M.J. Arlidge praat over Kom je spelen: "Het is fascinerend om in het hoofd van een moordenaar te kruipen"

M.J. Arlidge is vooral bekend van zijn boeken over Helen Grace, maar schreef nu voor het eerst een standalone, Kom je spelen? Silvie van der Zee interviewde hem voor Lees Magazine over hoe het was om in het hoofd van een moordenaar te kruipen, zijn band met Helen Grace en 40-jarige fangirls.

Je nieuwe boek, Kom je spelen? Is een standalone. Waar gaat het over?
“Het gaat over een seriemoordenaar in Chicago die zijn slachtoffers stalkt. Het enige verband tussen de eerste twee slachtoffers is een jong meisje dat ze hebben leren kennen op de dag dat ze werden ontvoerd. Haar verklaring is zo vreemd dat de politie er gelijk een forensisch psycholoog bijhaalt, Adam Brandt. Het meisje, Kassie, vertelt hem dat ze kan zien wanneer iemand doodgaat. Als ze naar iemand kijkt, ziet ze precies wanneer en hoe diegene sterft. Dat staat natuurlijk recht tegenover alles waar Adam in gelooft, zoals logica en wetenschap. Op een gegeven moment steekt ze geblinddoekt de snelweg over om hem te laten zien dat het haar tijd nog niet is, en dan moet hij wel denken: spreekt ze toch de waarheid, of speelt ze onder één hoedje met de moordenaar?”

Het draait eigenlijk allemaal om de vraag: als je zou kunnen weten wanneer en hoe je doodgaat, zou je het dan willen weten? Wat is jouw antwoord daarop?
“Ik denk het niet. Ik zou bang zijn dat ik volgende week al doodga, en dat ik wil ik niet weten. Ik dacht hier lang geleden al aan. Het zou interessant zijn als iemand je dat zou kunnen vertellen. Ook leek het me leuk om een thriller te schrijven over een seriemoordenaar, maar dan met een paranormaal tintje. Zodra iemand tegen je zegt dat je iets niet mag doen, kom je natuurlijk in de verleiding om het wel te doen. Dus ik wilde eens kijken of er iemand in dit boek was die toch zou vragen wanneer hij of zij dood zou gaan. Het is een gevaarlijke verleiding.”

Kassie is een heldhaftig meisje. Wat kunnen we van haar leren?
“Ze is een ongewoon personage. Ik vind het leuk om personages te creëren die gedoemd zijn, maar toch blijven vechten, die vastzitten in een situatie waaruit ze niet kunnen ontsnappen. Voor Kassie is dat haar gave. Ik houd van die standvastigheid. Ik denk dat vrouwen daar veel sterker in zijn dan mannen. Ze hebben de aangeboren neiging om door te gaan, om zichzelf te beschermen, ook als ze lijden. Dat vind ik fascinerend. Vrouwen zijn helemaal niet het zwakkere geslacht. Daarom is mijn hoofdpersonage ook nooit een man. Vrouwen zijn, zowel in het echte leven als in fictie, veel interessanter, veel complexer. Mannen zijn vrij voorspelbaar en simpel.”

Was het schrijfproces heel anders voor je dan hoe je normaal gesproken de Helen Grace-boeken schrijft?
“Ik heb veel meer onderzoek gedaan omdat ik een andere setting wilde. Ik dacht aan New York of L.A., maar dat is al zo vaak gedaan. Toen dacht ik aan Chicago, want iedereen kent Chicago wel, maar niet iedereen is er geweest. Er is veel bloed vergoten daar vanwege Al Capone, de eerste wolkenkrabber is er gebouwd en in Chicago is ook de blues ontstaan. Het is dus een belangrijke, culturele, maar ook levendige en interessante stad. Ik ben er een week naartoe geweest om onderzoek te doen en ben rondgeleid door maatschappelijk werkers. We zijn naar alle achterafsteegjes geweest waar toeristen niet komen. Dat is waar de gangs zitten en mensen worden vermoord. Ik heb ook Cook County Jail bezocht, de op een na grootste gevangenis van de Verenigde Staten. Ik had ook nog nooit iets over paranormale gaven geschreven, dus dat wilde ik grondig onderzoeken, want ik wilde het wel goed doen. Dus ja, het was veel moeilijker om te schrijven dan een Helen Grace-boek, maar wel heel erg leuk.”

Denk je dat je vaker een standalone gaat schrijven?
“Zeker, maar ik wil nu eerst weer verder met Helen. De lezers vinden het niet leuk als ik niet over Helen schrijf. Ze hebben een boek na twee of drie dagen uit en dan willen ze verder lezen. Dus zolang er nog zoveel interesse in Helen is, blijf ik over haar schrijven. Ik vind het ook leuk om te doen. Ze leeft nog en is onderhand een vriendin van me geworden, dus er valt nog genoeg over haar te vertellen. Er zijn ook nog veel andere personages om uit te diepen, daar heb ik nog wel ideeën voor. Ik heb net weer een Helen Grace-boek af.”

