Thomas Olde Heuvelt praat over Dolores Dolly Poppedijn: “Het zal ongetwijfeld verschillende reacties opleveren, maar dat is niet erg”

Thomas Olde Heuvelt beleefde in 2016 groot (inter)nationaal succes met zijn thriller HEX, een “briljant en volstrekt origineel” boek, aldus Stephen King in een tweet. Thomas Olde Heuvelt schrijft het geschenkboek voor de Spannende Boeken Weken 2019. Hij neemt hiermee de pen over van thrillerauteur Boris Dittrich, die in 2018 het geschenkboek Barst schreef.

“Het is een enorm dankbare opdracht. De novelle leent zich perfect voor de echt gemene spannende vertellingen waar ik verzot op ben. Roald Dahl was daar een grootmeester in. Dolores Dolly Poppedijn vertelt het verhaal van een vrouw die na de dood van haar baby Dolores steeds verder afglijdt tot waanzin in haar poging haar baby te herscheppen. Het is mijn ode aan The Yellow Wallpaper van Charlotte Perkins Gilman (1892), het beste kortverhaal ooit geschreven. Niet alleen een van de eerste werken van de feministische literatuur, dat door de waanzin van de vertelster kritiek leverde op de sociale onderdrukking van vrouwen in Amerika, maar ook een ijzersterke horror story. In dit geschenk kan ik me volop uitleven: verwacht inktzwarte humor, de klassieke onbetrouwbare verteller en flink veel spanning!"

Ik hoor vogeltjes op de achtergrond, waar ben je?
"Ik zit lekker in mijn tuin. Ik woon aan de rand van het bos bij de Mokerheide, vlakbij Nijmegen."

Heb je daar, in die lieflijke setting, het huiveringwekkende geschenk voor de Spannende Boekenweken geschreven?
"Haha, ja, grotendeels wel."

Heb je dat nodig, een rustige omgeving?
“Vorig jaar was ik op tournee voor HEX. Ik reisde van Polen naar China naar de Oekraïne naar Brazilië naar Parijs en nog een aantal andere plekken. Tussendoor kwam ik een of twee dagen hier thuis en dat gaf me mogelijkheid om even te rechargen. Die rust heb ik zeker nodig, ja. Voor mezelf en voor mijn creativiteit. Rust en regelmaat. Ik plan mijn dagen uur voor uur iedere dag in iCalendar. Als ik schrijf, plan ik geen sociale afspraken. Als ik schrijf, leef ik een verhaal; ik sta er mee op en ik ga er mee naar bed. Tussendoor sport ik, pingel ik wat op mijn gitaar, maar daar blijft het dan wel bij.”

Ik heb begrepen dat je daar woont met jouw vriend David en twee ezels.
"Ja, dat klopt."

Waarom twee ezels?
"We hebben een weiland voor het huis en we hadden de keuze tussen maaien of er een dier op zetten. Het werd dat laatste. De ene heet Siepie, die is al 23 jaar. De andere heet Luna, die is er vorig jaar bijgekomen en is een jaar. Ezels zijn super leuke, sociale, trouwe dieren. Ze hebben ook iets dommig. Eén van de ezels heeft een identiteitsprobleem: het weiland van onze buurman grenst aan dat van ons. In de lente zet hij daar vier of vijf van die fokhengsten op en als ze vrij worden gelaten, gaan ze rondjes galopperen door het weiland. Siepie gaat dan plotseling ook rondjes galopperen in zijn eigen weiland. Ik vermoed dat hij denkt dat hij ook zo’n groot paard is."

