Thomas Engström over zijn boek Ten westen van de vrijheid: de nieuwe spionagethrillersensatie uit Zweden

Thomas Engström is schrijver en journalist op het gebied van internationale politiek en veiligheidsbeleid. Hij studeerde rechten en specialiseerde zich in internationaal recht en mensenrechten. Zijn debuut Ten westen van de vrijheid werd genomineerd voor het Beste Zweedse Boek van het Jaar.

Hoi Thomas, kan je jezelf introduceren?
Een week nadat ik veertig werd, in 2015, hebben mijn vrouw en ik ons huis en onze bezittingen verkocht en zijn we in onze Lada Niva vertrokken. Na een paar maanden kwamen we in het prachtige Georgië, waar we besloten te blijven. Op deze manier in ballingschap gaan is iets wat schrijvers vroeger vaak deden, maar in Zweden was het enigszins omstreden. Je hoort geen vraagtekens te zetten bij het ‘Grote Scandinavische Model’. Ik schrijf nog steeds columns voor Zweedse kranten en tijdschriften, maar ik ga niet meer terug naar Zweden.

Heb je altijd schrijver willen worden? (En was er een specifiek moment waarop je dacht ‘Ik kan dit?)
In mijn tienerjaren dacht ik altijd dat ik muzikant zou worden – ik zat in een rockband; ik was de zanger en schreef de nummers. Het schrijven van de nummers vond ik echter een stuk leuker dan optreden, en om eerlijk te zijn, ik was nooit goed genoeg om een instrument te bespelen. Daar kwam ook nog bij dat ik mijn eigen zangstem haatte… Een paar jaar later, toen ik 23 was en bezig was met het laatste jaar van mijn rechtenstudie, ben ik drie weken achter mijn bureau gaan zitten en schreef wat later mijn eerste boek zou worden. Het moment dat ik dacht ‘Ik kan dit’ was toen ik de eerste versie van een dialoog tussen de hoofdpersoon en zijn zoon schreef. In eerste instantie nam de dialoog 35 pagina’s in beslag. Die ik in één ruk schreef – ik was ’s ochtends begonnen en schreef door zonder door te hebben dat de zon inmiddels alweer onder was gegaan, en ik was vergeten te eten.

Ten westen van de vrijheid

De lezers zullen niet veel weten over je recentste boek. Wil je ons er iets over vertellen?
Het Ludwig Licht-kwartet is een spionagethrillerserie. Ludwig is een meedogenloze en tragische held. Hij maakte in de jaren tachtig carrière bij de Oost-Duitse Stasi, terwijl hij tegelijkertijd als dubbelagent voor de cia werkte. Toen de Berlijnse muur viel, verloor hij alle richting in het leven. Het enige wat hij nog kon doen was hopen op incidentele opdrachten van de Amerikanen. Aan het begin van het eerste boek, Ten westen van de vrijheid, begint, runt Ludwig een restaurant, is hij een zware drinker en probeert hij een grote schuld bij een topcrimineel in Berlijn af te lossen. En dat is nog maar het begin van zijn problemen…. De volgende drie delen spelen zich af in Pennsylvania en Washington dc, Florida en Cuba, en het laatste deel in Georgië en Oekraïne.

Heb je veel research moeten doen?
Mijn hele leven lang ben ik altijd al geïnteresseerd geweest in internationale betrekkingen, veiligheidszaken en de geschiedenis van grote geheime diensten. Mijn favoriete hobby is het lezen van biografieën van voormalige cia-, kgb- of mi6-agenten. Dit is een manier om research te doen.
Wat veldstudie betreft, heb ik veel tijd doorgebracht op de plekken waar ik over schrijf: Berlijn, Pennsylvania, Washington dc, New York, Miami en nu de zuidelijke Kaukasus.Ik woon nu bijna anderhalf jaar in Georgië, dus het is geen toeval dat het vierde deel (dat zich afspeelt in Georgië, red.) veel dikker is dan de andere delen. Deze omgeving is absoluut perfect voor de grote finale van een spionagethrillerserie.