Wat vind je zo leuk aan het genre thrillers?
“Ik schrijf deels wat ik zelf zou willen kijken of lezen. Ik houd niet echt van comedy en ik lees weleens een biografie, maar ik hou van de adrenaline en de spanning van thrillers. Het is best eng om uit je comfortzone te komen en we zijn geïnteresseerd in dingen die we niet begrijpen. Het is niet logisch om iemand te vermoorden of moedwillig pijn te doen. Ik denk dat we gefascineerd zijn door waarom mensen dat doen. Moord door een partner en huiselijk geweld komen relatief vaak voor, dus dat is niet interessant om over te lezen. Maar een seriemoordenaar zoals Ted Bundy, bijvoorbeeld, daar kun je met je hoofd gewoon niet bij. Dit soort moordenaars staan eigenlijk symbool voor onze ergste nachtmerries. Ik denk dat mensen die een slechte jeugd hebben gehad niet weten hoe ze zich aan de regels moeten houden. Want als het leven toch zo waardeloos is, waarom zou je dan niet doen wat je wilt? Ik ben vooral geïnteresseerd in hoe mensen daarmee beginnen en dan steeds verder gaan omdat ze geen grenzen kennen.”

Dus je vond het leuk om in het hoofd van de moordenaar te kruipen?
“Ja. De helden en heldinnen in het verhaal moeten goede mensen zijn. Ze kunnen wel complex en tegenstrijdig zijn, maar uiteindelijk moeten ze wel een goed hart hebben. Voor seriemoordenaars geldt dat niet. Daarvoor zijn geen grenzen. Je kunt doen wat je wilt, want hij wordt meestal gearresteerd of hij gaat dood. Je hebt dus alle vrijheid met dat personage. Soms als je naar jezelf kijkt, zie je weleens iets waarvan je denkt: als je dit een miljoen keer uitvergroot, dan kom je in de buurt. Het gaat nooit gebeuren, maar die gedachte aan geweld of de behoefte om de controle te hebben, is er wel. We leven alleen in een samenleving waarin de onaangename verlangens van mensen zijn ingedamd en geciviliseerd.”

Hoe is je leven veranderd sinds je succes?
“Het betekent vooral dat ik nu fulltime kan schrijven, en financieel gaat het ook goed. Maar het leukste vind ik dat ik vaak naar het buitenland mag. Mijn eerste boek Iene miene mutte kwam in 2014 uit en sindsdien ben ik naar Amerika, Nederland, Frankrijk, Duitsland, Portugal en Griekenland geweest. Ik ben ook al uitgenodigd in Roemenië. En dat allemaal door mijn boeken. Als ik die niet had geschreven, was ik daar allemaal niet geweest. Ik vind het ook heel grappig dat ik nu met lezers over mijn personages praat en dat ik fans heb. Ik was op de Libelle Zomerweek en daar zag ik veel moeders in de 40 of 50 met hun tienerdochters. De moeders waren soms echt fangirls en de dochters schaamden zich kapot. Ik vond het heel grappig om dat zo eens te bekijken. Het is leuk dat mensen blij zijn om me te ontmoeten. Mijn kinderen vinden dat hilarisch.”

Heb je advies voor beginnende schrijvers?
“Schrijf een boek dat je zelf leuk vindt, dan is het authentiek. Je hoeft niet te raden waar vraag naar is. Als jij het leuk vindt, vinden anderen dat vast ook wel. En doe het gewoon. Ik heb toen ik mijn eerste boek schreef aan niemand verteld dat ik ermee bezig was, want stel dat het niet lukt en tien jaar later is het er nog niet. Veel mensen vinden het idee van een boek schrijven leuk, maar het echte schrijven niet. Wat veel mensen tegenhoudt, is dat ze denken dat het niet goed genoeg is. Maar niemand krijgt de eerste versie te lezen, dat is het mooie ervan. Je kunt eraan schaven en het dan opsturen naar een agent of uitgever, en uiteindelijk vinden lezers het een goed boek. Het gaat om zelfvertrouwen. Je hebt iemand nodig die zegt: ‘Wat een goed idee!’ Want dan blijf je verder schrijven.”

Je schrijft ook voor tv, onder andere voor de serie 'Silent Witness.' Is dat heel anders dan boeken schrijven?
“Ja, boeken schrijven is eenzaam. Je boek is al bijna af tegen de tijd dat iemand weet dat het bestaat. Voor tv heb je veel discussies voordat je überhaupt gaat schrijven. Tv-series en films zijn duur om te maken, dus er moet veel worden gepland. En als het script klaar is, heeft iedereen er een mening over. Boeken schrijven is dus makkelijker en je bepaalt zelf wat erin staat. Misschien vinden lezers het niet leuk, maar het is in elk geval gepubliceerd. Bij tv kan het eindresultaat heel anders zijn dan je voor ogen had. Anderzijds kun je daarbij wel aan de slag met goede ideeën van andere mensen en dat is inspirerend. Het is leuk dat je gewoon op straat of onder de douche een idee hebt en dat je een jaar later op de set staat en het uitgevoerd ziet worden en miljoenen mensen ernaar kijken. Ik ben blij dat ik het allebei kan doen.”