In ‘De val van Turing’ kan David Lagercrantz - vooral bekend als auteur van Wat ons niet zal doden - Millennium 4 - zijn fascinatie voor de wiskundige en codekraker Alan Turing (1912 – 1954) kwijt. De excentrieke Turing was geboeid door de mogelijkheden van technologie, maar was zijn tijd zo ver vooruit dat hij op weinig begrip kon rekenen. Minstens even problematisch als zijn werk voor de geheime dienst, was zijn geaardheid. Turing leefde in een tijd waarin homoseksualiteit strafbaar was en waarin iemand werd veroordeeld tot een experimentele hormonale behandeling. Over de oorzaak van zijn dood – moord of zelfmoord – is tot op de dag van vandaag geen eensgezindheid. Het leven van Alan Turing en de speculaties over zijn dood hebben al tot verschillende films en boeken geleid. Lagercrantz grijpt de historische feiten aan om dieper op een aantal levensvragen in te gaan. Hoe gaat een maatschappij om met wat niet de norm is, met wat men niet begrijpt? Hoe beïnvloedt wetenschap het dagelijkse leven? De combinatie van fictie en non-fictie levert een aangrijpend verhaal over twee mannen die elk op hun eigen manier aan de rand van de samenleving staan en zich buitengesloten voelen.
Sigried over De val van Turing: een combinatie van allerlei genres
Rechercheur Leonard Corell
Hoewel het boek start met de sterfscène van Turing, is rechercheur Leonard Corell het werkelijke hoofdpersonage. Corell is een complex figuur. Zijn zoektocht naar de doodsoorzaak van Turing is evenzeer een zoektocht naar zijn eigen geluk. Hij wordt geteisterd door een minderwaardigheidscomplex dat elke handeling in onzekerheid dompelt. 'Even werd hij weer bevangen door het gebruikelijke gevoel van spijt, dat hij slechts een zwakke reflectie van zijn werkelijke ik had laten zien. Ik ben meer. Ik ben meer, wilde hij wel schreeuwen. Ik was maar een schaduw van mezelf.' Tijdens de ondervragingen van Turings vrienden en collega’s wordt al snel duidelijk dat niets of niemand vrij is van paradoxen. Dit levert een intrigerende verzameling personages op, die de sfeer van geheimhouding en achterdocht door het verhaal heen scherp houdt.
De excentrieke Turing was geboeid door de mogelijkheden van technologie, maar was zijn tijd zo ver vooruit dat hij op weinig begrip kon rekenen.
Strikt logische
Lagercrantz heeft het talent om complexe theorieën in duidelijke taal om te zetten. Het is de verdienste van de vertaler dat de vlotte schrijfstijl behouden blijft. In de vijftiende eeuw schreef een Franse filosoof op een papiertje: 'Alle zinnen op deze bladzijde zijn onwaar.' Prachtig, hè? Eenvoudig, duidelijk, maar een eeuwige tegenstrijdigheid. Als alle zinnen op deze bladzijde onwaar zijn, is die zin dat immers ook, dus dan is hij juist wel waar, omdat hij uitdrukkelijk zegt dat hij onwaar is, maar aan de andere kant staat er op die pagina dat alle zinnen onwaar zijn. Alan heeft ooit gezegd dat ze de leugenaarsparadox moesten gebruiken om robots mee op te blazen. Een wezen dat is opgebouwd uit logische systemen, zou kapot moeten gaan aan het nadenken over zulke zinnen. Zijn gedachten zouden in cirkeltjes rondgaan, totdat er korstsluiting ontstond. Ik vond het enorm leuk om uitgedaagd te worden om verder te denken dan het strikt logische of voor de hand liggende, maar door een gebrek aan interesse in wiskunde en technologie kon ik me uiteindelijk toch niet helemaal in het verhaal verliezen. Dit werd versterkt door de uitvoerige beschrijvingen van personages en gebeurtenissen, die weinig ruimte laten voor de fantasie van de lezer en het leestempo vaak afremmen.
Fascinerend werk
De duistere cover laat vermoeden dat De val van Turing een thriller is, maar Lagercrantz combineert elementen van verschillende genres (thriller, detective, geromantiseerde biografie, psychologische roman en gepopulariseerde wetenschap) en creëert een fascinerend werk dat zich niet in een hokje laat stoppen. Lezers, die houden van uitdagende vraagstukken, zullen ongetwijfeld veel plezier beleven aan dit boek.
