Renée Knight praat over haar nieuwe boek, De secretaresse, en haar schrijfproces: "Als je ergens gepassioneerd over bent, schrijf het dan op"

Renée Knight werkte voor de BBC, waar ze documentaires over kunst regisseerde en scripts schreef. Ze werkte aan scripts voor de BBC, Channel Four en Capital films voordat ze zich op haar schrijfcarrière richtte. Haar eerste thriller, Het boek over jou, kwam uit in 2016. Afgelopen februari publiceerde ze ook haar tweede boek, De secretaresse.

Renée werd door Ambo Anthos via een live Facebook video geïnterviewd aan de hand van vragen die door lezers waren ingezonden. De vragen gaan in op het schrijfproces van het boek, tips voor beginnende schrijvers en een pril voorproefje van het boek waar ze nu aan werkt.

Was je zelf ook een secretaresse?
“Ja, erg lang geleden, maar dat is niet waar ik het idee voor het boek vandaan heb. Ik was niet zo goed als Christine. Ik was erg discreet, maar niet erg gehoorzaam. Ook was ik geen secretaresse voor iemand in een belangrijke positie, maar eerder voor veel verschillende mensen waar ik kleinere taken voor uitvoerde zoals koffie halen.”

Wat was dan wel je inspiratie om over een secretaresse te schrijven?
“Misschien omdat ik begrijp wat het is om een secretaresse te zijn. Er zijn een paar grote rechtszaken geweest waarin secretaresses in de rechtszaal moesten verschijnen. Wat me interesseerde, is dat er tijdens dit soort rechtszaken bepaalde details naar boven kwamen over de relatie die ze hadden met de familie, hoe hecht ze waren en hoeveel ze van elkaar wisten. Er zijn erg vage lijnen in de professionele relatie in dit soort zaken, tussen de werkgever en de werknemer. Ze zijn tot op zekere hoogte vrienden, maar ook weer niet.”

Zou je ooit in een ander genre willen schrijven?
“Ik vind het wel interessant, maar wanneer ik begin met het schrijven van een verhaal denk ik vaak niet dat het een thriller wordt. Ik wordt toch altijd een beetje de duistere kant opgetrokken. Als ik denk over mijn volgende verhaal voel ik alweer de duistere gedachten opkomen. Soms denk ik dat ik het wel leuk zou vinden om een liefdesverhaal te schrijven, maar ik denk niet dat ik het zou kunnen. Het zou in ieder geval erg duister worden, haha.”

Wat is het verschil tussen het schrijven van een boek en het schrijven van een script?
“De eerste drie of vier dingen die ik schreef, waren scripts. Daarna schreef ik wat korte verhalen voor mezelf en vond dat erg leuk, en vervolgens stortte ik me op het schrijven van een boek. Het voelde erg privé. Met een script heb je altijd een half oog op het publiek waar je voor schrijft. Met een boek schrijf je het boek dat je zelf zou willen lezen, en hoop je dat andere mensen dat vervolgens ook zouden willen. Film en televisie is ook veel meer collaboratief en er zijn veel meer mensen betrokken bij het proces. Ik verdwijn liever in mezelf. Je gaat pas naar de uitgever wanneer je er klaar voor bent om je werk te laten zien. Ook ben ik geïnteresseerd in de interne wereld. Je kunt dat wel laten zien in film, maar ik heb het gevoel dat dat meer wordt gedaan door het oog van de regisseur, niet zo zeer vanuit het script.”

Wat is je schrijfproces? Bedenk je van tevoren al hoe het verhaal gaat lopen van het begin tot het eind, of laat je je leiden door je personages?
“Met de secretaresse had ik de personages al in mijn hoofd zitten. Ik vind het leuk om van tevoren het begin, midden en eind uit te plotten en heb dan ook wel een vaag idee van wat er tussenin plaats gaat vinden, maar veel verandert nog gedurende het schrijven.”