Het geschenk dat je schreef voor de Spannende Boekenweken, Dolores Dolly Poppedijn, heb je geïnspireerd op het boek The yellow wallpaper van Charlotte Perkins Gilman. In hoeverre volg je haar verhaal?
“Dit verhaal is een van de eerste voorbeelden van feministische literatuur in de Verenigde Staten, over hoe vrouwen onder duim werden gehouden, zich niet mochten ontwikkelen en niet werden geacht zich bezig te houden met creatieve vakken. De hoofdpersoon in het boek van Gilman wordt door haar man op de zolderkamer vastgehouden nadat ze haar kind heeft verloren. Ze raakt geobsedeerd door het behang, ziet er allerlei patronen in en denk dat er een vrouw achter gevangen zit – wat natuurlijk een reflectie is van haarzelf, haar eigen situatie. Tegelijkertijd is het ook een fantastische ghost story. Je kunt het verhaal op twee manieren lezen die naast elkaar bestaan. Dat vind ik mooi. Tijdens mijn studie Amerikaanse literatuurwetenschappen heb ik hier een paper over geschreven. In de Nederlandse literatuur zie je dit weinig terug, het metafysische. Ik heb altijd al een liefdesbrief willen schrijven aan The yellow wallpaper en met Dolores heb ik dat gedaan.”

Is het behang dat in Dolores even aan de orde komt een referentie?
“Ja, dat is wel de meest duidelijke toespeling. Net als dat het zoete, roze behang aan de binnenkant van het omslag dat, als je goed kijkt, bestaat uit kleine doodshoofdjes. Maar het belangrijkste is de downfall van zo’n vrouw, hoe de waanzin toeslaat. Vanaf bladzijde één weet je er dat er iets niet goed zit. Ze is duidelijk de klassieke onbetrouwbare verteller van het verhaal.”

Je hebt geen standaard thriller geschreven als geschenk. Heb je nog even getwijfeld om je te conformeren aan jouw voorgangers, zoals Marion Pauw, en aan wat het publiek gewend is?
“Jazeker. Ik dacht dat dit verhaal veel te extreem zou zijn voor het geschenk, maar toen ik het aan mijn redacteur vertelde, reageerde ze zo enthousiast dat we er toch voor Dolores kozen. Ik had een veilig verhaal kunnen schrijven, met een rechercheur en een lijk en een bovennatuurlijk randje om het een beetje naar mezelf toe te trekken, maar dit ben ik. Dit is mijn kans om me te laten zien aan een nieuw, groot publiek. Het zal ongetwijfeld verschillende reacties opleveren, maar dat is niet erg.”

Als kind las je graag Roald Dahl en Paul van Loon. Boeken waarin de auteurs graag met feitelijkheden spelen. Waarom is het zoveel meer geaccepteerd om in kinderboeken dingen te gebeuren die in werkelijk niet plaats kunnen vinden dan in volwassen literatuur?
“Dankzij onze Calvinistische inborst zijn Nederlanders van nature al heel nuchter. Dat zie je ook terug in onze literatuur. Onze verhalen zijn over het algemeen niet plot gedreven, in tegenstelling tot Amerikaanse literatuur. Dat heeft te maken met hoe Amerika tot stand is gekomen: de pelgrims die naar het nieuwe land trokken, waar een onontdekte wildernis was en wilde dieren leefden, natives, de duivel … dat biedt een andere basis voor het vertellen van verhalen. Ik hou zelf erg van verhalen waarin veel gebeurt. Dit varieert van Stephen King tot Extreem luid en ongelooflijk dichtbij van Jonathan Safran Foer.”

Het lijkt er wel op dat die markt groeiende is in Nederland.
“Oh, jazeker! Tien jaar geleden was het ondenkbaar dat een boek als HEX of ECHO besproken zou worden in grote kranten. Mede dankzij het succes van al die crossovers op Netflix groeit het genre sciencefiction en horror aanzienlijk. Dat Stephen King over mijn boek tweette, heeft het boek en daarmee het genre ook zeker geholpen. Daardoor begon het in Nederland ook te lopen.”

