passages breken tevens het ritme en hebben niet altijd een meerwaarde voor de plotlijn.

Wat blijft nog overeind?

Wanneer de duisternis zich in elke hoek genesteld heeft, is het moeilijk overleven. Zal Adelaida erin slagen om het land te ontvluchten of houdt haar verbondenheid met haar moeder haar gegijzeld? In een roman waar universele en individuele waarden ter discussie worden gesteld, is dit slechts één van de vele vragen die Karina Sainz Borgo de lezer voorschotelt.