Welke redactionele wijzigingen heeft het manuscript ondergaan (als dat al is gebeurd)? Heb je bij het schrijven van de delen samengewerkt met je vaste redacteur?
Het vierde deel van Ludwig Licht is mijn zesde boek, dus ja, ik heb met mijn vaste agent en redacteur gewerkt. Mijn vrouw, eveneens schrijver, is mijn eerste lezer en geeft me veel feedback en goede ideeën gedurende het proces.

Hoe ziet een typische schrijfdag eruit voor jou?
Ik word wakker om 6 uur ’s ochtends, dan drink ik een kop koffie, loop als een bezetene rond op mijn balkon, waarbij ik de scène van die dag probeer op te roepen, en daarna ga ik achter mijn bureau zitten en schrijf van zeven tot ongeveer negen uur. Mijn doel is om dagelijks minimaal vier pagina’s te schrijven (bij mijn eerdere boeken was mijn doel tien pagina’s per dag, maar romans zijn makkelijker te schrijven dan thrillers). Na die twee uur ga ik sporten – dat moet wel als je voor je beroep op je kont achter een bureau naar een scherm zit te staren – en ’s middags besteed ik ongeveer een uur aan het herlezen van wat ik ’s ochtends heb geschreven.

Dialoog en invloed

Wat inspireert je?
Reizen, zonder twijfel. Met mensen praten – ik heb laatst een avond geluisterd naar een man die zijn hele leven heeft gewerkt in de haven van Batumi (de een na grootste haven van Georgië, red.). Geschiedenisboeken en biografieën lezen, en uiteraard het lezen van John le Carré of Graham Greene. Mijn persoonlijke held is de Ierse schrijver John Banville, maar helaas heeft hij slechts één spionagethriller geschreven (De onaanraakbare). En films als Margin Call of Michael Clayton – intelligente thrillers met geweldige dialogen – inspireren me ook.

Wat vond je het meest memorabele van het uitgeefproces?
Dat mijn Zweedse uitgever naar me heeft geluisterd toen ik in 2007 zei dat ze die Barack Obama in de gaten moesten houden, omdat hij het wel eens ver zou kunnen schoppen. (Een paar jaar later heb ik zijn drie boeken in het Zweeds vertaald.)

Lezen, praten en succes

Heb je advies voor beginnend schrijvers?
Schrijf nooit iets, zelfs geen hoofdstuk, wat mensen niet direct kunnen begrijpen. Als een boek onbegrijpelijk is zonder eerst de flaptekst of een andere introductietekst te lezen, is het een verhaal dat niet verteld moet worden. Maak geen sprongen in tijd, waarbij je veel gebruikmaakt van herinneringen in de vorm van flashbacks; als je moeite hebt je verhaal op chronologische wijze te vertellen, ben je waarschijnlijk op de verkeerde manier begonnen. Als je gaandeweg merkt dat je voortdurend teruggrijpt naar het verleden, is het wellicht een goed idee je verhaal eerder te laten beginnen. Oh, en lees Stephen Kings Over lezen en schrijven – hij heeft veel goede adviezen, ook werkt hij niet altijd volgens zijn eigen voorschriften. Tot slot zou ik adviseren in een vroeg stadium met iemand over je verhaal te praten. Veel beginnend schrijvers hebben de neiging om hun ideeën en manuscript met niemand te delen. Maar een verhaal wordt nooit slechter van feedback, het wordt er alleen maar beter van. Iedereen heeft zijn eigen valkuilen, en hoe eerder iemand je daar op wijst, hoe beter.

Wat volgt hierna?
Nu het Ludwig Licht-kwartet is afgerond (nb: in Zweden verschijnt deel 4 in april, red.), neem ik even vrij om na te denken over wat ik nu ga doen. Zodra de sneeuw is verdwenen, willen we een huis bouwen in de bergen van Svaneti, hier in Georgië. En er zijn geruchten dat er een internationale tv-serie over de Ludwig Licht-boeken wordt gemaakt, maar daar weet ik verder nog niets over…