In hoeverre heeft de gemoedstoestand van de maatschappij invloed op de populariteit van deze genres?
"Het is niet alleen escapisme dat deze genres bieden, maar je ziet in Amerika bijvoorbeeld dat in tijden van maatschappelijke onrust horror het heel goed doet. Dat zag je in de jaren ’50, na de Koude Oorlog, maar ok nu zie je dat het aan populariteit wint, zowel in film als in literatuur. Mensen kijken dergelijke films en lezen dergelijke boeken om dezelfde reden waarom sommigen in een achtbaan stappen: het is een veilige manier om je angsten los te kunnen laten."

Wat hoop je te bieden met jouw boeken?
"Ik wil mensen raken. De boeken die het meest bijblijven zijn de boeken die je laten lachen, huilen of die je bang maken. Ik wil emoties losmaken."

Wat me vooral opviel, is de nostalgische woordkeus van Charlotte. Ze gebruikt woorden als ontloken, dametje van de nacht, gezwind…
“Dat was een bewuste keuze. Charlotte vertelt het verhaal als een wiegelied aan haar overleden kind. De zacht toon waarmee ze spreekt, benadrukt haar gekte, de gruwelijkheid. Dat gaat onder je huid zitten. Ik ben zeer gefascineerd door hoe gewone mensen in staat kunnen zijn tot ongewone dingen en in hoeverre we daar allemaal toe in staat zijn. Wat gebeurt er in de uren voorafgaand aan een afschuwelijke daad waarin zoveel leed berokkend wordt aan een onschuldig persoon?”

Zou het jou kunnen overkomen?
“Het griezelige is dat ik zou kunnen zeggen ‘nee, dat zou mij nooit kunnen overkomen’. Maar dat kun je niet met 100% zekerheid zeggen. Er zijn natuurlijk gradaties, maar er hoeft maar iets te veranderen in de maatschappij en we worden allemaal gedreven tot waanzin. Denk maar aan oorlog. Wat dat met mensen doet. Er hoeft maar iets ontwricht te worden en we vallen allemaal.”

Waar komt die fascinatie vandaan?
"Ik denk dat het me een beetje controle geeft over dingen waar je geen controle over kunt hebben. Mijn vader is overleden toen ik drie was. Als kind was ik zeer geïntrigeerd door de dood. De dood was iets levends bij ons in huis. Het was iets dat me kon grijpen als ik te lang op de gang zou zijn. Je hebt geen controle over de dood. Soms laat het leven je dat even zien. Onlangs overleed een hele goede vriend van me, een klimmaatje. Maar het was niet tijdens een tocht. Het was gewoon thuis in de keuken, een hartritmestoornis. Hij liet ook twee jonge kindjes achter. Net als mijn vader."

Was jouw vader ziek?
"Nee, hij overleed heel plotseling, door een onbekend virus. Heel vreemd, hij was heel gezond, liep halve marathons. We weten nog steeds niet welk virus het was."

Was er veel verdriet in huis, kun je je dat herinneren?
"Dat viel eigenlijk wel mee. Ik was nog heel jong, maar ik weet nog wel dat mijn moeder er heel sterk mee omging. Diezelfde zomer nog nam ze ons mee naar de Alpen. Ik ben nooit iets te kort gekomen."

Speelde verhalen vertellen een belangrijke rol in jouw jeugd?
"Ja, mijn moeder stimuleerde ons ook om te lezen. En zowel mijn opa, de vader van mijn moeder, als mijn favoriete oom vertelden me altijd verhalen voor het slapen en dat waren het soort verhalen die eigenlijk net niet voor kinderen geschikt zijn. Dracula, verhalen met een gemene twist."

Leeft jouw moeder nog? Is ze trots op je?
"Ja en ze leest al mijn werk. Al houdt ze van nature totaal niet van horror. Ze is geograaf en controleert mijn werk altijd op fouten en ongeloofwaardigheden. Ze heeft ook het geschenk gelezen en dat vond ze heel erg gaaf. Dat vond ik heel verrassend. Maar ik dacht ook: als mijn moeder, als meer literair lezer, mijn thrillergeschenk leuk vindt, dan moet het wel goed komen."