Ben je dan nog wel eens verbaasd over wat je personages doen tussen die drie delen van het boek?
“Ik schrijf veel verschillende versies. Toen ik begon met het boek, was het nog geschreven in de derde persoon. Ik schreef twee volledige versies op die manier, maar het voelde toch niet helemaal goed. Toen ik erover na begon te denken om het te veranderen, sprak ik met mijn uitgever, en ze had iets van ‘Nee, nee, ga gewoon door!’. Maar het werkte niet helemaal voor mij en toen ik omschakelde naar de eerste persoon, klopte het plots. Hoe meer versies ik schrijf, des te meer ik verbonden raak met de personages. Natuurlijk heb ik de controle – ik bedoel, het zou fijn zijn als zij het schreven! – maar soms lees ik terug wat ik al heb geschreven en herinner ik me sommige delen niet meer. Het is een hele rare ervaring, alsof je iets leest dat iemand anders heeft geschreven.”

Leest iemand met je mee terwijl je schrijft of wacht je totdat je helemaal klaar bent voordat iemand het te lezen krijgt?
“Ik wacht. Ik heb ooit een cursus creatief schrijven gevolgd voor zes maanden. Een van de beste adviezen die mij daar werd gegeven, was dat je je werk niet te vroeg met anderen moet delen. Als je het aankan, moet je het in een la stoppen voor zolang mogelijk en het dan opnieuw lezen, want je komt altijd weer dingen tegen die je aan wilt passen.”

Heb je nog advies voor beginnende schrijvers?
“Natuurlijk kan niet iedereen een creatief schrijven cursus volgen, maar het heeft mij wel enorm geholpen. Het heeft iets, samenwerken met een groep mensen die hetzelfde doen als jij. Voor de korte tijd dat je met ze bent, krijg je de licentie om te zeggen dat je een schrijver bent. Ik denk ook dat je als schrijver dapper moet zijn en je ziel bloot moet leggen. Je kan dingen niet altijd binnenhouden en moet bereid zijn om het op papier te zetten. Als het moeilijk is om over een bepaald onderwerp te schrijven, dan betekent dat waarschijnlijk dat het het juiste onderwerp voor je is. En ook andersom, als het makkelijk is om over iets te schrijven, trek het dan in twijfel. Blijf doorgaan, je hebt er veel uithoudingsvermogen voor nodig. Maar vooral, als je ergens gepassioneerd over bent, schrijf het dan op. Dit kun je privé doen, je hoeft het niet direct met anderen te delen. Als je klaar bent, herschrijf het dan. Je eerste versie zal nooit erg goed zijn. Er komt erg veel zelfhaat kijken bij schrijven, maar je moet die negatieve stemmen de mond snoeren. Iedereen heeft ze, je moet gewoon vertrouwen hebben in jezelf en het uithoudingsvermogen om door te gaan.”

Je hebt nog een ander boek geschreven, Het boek over jou. Hoe lastig was het om daarna te beginnen met het schrijven van De secretaresse?
“Ik vond het erg lastig. Ik denk dat dat deels komt omdat ik een contract had bij de uitgeverij voor twee boeken bij mijn uitgeverij. Met het eerste boek kun je het idee ervoor spontaan hebben en niemand kijkt naar je terwijl je het schrijft. Het eerste boek is geluk, puur voor jezelf en zonder verwachtingen van anderen. Er is geen druk. Ik geloof dat mensen zeggen dat het tweede boek lastig is, omdat er dan een verwachting is over wat je kunt en je niemand teleur wilt stellen. Maar dat gezegd te hebben, ik kijk er wel erg naar uit om aan het derde boek te beginnen.”

Je had het al eerder over je derde boek, en dat je al bent begonnen met je research. Kun je ons er iets meer over vertellen?
“Dat is nog vrij vroeg. Het enige dat ik kan vertellen, is dat het gaat over een broer en een zus. Er gebeurt waarschijnlijk iets wanneer ze ouder zijn, bijvoorbeeld met de zus. En dat kan dan weer terug worden gelinkt aan iets wat er eerder is gebeurd in de relatie met haar broer. Bijvoorbeeld iets wat ze op moet geven, haar baan, of er is een belangenverstrengeling met haar broer zijn baan. Ik moet het concrete verhaal echter nog wel uitwerken.”

© Foto van Colin Hutton